Íslendingur - 09.08.1950, Síða 2

2
[SIÆNT3TNCTÖTR
MiSvikudaginn 9. ágúst 1950
Útgefandi: Útgáfuféiag Íslendings.
Rítstjóri og ábyrgðarmaður:
Tómas Tórnasson.
Auglýsingar og afgreiðsla:
Ardís Svanbergsdóllir.
Skrifstofa Gránufélagsgata 4.
Sími 1354. /
Prentsmiðja Björns Jónssonar h.j.
GistihQs og
teröamenn
Á undanförnum árum hefir verið
gert allmikiS aS því á vegum hins
opinbera aS auglýsa Island erlendis,
meS þaS fyrir augum aS hæna hing-
að erlenda ferSamenn. Margir hafa
einnig taliS, aS ó engan hátt hefði
veriS gert nóg að slíku, og bent
réttilega á það, hversu mikilvægur
liður það gæti orðið í gjaldeyris-
öflun þjóðarinnar ef aukinn straum-
ur erlends ferðafólks beindist til
Iandsins.
Það munu sennilega allir vera á
einu máli um það, að slík þróun
myndi vera afar æskileg og að þessu
marki ætti örugglega að vinna, og
að ríkið, sem mest myndi bera úr
býtum, ætti að ganga á undan í
þeirri sókn að markinu.
En raunin virðist því miður hafa
orðið öll önnur. Þeir aðilar, sem
hvað mest mæðir á og mest ríður á
að séu vanda sínum vaxnir, þegar á
hólminn er komið, eru gistihúsin í
landinu, en það mun vera sannast
orða, að ríkisvaldið hefir gert harla
lítið iil þess að létta undir með þeim,
við að gera þau þannig úr garði, að
ferðafólki verði dvölin á þeim sem
ánægjuríkust.
í ýmsum blöðum landsins hefir
oft verið haldið uppi harðvítugri
gagnrýni á hótelmenninguna í
landinu, og sökinni skellt á þá, sem
reka gistihúsin, að öllu eða verulegu
leyti. ÞaS mun auðvitað vera svo,
að mörgu er ábótavant í stjórn ým-
issa gistihúsa, en aðalorsakanna til
þess, hversu öllum aðbúnaði ferða-
fólks er víða ábótavant, er að leita
dýpra, ef finna á ræturnar.
*
Blaðið sneri sér til eins gistihús-
stjóra hér á Akureyri og leitaði hjá
honum upplýsinga varðandi rekst-
urinn, og skal nú drepið á það
helzta, sem kom fram hjá honum.
Vegna gjaldeyris- og viðskipta-
örðugleika hefir það reynzt óger-
legt nú að undanförnu að afla nauð-
synlegs efnis til endurnýjunar og
viðhalds. Á sl. hausti'vildi svo illa
til, að gistihúsið hjá honum
skemmdist allmikið að innan vegna
elds, en um fjárfestingarleyfi fyrir
smávægilegu magni af krossvið og
timbri lil viðgerðar var synjað.
Hann þurfti að snapa efni eftir bón-
arleiðum og kunningsskapar. Synj-
að var einnig um fjárfestingarleyfi
fyrir sementi til þess að gera við
þak hússins, en það lá allt undir
skemmdum vegna leka.
Borðbúnaður ljefir enginn feng-
izt um langt skeið, en það er nauð-
syrdegt atriði að hann sé smekklegur
og er það ekki kostnaðarsamt. Það
er ekki hægt að bera útlendingum
öl með matnum í bollakrílum!
Þá hafa og engar nauðsynlegar
hjálparvélar fengizt. Gistihúsinu var
t.d. neitað um leyfi fyrir stórri
þvottavél, sem sérlega var gerð fyrir
hólel, en húsmæðraskólarnir hafa
fengið slíkar vélar, jafnvel þó vitað
hafi verið, að litlar heimilisvélar
eru miklu heppilegri kennslutæki í
slíkum skólum.
