Íslendingur - 02.08.1950, Blaðsíða 2

ÍSLENDINGUR
Miðvikudagur 2. ágúst 1950
Úlgefandi: Útgáfufélag íslendings.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Tómas Tómasson.
Auglýsirjgar og afgreiðsla:
Árdís Svanbergsdóllir.
Skrifstofa Gránufélagsgata 4.
Sími 1354.
I'rentsmiðja Björns Jónssonar h.f.
IOnaOur og
gjalfleyrir
Á tímum gjaldeyrisörðugleika,
fjárkreppu og atvinnuvandræða, þá
fer ekki hjá því að mönnum verði
tíðhugsað og tíðrætt um horfur og
möguleika á að bæta þar úr. Islenzka
þjóðin hefir alla tíð, átt við slíka
örðugleika að etja, að undanskild-
um gullárum stríðsins, en hún hefir
alltaf reynt efiir fremsta megni að
klóra í bakkann og bjarga sér. —
Það mun alls ekki leika á tveim
tungum að við höfum núna miklu
betri möguleika í baráttunni við að-
steðjandi erfiðleika heldur en þjóð-
in hefir áður haft, og það væri því
undarlegt, ef barlómurinn myndi nú
draga svo kjark og þrek úr lands-
mönnum, að árar yrðu lagðar í bát
og þjóðarfleyið látið fljóta and-
spyrnulaust að feigðarósi.
Á síðastliðnum árum hafa gjald-
eyrislekjur þjóðarinnar farið hríð-
minnkandi, er þetta bæði vegna
markaðsörðugleika erlendis og afla-
brests hér heima. Það er örðug
glíman við þessa vágesti og okkur
að mestu leyti ekki sjalfráð, en það
mætti draga afarmikið úa þeirri
hættu, sem aflabrestur á miðunum
og uppskerubrestur til landsins
valda. ""~M
, Atvinnuvegir landsmanna eru
orðnir of einhæfir. Það er orðið
alltof mikið í húfi, ef miður iekst til
um aflabrögð.
Þá er öllum löngu ljóst, að hér á
landi má hagnýta útflutningsafurðir
okkar miklu betur en nú er gert.
Orkulyndir eru nægar. Þá má einn-
ig spara geysimikinn erlendan gjald-
eyri með því að flytja inn meiri er-
lend hráefni en gert er, og vinna úr
þeim hér til neyslu á heimamarkað-
inum og okkur ætti ekki síður en
öðrum þjóðum að vera ókleift að
flytja slíkar iðnvörur aftur á erlend-
an markað, ef svo væri í haginn bú-
ið fyrir ísL framleiðendur, að þeir
gætu keppt á svipuðum grundvelli
og hinir erlendu keppinautar.
Af skýrslu sem Fjárhagsráð létirá
sér fara um iðnaðinn eftir ýtarlega
rannsókn á árinu 1947, sézt glögg-
lega hversu þýðingarmikill þáttur
iðnaðurinn er í þjóðarbúskapnum
og hversu mikill hann gæti verið, ef
um fulla hagnýtingu, þó ekki væri
nema þeirra véla sem nú eru til í
land'nu. vrori að ræða, en nýsköp-
unarstjórnin skilaði í hendur lands-
manna þeiin fullkomnustu fram-
leiðslutækjum, sem fáanleg voru í
móigum greinum. Af skýrslunni
kemur meðal annars fram að % hluti
landsmanna gæti haft framfæri af
iðnaðinum einum, ef um full afköst
væri að ra'ða.
Það er ekki einasta að iðnaðurinn
skapi gjaldeyri heldur sparar hann
hann einnig. Þá er og honum sam-
fara mikill dulinn hagur fyrir þjóð-
aibúskapinn — skapar örugga og
trygga atvinnu fyrir fjölda manns
svo að skaltþol þegnanna eykst o.fl.
En þrátt fyrir þetta þá var þó allt
til stríðsáranná ríkjandi mikið
skilningsleysi forráðamanna þjóðar-
innar á alvinnuvegi þessum, en þó
að mikið hafi þar breyzt til balnað-
ar eru þó v^ða agnúar, og það er
ekki nóg þó að framleiðslutækin
hafi verið keypt, það þarf meira til.
Það verður að teljast harla lítt
skiljanlegar ráðstafanir að hafa flutt
til landsins fyrsta flokks verksmiðju-
vélar. afka&amiklar en dýrar, en
hindra svo að þær geti verið starf-
ræktar að nokkru eða öllu leyti með
því að veita ekki gjaldeyri til lítil-
vægra hjálparvéla, ýmissa nauðsyn-
legra áhalda, auk þess sem þær verk-
smiðjur, sem vinna úr erlendu hrá-
efni hafa oft og tíðum orðið að
stöðva vinnslu vegna hráefnaskorts.
