Íslendingur - 23.08.1950, Blaðsíða 2

2
ÍSLENDINGUR
Miðvikudagur 23. ágúst 1950
Útgeíandi: Útgáíuíélag úlendings.
Kilsljóii og ábyrgðarmaður:
Tómas Tómasson.
Auglýsingar og afgreiðsla:
Ardís Svanbergsdóttir.
Skrifstofa Cránufélagsgata 4.
Sími 1354.
Prenlsmiðja Björns Jónssonar h.j.
VERKFÖLL
OG VÍSITALA
ÖRÐUGIR TÍMAR.
Það er nú því miður komið svo
fyrir þjóð okkar, að við getum ekki
í bili l:fað í vellystingum praktug-
lega. Fjárhags- og gjaldeyrisörðug-
leikar með íilheyrandi atvinnuerfið-
leikum hafa síðustu árin sorfið að
þjóðinni. — Það er því áríðandi nú,
og það hefir verið margbrýnt fyrir
mönnum, að nauðsynlegt sé, að
þjóðin mæii vandanum með karl-
mennsku, og henni lærist nú, að
lienni er lífsnauðsvn að sníða sér
slakk sinn eftir vexti. Það er eins og
]tað gleymist alltuf að þjóðin veltir
sér ekki lengur í peningum eins og
hún gerði í eina tið. Það er tilgangs-
laust að loka augunum fyrir því, að
örðugir tímar muni vera í vændum.
Fyrsta skilyrðið lil þess að sigrast á
vandanum er það. að gera sér glögga
grein fyrir sjúkdómseinkennum, svo
að menn viti við hvað þeir eiga að
giíma.
En það er engu líkara en sumir
f >rys umenn alþýðusamtakanna í
iandinu hafi á engan hátt gert sér
grein fyrir því, hver vandinn sé, sem
nú mætir þjóðinni, og þá er harla
lítil von til þess, að þeim sé ljóst,
hverjum meðulum eigi að beita gegn
þelm vanda, svo að þjóðinni verði
að sem mestum notum.
Eina lausnin, sem forkólfar vinslri
flokkanna sjá á frfiðleikunum, er
allsherjarverkfall og alger slöðvun
framleiðslu þjóðarinnar! Þeir virð-
ast vera þeirrar trúar, að þjóðin
verði firrt öllurn vandræðum af
völdum gjaldeyrisskorfs, aflabrests á
síldveiðum og ótíðar á stórum hluta
landsins, með því einu að hamast
nú á skrúfunni, kaupgjald og verð-
lag.
Þeir bera fyrir sig og hrópa há-
stöfum: Vísitalan var fölsuð — það
þolum við „forsvarsmenn alþýðunn-
ar“ ekki!
Stjórnarvöldin segja svo: Ef við
eigum ekki að hegða okkur eftir
settum lögum, þá skiljum við ekki
hlutverk okkar. Húsaleigulögin eru
komin í gildi og því ber að taka íil-
lit lil þeirra. Ekki getum við sett
okkur upp gegn vilja Alþingis.
Um þessi atriði skal nú farið
nokkrum orðum.
HÚSALEIGAN.
Eins og menn muna vafalaust þá
var á síðasta þingi samþykkt lög um
hámarksverð á húsaleigu o. fl. Var
frumvarp að lögum þessum borið
fram r.f Framsóknarflokknum, og
var samþykkt þess eitt af samkomu-
lagsaíriðunum við stjórnarmyndun-
ina.
Það kom hins vegar fram, að
sumir óLtuðust, að erfiðleikar
myndu verða á framkvæmd þessara
laga og þau því ekki ná því marki
fyliilega, sem þeim var ætlað, og
voru margir Sjálfsfæðismenn í hópi
þeirra, er þetta álitu. Og því miður
hefir ótti þeirra að sumu leyti ekki
orðið alveg ástæðulaus. Framkvæmd
laganna myndi vafalítið kosta stór-
mikið eftirlit og kostnað, og væri þó
jafnvel ekki séð, að fullur árangur
þeirra næðist.