Það mætti lengur telja slíkar
hindranir, sem eru í vegi gistihús-
anna, sérstaklega þeirra, sem eru úti
á landi — Reykjavík situr venjuleg-
ast fyrir — og ríkisvaldið hefir ekki
svo vitað sé reynt á nokkurn hátt að
hrinda slíkum hindrunum úr vegi,
þó að það sé auðvitað fyrsta skil-
yrðið iil þess, að aðbúnaður gesta
geti orðið viðunandi.
Þá er gistihúsarekstur hér á landi
þrautp'ndur með sköttum, eins og
reyndar annar atvinnurekstur. Auk
alira venjulegra skatta, beinna og
óbeinna, er lagður á veitingaskattur
10%, söluskattur 3% og ætli gisti-
húsin að rétta fjórhag sinn með því
að halda skemmtanir, þá er þar
lagður á þau skemmtanaskattur
rúmlega 31%.
Þá hafa skömmtunarvöldin ekki
orð’.ð við ýmsum sanngirniskröfum
gistihúseigenda, og má í því sam-
bandi minnast á að þeim hefir ekki
verið úthlutað sérstökum skammti
af ísl. smjöri og smjörlíki fá þau
ekki nlðurgreitt. Hreinlætisvörur
liafa alla tíð verið af skornum
skammti og fleira mætti telja.
Þá eru auðvitað ýmsir almennir
örðugleikar, sem gistihúsarekstur á
við að stríða.
Gistihúsin úti á landi munu flest
vera byggð of Iítil, af því að veru-
leg herbergjafjölda aukning myndi
ekki hafa í för með sér verulega
aukningu á starfsmannahaldi.
Þá vill það og brenna við, að
umgengni gesta sé talsvert ábóta-
vant. enda þótt. þar eigi aðeins ör-
fáir menn í hlut, þá getur slíkt þó
orðið til verulegs kostnaðarauka
fyrir gistihúsin.
Þá er ferðamannastraumur al-
mennt Jítill. Orlofstíminn er alltof
sluttur, en á þeim tíma er hins veg-
ar ógerningur að sinna öllum svo að
vel sé, annan tíma ársins er svo
harla lítið að gera.
Skipulagðar utanferðir á vegum
Ferðaskrifstofu ríkisins draga og
auðvitað stórlega úr ferðum innan-
lands.
Vegna ýmissa örðugleika, 6em
auðvelt væri fyrir ríkisvaldið að
kippa í lag, er alls ekki unnt að
gera viðurgerning erlendra ferða-
manna svo sem þeir eiga að venjast.
Oftast nær eru þetta ríkir menn,
sem vanir eru öllu því bezla, sem
fáanlegt er, og það er ekki til neins
að ætla sér að bjóða þeim annað
England.
Churchill sagði nýlega i ræðu,
að hann áliti, að atburðirnir í Kór
eu hefðu ekki verulega aukið hætt
una á þriðju heimsstyrjöldinni,
en hann tók það og fram, að
hann hefði, áður en þeir gerðust
verið all svartsýnn á friðarhorf-
urnar.
Hann sagði, að höfuðmunur-
inn á Kóreu-viðburðunum og
Berlínar-deilunni fyrir tveimur
áruni síðan, væri sá, að nú hefði
einræðisherran í Kreml atóm-
sprengju undir höndum og væri
því nú óragari.
Hann taldi og að höfuðnauð-
syn, til þess að varðveita mætti
friðinn, væri sú, að brjóta á bak
aftur kommúnista árásinna í Kór
eu, og taldi það þá nryndi auð-
veldara að komast að einhverju
hér, sérlega þegar ferðalög hingað
og hér eru svo dýr, sem raun er á.
Þeir eru t.d. flestir vanir því að neyta
lítillega víns með mat, og það verður
að vera hægt að veita þeim það hér
á landi, jafnvel þó að við flest telj-
um það vott hálfgerðrar ómenning-
ar. Enda er nú svo, að ríj^ið hefir
tekið þennan sið upp á skipum, sem
notuð eru til ferðafólksflutninga,
það er líka svo að sala þess gefur
drjúgar tekjur, og telja forráða-
menn skipastólsins að sér væri óger-
legt að annast fólksflutningana, án
þessara tekna.
