Íslendingur - 07.06.1950, Síða 2

2
fftLENDiNQUR
MiSvikudaginn 7. júní 1950
Bréf
Brauð ob leikir
Nokkur orð um „pínubekkina"
í leiKhúsinu á Akureyri.
Útgefandi: Útgáfufélag íslendings.
Ritstjóri og óbyrgðarmaður:
Jakob Ó. Pétursson.
Auglýsingar og afgreiðsla:
Árdís Svanbergsdóttir.
Skrifstofa Gránufélagsgata 4.
Sími 354.
PrentsmiSja Björns Jónssonar h.j.
Nýr áfangi
í símamáium
Eins og öllum bæjarbúum er
kunnugt, var hinn sjálfvirki sími
opnaður s.l. laugardag. Opnun hans
stóð heima viS áSur gerSa áætlun. Á
þeirri stundu komust um 250 ný
heimili hér í bænum í símasamband
í fyrsta skipti. í símaskrá bæjarins
eru nú þegar 994 númer, en stöSin
er aSeins fyrir 1000 númer, og má
því segja, aS hún sé þegar of lítil
fyrir þenna hraSvaxandi bæ.
En StöSvarhúsiS rúmar þó véla-
samstæSu fyrir 1000 núnier til viS-
bótar, og hlýtur þaS því aS fara eftir
gjaldgetu Landssímans og gjaldeyr-
isgetu þjóSarinnar, hvenær unnt
verður að auka stöðina að því skapi.
Opnun sjálfvirku stöðvarinnar er
fyrst og fremst merkisatburður í
sögu Akureyrarbæj ar og í öðru lagi
nýr áfangi í íslenzkum símamálum.
Hún gerir öll viðskipti manna á
meðal léttari en áður, og betri en til
þessa hafa þekkzt, og kemur heilum
bæjahverfum, er byggð hafa veriS
síðustu árin, í samband við náung-
ann. Gamla stöðin var löngu ofhlað-
in, en þar sem símastjórinn vildi,
eftir því sem hann gat, verða við
óskum borgaranna um nýja síma,
hlaut af því að leiða of mikið álag á
stöðina, er orsakaði því örðugri
þjónustu sem fleiri númerum var
bætt við. Símastjórinn, Gunnar
Schram, hefir sýnt mikinn og lofs-
verðan dugnað við að koma nýju
stöðinni upp í tæka tíð og hvorki
sparað sér önn né erfiði til þess að
standast þá áætlun, er hann fyrir
löngu hefir gert, og eins og áður er
sagt, tekizt það fullkomlega. En
margir aðrir en hann eiga þar þakk-
ir skildar.
Það er ekki ýkja langt síðan að
fyrsti íslenzki ráðherrann fékk sím-
ann lagðan um landið í fullri and-
stöðu við mikinn hluta þjóðarinnar.
En smátt og smált hefir borgurunum
skilizt, að síminn sé eitt hið mesta
nauðsynjatæki, er vér þekkjum. Og
ef til vill er hvergi meiri þörf fyrir
símann en hér, í þessu strjálbýla
landi. Vonandi tekst, á tiltölulega
skömmum tíma, að koma landinu
öllu í símasamband, og hefir í því
efni verið gert stórt átak hin síðustu
ár. —
Hvergi er símans meiri þörf en í
strjálbyggðu landi eins og hér, og
verður því að kosta kapps um að
koma honum inn á sem flest heimili.
Herra ritstjóri.
í niðurlagi greinar yðar um frum-
sýningu sjónleiksins UPPSTIGNING
í íslendingi h. 3. maí, segir svo:
„Brestir og brak pínubekkj-
anna trufluSu nokkuð áhrif
sýningarinnar eins og vant er.
Þegar fólkið fer að þreytast,
reynir það að hagræða sér, og
brakar þá mjög í sætunum.
