Íslendingur - 12.07.1950, Blaðsíða 2

2
ISLENDINGUR
MiSvikudagur 30. júlí 1950
Einstein segir:
Afvopnist og myndið
alheimsstjórn.
Útgefandi: Útgáfufélag ísleudings.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Tómas Tómasson.
Auglýsingar og afgreiðsla:
Árdís Svanbergsdóttir.
Skrifstofa Gránufélagsgata 4.
Sími 1354.
PrentsmiSja Bj'órns Jónssonar h.j.
Ós vífin
misnotkun
Undanfarnar vikur hafa blöð
kommúnista alls staðar hér á landi
verið full með einkennilegu sam-
blandi af friðarhjali og sigurgleði
yfir því hversu jábræðrum þeirra
austur á Kóreuskaga gengur vel
„varnarstríðið“ og „þj óðfrelsisbar-
áttan“, sem þeir heyja þar við „ný-
lendukúgarana“. Það er í sjálfu sér
alls engin nýlunda að allt stangist
hvað á annars horn, og myndi það í
sjálfu sér alls ekki vera umtalsvert,
ef ekki kæmi fleira til.
Menn hregða sér heldur ekki nú
orðið upp við það hér á landi, þó
að allir landsmenn, aðrir en komm-
únistar, séu í „friðarboðunum“
stimplaðir merki landráðamannsins,
enda vita allir landsmenn það, að
kommúnistar, livar sem er í heimin-
um, víla ekki fyrir sér að ofurselja
ættlöiid s'n ægivaldi rússneska
bjarnarins, hvenær sem þeini gefst
þess nokkur kostur, og nægir þessu
til sönnunar að vitna í ununæli eins
aðalleiðtoga kommúnismans í Vest-
urlöndum. Frakkans Thorez, en
hann kvaðst, hvenær sem væri,
reiðubúinn að berjast með rússnesk-
um her, ef hann þyrfti öryggis síns
vegna að ráðast inn ó franska grund.
Þá vita allir það líka, að komm-
únistar hafa hvergi komizt til valda
á friðsamlegan hátt í anda lýðræðis.
Valdaferill þeirra liggur alls staðar
gegnum blóðsúthellingar og hryðju-
verk, og þeir halda ekki völdunum
öðruvísi en með stöðugum hreinsun-
um og voldugri öryggislögreglu, svo
að nienn geta gert sér fyllilega grein
fyrir því. hvernig kommúnis'ar
framkvæma .,friðarh.reyfinguna“ í
verki.
Þá kunna og allir þess ýms dæmi
úr sögunni, að árásarríkin sölsi und-
ir sig nágrannaríki sín og undirjbúi
sig undir stórátök í nafni friðarins.
Friðaráróður ofbeldisríkjanna
hefir alla tíð verið eitthvert stórvirk-
asta meðalið, sem þau geta beitt. til
þess að grafa undan og sundra and-
stæðingunum. Hitler vildi frið með-
an hann var að innlima Mið-Evrópu
r kin, og hélt hann margar fjálgleg-
ar ræður um þe'.ta ,,einkaáhugamál“
sitt. Og nú vill Stalin frið, enda hef-
ir hann verið að sölsa undir ok sitt
nágrannaríkin hæði í Evrópu og
Asíu, og það vantar ekki að málpíp-
ur hans um heim allan blási honum
dýrð. vegna þess að hann vilji frið!
Nei, mönnum er þáð fyllilega
ljósl hvílíkur fádæma skrípaleikur
Blaðinu hefir nýlega borist
bréf frá »bíógjesti«, þar sem ræð-
ii nokkuð um aðbúnað kvik-
myndahúsgesta, og svo fram-
komu ýmissa, er kvikmyndahús-
in sækja. Þar sem ekki verður
annað sagt, en að »bíógestur«
hafi nokkuð til síns máls þá þyk-
ir mér rétt að birta nokkra kafla
úr bréfi hans.