Þess konar ráðsmennska er þeim
mun ver skiljanleg, þar sem vitað er
að kuigfiestar vinnuvélar verða á
til ölulega skömmum tíma úreltar,
svo að nýta þarf þær sem bezt áður
en þeim er varpað fyrir ofurborð
vegna þess að nýjar fullkomnari
vélar koma á markaðinn, sem út-
rýma þeim eldri og þá jafnt þeim,
sem óslitnar eru vegna notkunarleys-
is, og hinum sem nýttar hafa verið
til hins ýtrasta svo að enginn skaði
er í að leggja þær af.
Þá er þessi tregða um veitingu
gjaldeyris til iðnaðarins þeim mun
sorglegri sem innflutningur á alls
konar ónauðsynlegum varningi
virðist að litlu einu hafa rénað og
nægir í því sambandi að minnast á
bifreiðainnflutninginn, sem ekkert
lát virðist ælla að verða á, og er þó
í því tilfelþ um hreina gjaldeyris-
eyðslu að ræða bæði nú og fram-
vegis, þar sem ekkert kemur í aðra
hönd.
Það er á fleiri stóðum en þessum,
sem skórinn- kreppir að, þó að ekki
verði rakið meir að sinni, en þess
er að vænta, að Fjárhagsráð og
stjórnarvöld landsins fari að gefa
iðnaðinum meiri gaum og sýna hon-
um meiri ræktarsemi, eftir að þeir
hafa kynnt sér til hlýtar öll þau
gögn, sem safnað var að tilhlutan
Fjárhagsráðs, og varpa allskýru
ljósi á þýðingu iðnaðarins og hvar
þarfir hans séu mestar, enda er því
slegið föstu í skýrslunni, að iðnað-
urinn eigi fullkomlega rétt á sér og
sé þýðingarmikill þáttur fyrir gjald-
eyrisöflun þjóðarinnar.
Styrkair samtakaiðnrek
enda í öriim vexti
Iínrekendur úr Reykiavík: heiinsækja stéttar-
bræínr sína á Akureyri. Vaxandi skilningur
íorráíamanna Jjóíarinnar á nauísyn og gildi
íslenzks verksmiíjuiínaBar íyrir íjárhgslega
aíkomu íióíarinnar.
HEIMSÓKN IÐNREKENDA.
Um miðjan júlí sl. komu hingað
til Akureyrar milli 20 og 30 iðnrek-
endur úr Reykjavík, var það stjórn
og varastjórn Félags íslenzkra iðn-
rekenda og ýmsir meðlimir þess fé-
lags. Dvöldu þeir hér í þrjá daga
Kristján Jóh. Kristjánsson,
formaður Fél. ísl. iðnrekenda.
um helgi og skoðuðu hér ýmsar
verksmiðjur og iðjuver og ræddu
við forustumenn iðnaðarins hér um
sameiginleg áhuga- . og vandamál,
sem iðnaðurinn á og hefir átt við að
etja.
Félag ísl. iðnrekenda í Reykjavík
bauð fjölmörgum iðnrekendum og
öðrum gestum hér í bæ til hófs að
Hótel KEA. Voru margar ræður
fluttar og rædd þau mál, sem efst
eru nú á baugi meðal félagsmanna.
Þá var og farið austur í Vaglaskóg
í boði Iðnrekendafélags Akureyrar,
auk þesssem nágrenni bæjarins var
skoðað.
Tilgangur þessarar kynnisfarar er
auðvitað fyrst og fremst sá að auka
kynni og samvinnu meðal einstakra
iðnrekenda innan félaganna, 'ræða
sameiginleg hagsmuna- og réttinda-
mál og kynnast þörfum hverra ann-
arra, svo að traust samstarf geti
verið grundvallað á þekkingu og
skilningi.
í tilefni af þessari för sneri blað-
ið sér til Vigfúsar Þ. Jónssonar, for-
manns Iðnrekendafélags Akureyrar
og leitaði hjá honum upplýsinga um
ástand og horfur í iðnaðarmálum
landsmanna og um samtök þau, sem
iðnrekendur hafa nú á síðari árum
bundist, til baráttu fyrir framgangi
iðnaðarins og þá um leið íil far-
sældar fyrir landsmenn í heild.
FÉLAGSSAMTÖK.
Félag ísl. iðnrekenda var stofnað
árið 1933 og var Sigurjón Pé'.ursson
frá Álafossi aðalhvatamaðurinn að
félagsstofnuninni. Var hann formað-
ur félagsins óslitið fyrstu 12 árin.