« *
Það stangast hvað á annars horn,
að hæna ferðafólk til landsins, og
gera svo ekkert til þess, að þeir sem
koma, fái notið þess aðbúnaðar,
sem nauðsynlegur er. Það þarf að
gera ferðafólkinu allt til hæfis —
það er undarlega dutlungafullt —
svo að það bferi landinu vel söguna,
en hafi enga ástæðu til þess að
kvarta. Landkynning af vörum
þeirra, sem sjálfir hafa dvalið hér,
er þýðingarmeiri og drýgri á hvora
sveifina, sem hún snýst, heldur en
útgáfa bæklinga, jafnvel þó í stór-
um stíl væri.
Ríkisvaldinu ber því fyrst og
fremst að létta á alla lund undir með
gistihúsunum, hvar sem er á landinu,
svo að þau geti fullnægt þeim
sjálfsögðu kröfum, sem ferðafólk
gerir til þeirra. Og ríkisvaldið þarf
að örfa gistihúsaeigendur til frekari
framtakssemi eftir því sem föng eru
á, með því t. d. að létta af þeim
þeim hluta skattabyrgðarinnaiv sem
sérstaklega er á þá lagður.
Það er öruggt, að við gætum auk-
ið gjaldeyristekjur okkar drjúglega
með því að selja útlendingum hér
beina og fyrirgreiðslu, en það á við
hér, ekki síður en annars slaðar, að
við þurfum að vanda söluvöru okk-
ar, en það verður einungis gert með
því, að ríkisvaldið hrindi ýmsum
þeim hömlum, sem það hefir sett á.
úr vegi hið bráðasta.
samkomulagi við Soviet-Rúss-
land, heldur en eftir að þeir væru
búnir að safna sér byrgðum af
atómsprengjum. Aðgerðarleysi
tiú væri hættulegast friðnum.
Þjóðabandalaginu mistókst
ekki vegna drengilegra ætlana,
heldur vegna hins að meðlimirn-
ir brugðust þegar á átti að herða.
Við höfum ekki efni á að læra
tvisvar af svo harkalegri reynslu.
í umræðum sem urðu í brezka
þinginu fyrir skemmstu, um Kór
eustyrjöldina, þá hét Churchill
stjórninni fullum stuðningi við
stefnu hennar í því máli, en deildi
hinsvegar á hana fyrir andvara-
leysi og sagði, að þingið hefði
aldrei, allan þann tíma sem hann
hefði setið þar, fengið eins litlar
upplýsingar um herstyrk brezka
veldinsins og nú.
Anthony Eden sagði við sama
tækifæri smásögu frá fundi sín-
um með Stalin í desember 1941,
þegar þjóðverjar voru rétt við
bæjarvegginn í Kreml.
Við byrjuðum að tala um Hitl-
er, og Stalin, marskálkur; sagði
þá: »Við skulum ekki vanmeta
Hitler. Hann er slunginn, en þó
hefur honum orðið á ein skyssa.
Hann skyldi ekki sinn vitjunar-
tíma — vissi ekki hvenær hann
átti að nema staðar.«
Eg hefi sennilega brosað, því
Stalin hélt áfram: »Eg veit af
hverju þú ert að brosa, þú held-
ur, að ég myndi ekki kunna að
stanza á réttum tíma ef ég væri
sá sigursælli. Þú hefur rangt
fyrir þér, ég mun vita það.«
Og Eden bætti við, að Iíklega
væri Stalin nú búinn að gleyma
þessum orðum sínum.
Belgia.
Lausn virðist nú endanlega
fengin í konungsdeilunni í Belg-
íu. Leopold lagði í fyrpi viku fyr-
ir þingið valdaafsal sitt og Iagði
jafnframt fyrir þingið, að það
setti lög um valdatöku ríkisarf-
ans, Boudouins.