Hve lengi á þetta að ganga?“
Ritstjóri Dags tekur mjög í sama
streng í leikdómi h. 4. maí, ög segir
m. a.:
„Vonandi er að þessi sigur
Leikfélagsins yfir erfiðum að-
stæðum stuðli að því, að að
því ráði verði nú horfið aS
gera samkomuhússsalinn hér
að leikhúsi, með þeim búnaði,
sem slík stofnun krefst. Allt
of lengi hefir verið látið drag-
ast að gera verulegar endur-
bætur á leiksalnum og aðbúð
leikara og áhorfenda. Það er
engan veginn ofvaxið getubæj-
arfélagsins að gera hér nauð-
synlega bragarbót á. Eftir er
að reyna, hvort það er enn of-
viða skilningi og áhuga valda-
manna í bænum .... “
Blaðið „Verkamaðurinn” lætur
einnig þessi mál til sín taka, og í
grein sem nefnist „Orðið er laust“
segir „Leikhúsgestur“ m. a. á þessa
leið:
,,I hvert einasta skipti, sem
maður fer í leikhúsið hér í bæ,
fer ekki hjá því, að maöur
komist í vont skap vegna sæt-
anna í Samkomuhúsinu. Komi
það fyrir, að einhver þurfi að
hreyfa sig, þótt ekki sé nema
örlltið, brakar og brestur í
bekkjunum, og er það vægast
sagt ófögur tónlist og ekki í
miklu samræmi við það, sem
fram fer á leiksviðinu.“ ....
Og ennfremur segir í niðurlagi
greinarinnar:
„En það er krafa leikhús-
gesta hér í bæ, að nú þegar
verði undinn að því bráður
bugur að fá ný og góð sæti í
Samkomuhúsið og það efni,
Síminn er orðinn nauðsynlegur þátt-
ur í viðskiptalífinu og jafnframt í
daglegu lífi fólksins. Hann er ekki
óþarfur munaður, heldur óhjá-
kvæmileg nauðsyn, sem enginn get-
ur verið án, sem reynt hefir nota-
gildi hans og þýðingu.
En í sambandi við sjálfvirku stöð-
ina hér á Akureyri er skylt að geta
þess, að fyrrverandi þingmaður bæj-
arins, Siguröur E. Hlíðar, átti þar
drjúgan hlut að máli, og margir aðr-
ir hafa sýnt málinu mikinn og góð-
an stuöning.
sem til er í þau, verði ekki lát-
ið liggja ónotað lengur.....“
Þetta voru þá orð blaðamannanna,
— og hafi þeir þökk fyrir þau.
Ég hripa þessar línur vegna þess,
að mér finnst sjálfsagt að þeir bæj-
armenn, sem eitthvað láta sér annt
um leikhúsið, láti til sín heyra, ef
það mætti á einhvern hátt verða til
framdráttar því máli, sem hér verð-
ur drepið á. Það er ekki von, að rit-
stjórar blaðanna geti einir staðið í
því, — þeir munu hafa um fleira að
hugsa og skrifa.
i
EFTIR AÐ HAFA látiö leikhús-
mál bæjarins afskiptalaus um hríð,
atvikaðist það svo, að ég setti á svið
síðustu sýningu Leikfélags Akureyr-
ar, Uppstigningu, — og það verð ég
að segja, að ég bar kinnroða fyrir
hönd Leikfélagsins fyrir það, að
þurfa að bjóða leikhúsgestum upp
á önnur eins ósköp og sætin í leik-
húsinu eru. Þau eru, eins og eitt
blaðið orðaði það, hvorki boðleg
heimamönnum né gestum. Og þetta
er í sjálfu Samkomuhúsi bæjarins,
sem að auki er ráðhús! — Mér er
kunnugt um, að stjórn Leikfélagsins
hefir fyrir sitt leyti reynt að hafa
áhrif á að þessu yrði kippt í lag,
með því að skrifa bæjarstjórn um
máliö, bæði fyrr og síðar, en allt
hefir þetta reynst árangurslaust til
þessa dags. — Fyrir allíöngu síðan
kom upp kvittur um það, að komnar
væru nýjar setur í væntanlega stóla
í leikhúsið, en svo heyrist ekkert
meira, og alltaf er sami „söngur-
inn“ í bekkjaskríflunum.
UM ÞAÐ HEFIR víst líka verið
deilt, hvort sætin — þegar þar að
kemur — eigi að vera laus eða föst.