Lögin voru ótímabær — þegar
eftirspurn eftir einhverju er í al-
gjöru ósamræmi við framboðið og
miklu meiri, þá vil! oftast verða svo,
að farið er í krirgum ákvæði lög-
gjafarinnar, þegar báðum aðilum er
að því hagur. Lausnina á slíkum
vandamálum er venjulega að finna
í aðferðum, sem leiða til jöfnunar á
framboðinu og eftirspurninni, en
ekki með valdboðnum hámarks- eða
lágmarks ákvæðum
Pað hefir því orðið sú raunin á í
þessu máli, að húsaleigulögin eru
nánasl einungis pappírsplagg, sem
eins og sakir standa hafa að litlu
íeyti þær verkanir, sem þeim var
ætlað.
VÍSITALAN.
Þegar kauplagsnefnd ákvað vísi-
öluna iók meiri hluti hennar tillit
til þessara laga, eftir orðan þeirra,
en ríkisstjórnin gaf svo út bráða-
birgðalög um að greidd skyldu laun
eftir vísitölu 112 stig, vegna þess að
lögin væru svo nýlega komin til
framkvæmda, en hún hefði orðið
109 slig, ef fyllilega héfði verið far-
ið eftir ákvæðum húsaleigulaganna
nýju.
Á það hefir verið bent, og það
ré'.tilega, að skynsamlegast hefði
verið fyrir ríkisstjórnina að ákveða
visitöluna án hliðsjónar af nýju
húsaleigulögunum og þá einmitt af
þeim ástæðum, sem þegar hefir ver-
ið bent lauslega á. — Heyrst hefir
að öl! ríkisstjórnln hafi ekki verið i
höfuðstaðnum þegar þessi mikil-
væga ákvörðun var tekin.
Meiri hluti kaupgjaldsnefndar
telur að vísitalan hefði þá orðið 114
stig (114.3), en Torfi Asgeirsson
gat að sínu leyii fallist á að 115
stig (114.7) væri íétt vísitala.
Sú ákvörðun ríkisstjórnarinnar,
að bæta mönnum aðeins að nokkru
þá kaupgj aldsrýrn un, sem húsa-
leigulagasetningin þannig veldur, en
ekki alveg að fullu, var því vægast
sagt mjög varhugaverð, og ekki
hvað sízt fyrir þá sök, að leita ekki
fyrst iil Alþýðusambandsins eftir
upplýsingum um það, hverjar af-
leiðingar slíkt gæti haft í för með
sér. Vinnufriður í landinu hefði
ekki verið keyptur of dýru verði þó
að vísitalan hefði verið reiknuð eft-
ir þeim grundvelli,. sem notaður var,
áður en húsaleigulögin íóku gildi.
ROÐUN VERKFALLA.
En þegar ríkisstjórnin hafði stig-
ið þetta víxlspor sitt; þá rýkur
meiri hlutinn í miðstjórn Alþýðu-
sambandinu upp til handa og fóta
og boðar allsherjarverkfallaöldu,
sem skella skuli yfir atvinnuvegi
þjóðarinnar og sem mögnuð er, eins
cg sendingarnar hér á fyrri öldum,
á hendur r.kisstjórninni, í stað þess
að leita fyrst hófanna um það, hvort
engir möguleikar væru á því að rík-
isstjórnin sæi sér fært að lagfæra
fyrri villu.
Það er á engan hátt alveg full-
ljóst hverjar hvatir liafa stjórnað
Alþýðuflokksbroddunum í þessu
frumhlaupi um verkfallaboðun að
lítt athuguðu máli. Það er að
minnsta kosti fullljóst að með þess-
um aðförum er afkomu þjóðarinn-
ar stefnt í beinan voða og þá auð-
vitað jafnt afkomu launþeganna^sem
annarra. Svo víðtai'k verkföll og þau,
sem boðuð eru hljóta að stöðva al-
gerlega framleiðslu þjóðarinnar, og
fullsjáandi mönnum ætti að vera
ljóst, að þjóðin, sem þegar berst í
bökkum, þolir á engan hátt full-
komna stöðvun á atvinnulífinu í
|
viðbót við annað. Það er því fylli-
lega Ijóst, að það getur ekki verið
hagur launþeganna, sem hvetur
brodda Alþýðusambandsins til þess
að reka hvert verkalýðsfélagið á
fætur öðru út í verkföll. Að baki
hljóta að liggja aðrar og óhreinar
hvatir.