Stofnendur voru alls 14 verk-
smiðjur í Reykjavík, en á síðast-
liðnu ári voru verksmiðjur þær, sem
að félagsskapnum stóðu orðnar 124.
Tilgangur félagsins var að safna öll-
um íslenzkum iðnrekendum í einn
félagsskap til eflingar og verndar ís-
lenzkum iðnaði og vera málssvari
hans í hvívetna.
Að þessu marki hefir verið unnið
einhuga síðan. Félagið hefir haldið
uppi baráttu fyrir því að íslenzk
verksmiðjuframleiðsla yrði viður-
kennd sem sjálfstæð atvinnugrein,
og að FÍI yrði um leið viðurkennt
sem rétímætur og sjálfsagður full-
trúi þeirrar atvinnugreinar gagnvart
því opinbera.
Félagið hefir látið mikið til sín
taka í öllum þeim málum, sem fé-
laga þess varða, svo sem tollmálum,
innflutnings- og gjaldeyrismálum,
skömmtunarmálum og mörgum
fleiri, og hefir árangurinn oft orðið
undra góður. Ennfremur hefir það
verið sjálfkjörinn málssvari verk-
smiðjurekenda í kaupgj aldsmálum,
annast alla vinnusamninga fyrir
þeirra hönd, og verið sjálfsagður
aðili, ef deilur hafa risið milli þeirra
og iðnverkafólks. Hefir það jafnan
reynt með sanngirni og réttsýni að
miðla þar málum, þannig að báðir
aðilar mæ'.tu vel við una.
Þá hefir félagið haldið uppi all-
mikilli kynningarstarfsemi, til þess
að gera bæði almenningi og ráða-
mönnum þjóðfélagsins ljóst hversu
geisiþýðtngarmikill iðnaðu>inn er
fyrir þjóðarbúskapinn í heild. Það
gekkst t.d. fyrir því árið 1946, að
ríkisstjórn og alþingismönnum var
boðið að skoða fjölmargar verk-
smiðjur í Reykjavík. Þá íók félagið
og virkan þátt í Reykjavíkursýning-
unni 1948 og hafði þar mjög mynd-
arlega sérstáka deild, sem vakti ekki
hvað minnsta athygli þeirra þús-
unda, sem sóttu sýninguna. Fyrir at-
beina félagsins lét Fjárhagsráð á-ár-
inu 1947 fara fram rækilega og svo
nákvæma rannsókn á íslenzkum iðn-
aði sem tök voru á, og má segja að
skýrsla sú, sem rannsóknarnefndin
gaf um störf sín, sé eina sæmilcga
heimildin um þróun og ástand iðn-
aðarins hér á landi síðustu árin.
Formaður félagsins nú síðastliðin
5 ár hefir verið Kristján Jóh. Kristj-
ánsson, og hefir hann ætíð rækt
þann starfa með sérstökum dugnaði
og áhuga.
Páll S. Pálsson hefir verið fram-
kvæmdarstjóri félagsins frá árinu
1947 og hefir með frábærum dugn-
aði einbeitt sér að fjölmörgum
þýðingarmiklum málum, sem til
heilla hafa mátt horfa fyrir félags-
menn. Hann er nú varamaður for-
manns Fj árhagsráðs, að eindreginni
Páll S. Pálsson, .
framkvœmdastjóri Fél. ísl. iðnrekenda.
ósk félagsins, þar eð það var þess
fullvíst, að með því móti öðlaðist
Fjárhagsráð frá fyrstu hendi ör-
ugga vitneskju um þarfir iðnaðar-
ins, enda mun Páll nú vera einhver
fróðasti maður hérlendis um þau
mál.
Árið 1947 var stofnað félag iðn-
rekenda á Akureyri að tilhlutan Fél.
ísl. iðnrekenda og fyrir forgöngu
f ramkvæmdarstj óra f élagsins og
Sveinbjarnar Jónssonar.
Félagið var stofnað með 12 verk-
smiðjum: Efnagerð Akureyrar, for-
maður félagsstjórnar, Valgarður
Stefánsson; Sindri h.f. kolsýru-
vinnsla, forstj. Egill Sigurðsson;
Amaro, nærfatagerð, forstj. Skarp-
héðinn Ásgeirsson; Dúkaverksmiðj -
an h.f., forstj. Vigfús Þ. Jónsson;
Iðja, amboðagerð, forstj. Lárus
Vigfús Þ. Jónsson,
form. Iðnrekendafél. Akureyrar.
Björnsson; Leifsleikföng s.f., forstj.
Leifur Ásgeirsson; Verksm. Drífa
h.f., forstj. Ottó Pálsson; Bernhard
Framhald á 5. síðu.