Um tíma leit svo út, að til stór
tíðinda myndi draga í Belgíu,
stórverkföll voru boðuð og gerð,
og forvígismenn jafnaðarmanna
létu óspart í ljós, að til byltingar
myndi draga, ef Leopold léti ekki
undan.
Á báðar hliðar virðist fram-
koman vera furðuleg. Það hefði
verið einkennileg framkoma af
konungsins hálfu að halda svo til
A
streitu rétti sínum til konungs-
dóms, að það hefði kostað borg-
arastyrjöld, í stað þess að fá
syni sínum völdin í hendur, en
um það virðist geta orðið sam-
komulag.
Nú hefur konungur séð að sér
! í t.'ma og forðað Belgíu frá svo
hörmulegum örlögum.
Á hinn bóginn er ekki síður
stórfurðuleg framkoma jafnaðar-
manna, undir forustu Paul Henri
Spaak, sem hefur þó til þessa tal
ið sjálfan sig til forustumanna
friðar og lýðræðis í heiminum, og
( hefur verið framarlega í þeirri
hreýfingu, sem nýlega hefur risið
upp, um að stofna Bandaríki
Evrópu. En við gætum rétt
ímyndað okkur, hversu friðvæn-
lega myndi horfa innan þeirrar
ríkjasamsteypu, ef andi sá, sem
nú er uþpi í jafnaðarmönnum í
Belgíu, myndi vera þar ríkjandi,
svo að sá, sem yrði í minnihluta
við afgreiðslu mála á fullkom-
lega lýðræðislegan hátt, myndi
með allskonar skemmdarstarf-
semi og byltingaráformum hindra
framgang löglegra samþykktra
mála meirihlutans.
Jougóslavia.
Þá er útlitið ekki síður svart
| á Balkanskaga. Koniinform-lepp-
! ríki Rússa, hafa safnað miklu
herliði að landamærum sínum og
Jougóslavíu, og hætta er á; að
þau hafi í huga að gera innrás í
ríki Títós. Með því er hinsvegar
mjög líklegt að heiminum verði
hleypt í bál og brand, því að all-
ar líkur benda til þess að Vestur-
| veldin myndu einhuga styðja
Tító, ef til vopnaðra átaka kæmi
milli hans og Soviet-herja, enda
er Jougóslavía í augum Vestur-
veldanna orðin eins og óasi í
eyðimörk Stalinismans, síðan
vinátta Titos og Stalins kól, og
það engu síður þótt lýðræðisgróð
ur vestrænna þjóða vaxi ekki í
þeim óasi.
Kórea.
Þátíaskil virðast nú í þann veginn
vera að verða í Kóreu-styrjöldinni.
Hersveitum þeim, sem Sameinuðu
þjóðirnar hafa kvatt til varnar
Suður-Kóreu lýðveldinu gegn of-
beldisárás handbenda Kreml-klík-
unnar, virðist nú hafa vaxið veru-
lega fiskur um hrygg, svo að á
nokkrum hluta víglínunnar hafa þær
hafið gagnsókn, en hafa annars-
staðar stöðvað framsókn innrásar-
manna að mestu.
Baráttan stendur um hafnarborg-
ina Fusan, sem er aðal uppskipunar-
liöfn varnarherjanna, og er þar nú
daglega skipað á land nýjum og
nýjum liðssveitum og vopnum, með-
al annars skriðdrekum og fallbyss-
um.
Fleiri og fleiri þjóðir verða nú
við tilmælum ritara S. Þ. um að
veita S.-Kóreumönnum virka aðstoð
í baráttu þeirra við landræningjana.
M. a. hafa Bretland, Ástralía og
Kanada heitið þeim beinni hernað-
aiaðstoði
Truman forseti var fyrir nokkru
spurður að því á fundi, sem hann
hélt með blaðamönnum, hvort hann
myndi fyrirskipa að beita kjarn-
orkuvopnum í Kóreustyrjöldinni.
Hann svaraði þessu afdráttarlaust
neitandi.
Hann kvaðst ennþá vona það, að
takast mætti að varðveita heimsfrið-
inn.