Skýring verkfallsagentanna, að
hér sé einungis um að ræða, að
vinna upp, það sem ríkisstjórnin
hafi stolið með því að falsa vísi-
töluna um 2—3 stig, er ákaflega
hæpin,- ef athuguð er fyrri afstaða
þessara sömu manna.
Sú var.tíðin að rauðu flokkarnir
áttu 4 menn af 6 í ríkisstjórn, þá
var vitað að vísitölunni var haldið
niðri og beitt til þess ýmsum ráðum,
og þá var alls ekki um 2-—3 stig að
ræða, heldur 20—30 stig og þaðan
af fleiri. Þá var meira að segja Emil
Jónsson viðskiplamálaráðherra, svo
að þeir, sem nú hrópa hæst: Rót-
j ::ci:a baráttu gegn vísitölufölsun!
hefðu á þeim tíma haft góða aðstöðu
til að rétta hag launþeganna, og fá
því komið þá til leiðar, að vísitalan
\æri rétt reiknuð.
Ekki bryddi heldur á því í tíð
„fyrstu stjórnar Mþýðuflokksins á
lslandi“, að forkólfarnir í Alþýðu-
sambandinu teldu alltof lágt reíkn-
aða vísitölu þá vera óbærilegt böl
fýrir launþegana. En ef nú 2—3
stig, sem á skortir að vísitalan sé
rétt reiknuð núna, er slíkur dauða-
dómur yfir launþegunum, sem þessir
herrar vilja vera láta, þá væri ekki
úr vegi að verkamenn íhuguðu,
hvernig þessir sömu forkólfar hafa
þá á undanförnum árum, þegar
flokkar þeirra voru í stjórn, gersam-
lega svikið þá, með því að hefja
ekki aðgerðir gegn vísitölu, sem var
rangt reiknuð um . 30 stig.
Með vísitöluskýringu sinni hitta
forkólfar verkfallanna enga aðra en
sjálfa sig. Enda verður fljótt Ijóst,
þegar betur er að gáð, að hér er á
i ferðinni yfirdrepsástæða ein, þeir
gripu strax tækifærið, sem stjórnin
veitti þeim með mistökum sínum.
Þjóðviljinn telur að markmið Al-
þýðuflokksklíkunnar sé „að notfæra
sér hagsmunabarátluna í haust til
þess að lyfta sér í ríkisstjórn á
kostnað alþýðunnar.“ Um þetta skal
ekki sagt, en eftir allri framkomu
hennar að dæma, þá virðast verk-
föllin ekki boðuð til annars, en sem
refsiaðgerðir á ríkisstjórnina og til
þess að gera henni allt eins örðugt
og mögulegt er, um að vinna að við-
reisnarmálum þjóðarinnar.
Alþýðuflokknurn hcfir glapist svo
hrapalega sýn, að hann hyggur þann
veg vænlegastan til kjósendafylgis,
að yfirbjóða kommúnista sem mest
í moldvörpustarfseminni og ábyrgð-
arleysinu. Það er ekki lengur. orðið
fyrsta 'markmið í pólitík þessara
vinstri flokka, að störf þeirra megi
] verða til þjóðþrifa, heldur er nú
sett ofar öllu, að k.lekkja á einhvern
mála á ríkisstjórninni, og þeir kepp-
ast meira að segja um að láta sem
mest illt af sér leiða!
AFLEIÐINGAR.