»Það hefur verið margt ritað
núna upp á síðkastið í blöð bæj-
arins um bekkina í Samkomu-
húsinu og þá niðurlæingu, sem
við Akureyringar erum í, á því
sviði, og tel ég óþarfa að fjöl-
yrða frekar þar um, enda munu
allir vera á einu máli um það, að
alls ekki sé hægt að bjóða leik-
urum né leikhúsgestum upp á
þann aðbúnað, sem ;er í Sam-
komuhúsinu, einn vetur í viðbót,
hvað þá nreir.
En Samkomuhúsið er alls ekki
eini skemmtistaðurinn hérna, sem
ófullnægjandi er hvað öll þægindi
snertir. Það eru 3 kvikmyndahús
starfrækt hér í bænum, og ekkert
þeirra verður með sanni talið
fyrsta flokks. í tveitn þeirra eru
sætin laus, svo alls ekki er hægt
að styðjast við þau, þegar fólki
et hleypt framhjá, án þess að
allur bægslagangur Kremlblaðanna
er í „friðaráróðrinum" og óbeilind-
in eru þar auðsæ.
En það er aðferðin, sem þessir
sjálfkjörnu „friðarboðar“ heita í
friðaráróðrinum, sem hlýtur að fá
menn til þess að staldra ögn við.
I rannnagrein á forsíðu í síðasta
tbl. Verkam. er skýrt frá því, að
friðarráðstefna kommúnisla og
fylgifiska þeirra í Reykjavík fagni
þvi. að prestastefna Islands, sam-
bandsþing kennara, stórstúka Is-
lands, samband íslenzkra kvenna o.
fl. aðilar „hafi hér á landi tekið upp
merki friðarbaráttunnar“.
Er nokkur furða þó að menn
spyrji: Hvenær hafa þessir aðilar
ekki haldið merkjum friðarins á
lofti? Hefir ekki kirkja þessa lands
beðið mönnum friðar frá fyrstu tíð
og löngu áður en kommúnismi varð
þekkt fyrirbæri?
Það er von að „friðarbóðarnir11
séu útblásnir og hrifnir af sjálfum
sér, að hafa nú um síðir getað feng-
ið þessa aðila hér á íslandi iil þess
að laka upp merki friðarins!!
Það er varla hægt að verjast brosi,
þegar menn standa andspænis slík-
um eindæma brjólæðiskenndum
áróðri, en um leið hljóta menn og að
fyllast viðbjóði, því að þáð skyldi
enginn efast um, að kommúiiistar
eru vafalaust þeirrar hjargfastrar
trúar, að það sé skelegg barátta
þeirra fyrir friði. sem knúð hefir
fyrniefnda íslenzka aðila til þess að
„taka upp merki friðarbaráUunnar“.
eiga það á hættu að allt steypist
í gólfið. í Nýja bíó eru reyndar
föst sæti, en þau eru langt frá
því að vera nógu þægileg.«
Ýmislegt fleira telur bréfritar-
inn upp, sem hann telur aðfinnslu
vert í rekstri kvikmyndahúsanna:
að sýningarvélarnar séu vafalítið
mjög lélegar í öllum húsunum,
enda slitni filmurnar oft, og alls-
konar ljósbrigði og myrkvanir
komi fram, sem alls ekki eigi að
vera, að aðeins ieitt húsanna sé
byggt senr kvikmyndahús, hin
séu venjulegir samkomusalir með
flötum gólfum, svo að þeir sem
aftarlega sitji sjái ekkert, þegar
setzt sé í sætið fyrir framan þá,
að ekki sé minnst á ósköpin, ef
það er nú stór maður eða frú
með barðastóran hatt, seni byrgi
allt útsýni.
»Úr því að ég ter nú farinn að
skrifa þér á annað borð um kvik-
myndahúsin, þá gtet ég ekki látið
hjá líða að drepa rétt á hegðun
sumra kvikmyndahúsgestanna.