— En ástæðan, sem fram hefir ver-
ið borin fyrir því, að ekki megi festa
sætin, er sú, að þá sé ekki hægt að
halda dansleiki í salnum. Þetta er
að vísu rétt, svo langt sem það nær.
-—■ En er svo mikill skaði skeöur,
þótt ekki væri dansað í Samkomu-
húsinu? Að minnsta kosti tveir aðr-
ir góðir danssalir eru til í bænum,
nefnil. Hótel Norðurland og Hótel
KEA. Auk þess má benda á, að um
flestar helgar vetrarins mun vera
meira og minna dansaÖ í skólum
bæjarins, bæði Menntaskólanuin og
Gagnfræðaskólanum, og víðar, og
er sjálfsagt ekkert nema gott um það
að segja.
EN HVAÐ SEM öllu þessu líður,
þá má það ekki líðast lengur, að
ekki fáist sómasamleg sæti í leikhús-
ið, ekki sízt ef eitthvað af efninu er
þegar fyrir hendi. Ég er þeirrar
skoöunar, að lang heppilegast vœri
að haja sœtin föst. Þá gæti þetta orð-
ið mjög sæmilegt leikhús og um leið
Hugleiðingar út af nýja símanum. —
Hver er næturlœknir? — Bókin um
Fyrsta barnið. — Iieimilisvélar í
happdrœtti.
„GAMALL símanotandi“ hefir sent mér
eftirfarandi hugleiðingar í sambandi við
opnun sjálfvirku símastöðvarinnar:
„Þá er nú sjálfvirki sírninn tekinn í
notkun, og líkar hann ágætlega. Mönnunt
konsertsalur, og einnig mætti nota
salarkynnin til fundarhalda, fyrir-
lestra o. m. fl. eftir sem áður. Það
má ekki miða allt við skröllin og
kjördaginn! Fáist því hins vegar
ekki framgengt, að hafa sætin föst,
mætti vitanlega líka festa stólana á
lausa palla eða fleka, smáhækkandi
eftir því sem framar drægi í húsinu,
og yrði að því mikil bót. Þessa palla
mætti þá bera burtu, þegar dansa
þarf. Þetta var gjört í Iðnó í Reykja-
vík fyrir mörgum árum síðan, og
gafst víst sæmilega. Síðan þarf að
rífa niður hliðarsvalirnar, en í þess
stað stækka aftursvalir inn í húsið,
svo að þar fengjust t. d. sex stóla-
raðir, og gæfi þetta þá jafnmörg
sæti og nú eru í húsinu, eða því
sem næst, og gæti auk þess orðið
smekklegt, ef rétt er að farið. —
Og svo síðast, en ekki sízt, að mála
allan leikhússalinn, svo allt það ó-
smekklega útflúr, sem þar er nú,
hverfi.
EINHVERJUM KANN AÐ FINN-
AST þetta hégómamál, en það er
langt frá að svo sé. Þetta er fyllsla
alvörumál — og menningarmál. Það
er mikið menningarlegt atriði fyrir
hvaða borg eða bæ sem er, að eiga
boðlegt leikhús. Enda mun það mála
sannast, að allar menningarþjóðir,
hversu fátækar og smáar sem þær
eru, telja sér skylt að liðsinna leik-
listinni og leikhúsunum sem bezt,
hver eftir sinni getu. — Hjá okkur
Islendingum er nærlækasta dæmið
hið nýja veglega Þjóðleikhús í höf-
uðstaðnum. Ég þori að fullyrða —
og það kom raunar greinilega í ljós
við vígslu hússins, að nær allir
landsmenn telja það nú þegar einn
af dýrmætustu helgidómum þjóðar-
innar. Og ég er jafn sannfæröur um
hitt, að allir byggjendur höfuðstað-
ar Norðurlands, og ótal margir fleiri
munu fagna þeim degi, þegar lokið
væri að gera þær umbætur á leik-
húsinu á Akureyri, sem hér hafa
verið gerðar að umlalsefni, — og
þá væri vissulega tilefni til að draga
fána að hún á þessari gömlu bygg-
ingu, sem hefir svo margar helgar
minningar að geyma.