Fyrsta korterið eftir að mynd er
byrjuð er fólk á stanslausu rápi
inn í bekkina og með öllum þeim
skruðningi og látum, senr því
fylgir, þá missa þeir, sem stund-
vísir eru og vilja gjarnan njóta
þeirrar skemmtunar, sem þeir
hafa keypt sér aðgang að, algjör
lega af fyrsta þættinum, og verð-
ur þetta til þ,ess, að í fjölmörgum
tilfellum á fólkið miklu erfiðara
með að átta sig á því, út á hvað
myndin gangi. Þá eru og sumir
með allskonar pískur, eru að
skýra fyrir sessunaut sínum hvað
sé að gerast í það og það skiptið
oft inisjafnlega viturlega. Þá láta
unglingarnir oft tómar gos-
drykkjaflöskur vélta niður hall-
andi gólfið (þar sem það er) og
veldur slíkt auðvitað hávaða mikl
urn. Fleiri ósóma mætti auðveld-
lega telja, en ég læt hér staðar
nunrið að sinni, en vil eindregið
skora á kvikmyndahúseigendur
að gera nú alvarlega tilraun til
þess að bæta hið allra bráðasta
úr þessu hörmungarástandi eftir
því sem þeim er inögulegt.«
Við þetta bréf »bíógests« þarf
V'tlu að bæta. P(eir kaflar úr bréfi
hans, sem birtir eru tala ljóslega
sínu máli, og skýra hvað bréf-
ritarinn á við, en erfitt hygg ég
að kvikmyndahúseigendum verði
að bæta úr þeim ágöllum er hann
telur upp, og óstundvísi manns
bæði á skemmtisamkomur og við
annað er þjóðar löstur, sem hat-
rammlega hefir verið barizt gegn
i blöðum og annarstaðar án þess
þó að unnt sé að merkja þar
nokkra breytingu til hins betra,
enda þótt allir viðurkenni og viti
að slíkt er frámunalegur ómenn-
ingarvottur, sem er þjóðinni bæði
til skömm og skaða.
Ólíkt höfumst viö aá.
Þá hefir blaðinu og borizt bréf
um svartamarkaðsbrask, og ráð-
stafanir gegn því frá A. S. og
fylgir því úrklyppa úr dönsku
blaði, Politiken, 25. maí 1950, og
ei þar sagt frá tveim dóinum, er
Fréttamaður hjá útvarpi Samein-
uðu þjóðanna átti fyrir skömmu tal
við Albert Einstein, gráhærða öld-
unginn, sem löngu er heimsfrægur
orðinn fyrlr vísindastörf sín.
Hér fer á eftir samtal þeirra, laus-
lega þýtt.
Fréttamaðurinn: Eru það öfgar
að segja, að nú sé framtíð heimsins
að veði?
Einstein: Nei, það eru engar öfg-
ar. Orlög heimsins eru alltaf í hættu,
en þó aldrei eins og nú.
F.: Hvað á að gera til þess að
koma mönnum í skilning um, hversu
alvarlegt útlitið sé?
E. : Eg hygg að þessu verði svar-
að á einn veg. Það verður ekki gert
með stríðsundirbúningi heldur því
að gengið sé út frá því sem stað-
reynd, að öryggi gegn hernaðar-
eyðileggingu verði einungis náð
með þolinmóðum samningaumleit-
unum og með því að skapa lögfræði-
legan grundvöll að lausn alþjóða
deilumála, sem styðjist við nægilega
sterkt framkvæmdavald — í stuttu
máli sagt, með því að koma á al-
heimsstjórn.
F. : Leiðir atómvígbúnaður stór-
þjóðanna til nýrrar heimsstyrjaldar
— eða girðir hann fyrir nýtt stríð,
eins og margir halda?
E. : Kapphlaup stórþjóðanna í
vígbúnaði er alls ekkert ráð til þess
að forða frá styrjöld. Hvert skref á
þeirri braut færir okkur einungis
nær hruninu. Það er þvert á móti
kerfisbundin alþjóða afvopnun, sem
leitt gæti til varanlegs friðar.
F. : Er það mögulegt að búa sig
bæði til stríðs og stofnunar alheims-
ríkis í sama mund?
E.: Það er vitanlega ósamrýman-
legt að vinna að friði og stríði sam-
tímis.