Agúst Kvaran.
bregður við, að þurfa ekki að snúa aveif,
þangað til þeir verða máttlausir í hand-
leggnum eða að bíða langa stund eftir að
losna við skakkt núrner, sem oft gat kom-
ið fyrir áður. En hinum sjálfvirka síma
fylgja fíka þeir annmarkar, að viðtala-
fjöldi er takmarkaður á hverju tímabili,
þ.e. við 800 upphringingar á hverjum 3
mánuðum. Fari viðtalafjöldi fram úr
þeirri tölu, ber að greiða ákveðið gjald
fyrir hvert viðtal þar framyfir. Þetta leiðir
til þess, að menn nota símann síður en
áður að ástæðulitlu, því að nægilega dýrt
mun fle.-tum finnast að lialda símann, þótt
ekki bætist mikil aukagjöld við stofn-
gjald og ársfjórðungsgjald. Er því einnig
af sömu ástæðu sjálfsagt fyrir þá, er þurfa
að fá síma léðan bjá nágrannanum að
greiða fyrir það sem svarar greiðslu fyrir
umframviðtal.
Símaskráin, sem út kom um leið og nýja
stöðin var opnuð, er í liæfilegu broti og
vel úr garði gerð. Þó hefði ég talið rétt,
að auk þeirra númera, sem prentuð eru
framan á kápuna, hefði þar einnig verið
númer slökkvistöðvarinnar og jafnvel lög-
regluvarðstofunnar. Ef menn ekki muna
þe;:si númer, getur leit að þeim orðið ör-
lagarík. Auk þess hefði verið mjög æski-
legt, að slökkvistöðin a.m.k. hefði haft að-
eins tveggja talna númer eða þá auðvelr
númer eins og t.d. 1111,
Að sjálfsögðu sakna ýmsir þess, að
heyra ekki framar rödd símameyjanna, en
þeir verða þá að reyna að bæta sér það
upp með því að stemma úrið sitt svo sem
einu sinni á dag.“
'I'IL viðbótar þessuin hugleiðingum
,,Símanotanda“vildi ég leyfa mér að benda
á eftirfarandi: Þegar fólk liefir þurft að
ná í nætur- eða helgidagalækni, munu
stúlkurnar á „Miðstöð" oftast hafa vitað,
hver hann var hverju sinni og gefið sam-
hand við hann. Nú er því ekki lengur að
heilsa. E.t.v. hafa verið gerðar sérstakar
ráðstafanir til að bæta hér úr við tilkomu
sjálfvirka símans, þótt mér sé það ekki
kunnugt. En hafi svo ekki verið gert, legg
ég til, að lögregluvarðstofan hafi jafnan
-krá yfir næturlæknana og geti gefið upp-
lýsingar um, hvert fólk á að hringja til að
ná í þann rétta.
FYRIR fám dögum síðan varð mér
gengið inn í bókabúð, og fór þar af rælni
að handleika nýja bók, er nefnist „Fyrsta
barnið". Hún opnaðist af tilviljun á bls.
24—25, og las ég þar eftirfarandi leiðbein-
ingar til hinnar nýorðnu móður: „Reyk-
ingar, þær œttu að vera í minna lagi, en
þó þarf ekki að leggja þær alveg niður.
Bezt er að reykja ekki meira en 5 vindl-
inga a dag. — Áfengi, það má ekki drekka
aS staSaldri, á með’an barnið er á brjósti.
Eitt staup eða svo við og við sakar ekki,
en betra er að drekka ekki meira en eitt
eða tvö staup í einu.“ (Lbr. mínar.)
Þá vitið þið það ungu mæður! Reyk-
ingar œttu að vera í minna lagi rneðan
barn.ð er á brjósti, enda getur askan úr
sigarettunni hæglega dottið í augun á
hvítvoðungnum, meðan hann sýgur, ef þið
hafið hana uppi í ykkur á meðan. Og þó
að þið drekkið að staðaldri (þ.e. renni
varla af ykkur), meðan þið gangið með,
þá er hetra að þið séuð „bláedrú" annað
slagið, meðan barnið er á brjósti. Og þó,
— eitt staup eða tvö í einu við og við (ja,
kannske á hálftíma til klukkutíina fresti?)
sakar ekki! Ja-jæja, tóbak og áfengi voru
Framh. á 5. síöu.