F.: Gelum við forðað frá styrj-
öld?
E.: Þessu er hægt að svara á
mjög einfaldan hátt. Ef við höfum
þor lil þess að vera ákveðnir fylgis-
menn friðar. þá öðlumst við frið.
kveðnir voru upp yfir mönnum,
sem selt höfðu bifreiðar á svört-
um markaði. Var hagnaður af
bifreiðasölunni í báðum tilfellum
gierður upptækur og þungar sekt
ir dæmdar að auki.
Bréfritarinn bendir með rétti á
hversu ólíkar þessar aðferðir
virðast vera og þær, sem hér eru
notaðar til þess að fyrirbyggja
brask með allskonar vörur á
svörtum markaði, því áð hér
dafni svarti markaðurinn vel, og
sé augljós, án þfess þó að nokkrar
verulegar rannsóknir hafi farið
fram, um það hverjir séu þar
helztu forsprakkarnir, en auðvit-
að ætti að drag þá fyrir lög og
dóm.
F.: Hvernig?
E. : Með aðstoð fasls ásetnings
okkar um að vinna saman. Við erum
ekki leikarar í sjónleik, heldur erum
við raunverulega í þeirri aðstöðu
að yfirvofandi hætta ógnar tilveru
okkar, og ef við höfum ekki fastan
ásetning um að leysa vandann frið-
samlega, þá komumst við heldur
aldrei að friðsamlegri lausn.
F. : Hver haldið þér að verði áhrif
atómorkunnar á menningu vora
næstu 10—20 árin?
E. : Þetta hefir í sjálfu sér enga.
þýðingu nú. Við höfum þegar ráð á
nægum vísindalegum möguleikum,
ef við aðeins notfærum þá rétti-
lega.
F. : Hvað álítið þér um gagngera
breytingu á lífsháttum vorum, sem
nokkrir vísindamenn þykjast sjá
fyrir, t. d. tveggja stunda vinnudag?
E. : Við erum stöðugt þeir sömu. *
Það verður engin gagnger breyting
á okkur. Vandamál okkar liggja á
sviði félags- og fjárhagsmála, á al-
heimsáætluninni.
F. : Hvað álítið þér, að eigi að
gera við atómsprengjurnar, sem nú
eru til?
E. : Koma þeim undir stj órn al-
þjóðanefndar, sem stendur ofar ein-
stökum þjóðum. Ein einhliða af-
vopnun er ómöguleg og útilokuð.
Vopnavaldið verður algjörlega að
komast í hendur alþjóðavalds, sem
hefir umsjón með afvopnuninni.
V iljinn til friðar, og það að vera
fús til hlýðni við ýmsar varúðar-
reglur, sem settar kunna að vera
svo að takmarkinu verði náð, er það
nauðsynlegasta.
F. : Útvarp S. Þ. séndir til næstum
allra hluta jarðarinnar. Hvað mynd-
uð þér vilja að við sendum út til
fólksins, ef hæltan ykist nú enn?
F.:Fljótt á litið hygg ég, að
Gandhi hafi verið einna réttsýnast-
ur allra stjórnmálamanna vorra
tíma. Við skulum leitast við að
vinna í hans anda: nota ekki vald,
þegar við berjumst fyrir málefnum
okkar. og taka aldrei þátt i neinu
því. sem við álítum illt.
STEINÞÓR LEÓSSON
varð 70 ára 10. þ.m. Faðir hans
var Leó Halldórsson, er lengi bjó á
Syðri-Tjörnum og síðar á Rúgstöð-
um í Eyjafirði, en systkini hans eru
Haraldur Leósson. kennari á ísa-
firði og Guðrún, ekkja Eggerts
Jónssonar í Holtseli. — Steinþór er
maður prýðdega gefinn og vel að
sér í öllum greinum, enda eftirsóttur
barna- og unglingakennari. Hefir
jafnan haft mikinn áhuga á lands-
málum. llann hefir nú um margra
ára skeið á:t heimili í Holtseli í
Hrafnagilshreppi.