Það er auðvitað augljóst mál, að
eins og nú stendur myndi allsherjar
alvinnuslöðvun einungis þýða at-
vinnumissi fyrir verkamenn, sem
sízt þola það, að skertar séu tekjur
þeirra. Það myndi þýða ófyrirsjáan-
legt gjaldeyristap, og er þó öllum
landslýð Ijóst, að \art er á það bæt-
andi einmitt núna ofan á síldarleys-
ið, en þetta myndi aftur leiða af sér
ennþá aukinn hörgul á innfluttum
lífsnauðsynjum og þar af leiðandi
verðhækkun á þeim, svo að líklegt
myndi að kauphækkun, sem yerka-
menn kynnu að fá, eftir langa og
slranga baráttu ef iil vijl, yrði ekki
einasta þungt högg fyrir þjóðarbú-
skapinn vegna vinnustöðvunarinnar,
heldur og fyrir þá sjálfa. Enda er
ekki nokkur vafi á því, að almenn-
ingur, sem hugsar lengra og víðar
heldur en til krónufjölgunar einnar
í sambandi við launadeilu á kom-
andi hausti, ljáir ekki verkfallaagent-
; unum stuðning sinn. Það er ekki
| sama hvenær víðtæk verkföll eru
gerð. Og það, sem alvarlegast er
fyrir þjóðina núua í sambandi við !
verkfallaöldu er hælla á, að atvinnu- |
vegir landsfnanna og útflutnings-
framleiðsla slöðvist. Og það er þess
vegna ekkerí annað en ábyrgðar-
leysi að æsa iil rerkfalla núna, og
það enda þótt stjórn landsins liafi
orc’ið á skyssa. Refsisjónarmiðið
réttlætir ekki allsherjarverkfaíl.
Það sem Alþýðusambandið þarf
að gera núna, er því ekki að hefja
verkfallsöldu, heldur að leita sam-
komulags við n'kisstjórnina og
freista þess að samkomulag gæti
náðst um lagfæringu á vísitölunni,
t. d. 114 stig. Með því móii myndi
sljórn A. S. í. taka ábyrga afstöðu
til þjóðmálavandans og rata af þeim
villuvegi, sem kommúnistar hafa
lirætt og tætt hana út á, og sem þeir
virðast nú, ef nokkuð má marka
skrif Þjóðviljans, ætla að skilja hana
eina eftir á.
Blaðinu hafa að undanförnu bor-
izt eftirtalin rit:
Félagsheimili, leiðbeiningar um
byggingu þeirra og rekstur, úlgefið
af Menntamálaráðuneytinu. —
Menntamálaráðherra ritar formála
fyrir ritinu, en í því eru svo ýmsar
greinar um byggingu og starfrækslu
i félagsheimila og fylgja sýnishorn af
teikningum nokkurra gerða slíkra
heimila.
Einnig eru í ritinu lög og frum-
drög að reglum um félagsheimili.
Garðyrkjuritið, ársrit Garðyrkju-
félags íslands 1950. Flytur það að
vanda margar merkar greinar um
garðyrkju. Ritstjóri er Ingólfur
Davíðsson.
Ægir, mánaðarrit Fiskifélags ís-
lands, maí hef.i 1950. Þar er m.a.
greinin „Of mikill fiskur í ár“ laus-
lega þýdd úr þýzku blaði og er þar
látinn í ljós talsverður nggur um að
of mikið berist af fiski á þýzka
markaðinn vegna samningsins, sem
1 gerður var við íslendinga. Davíð
Ólafsson ræðir um sjávarútveginn
— ástand og horfur. Hann telur of
háan framleiðslukostnað aðalorsök
þess hallareksturs, sem útgerðm hef-
ir átt við að stríða, en ekki aflaleys-
ið, og þegar svo hafi verið komið
að ekki einungis bátaútvegurinn
laldi fráleitt að halda áfram rekstri
að óbreyttum aðstæðum, heldur var
eins komið fyrir nýsköpunartogur-
unum, liafi verið gripið til þess ráðs,
eftir ýlarlegar athuganir sérfróðra
rnanna, að lækka gengi íslenzku
krónunnar, og liann telur að þegar
sjáist þess merki að aukins áhuga
gæti meðal manna um útveg.
Ólafur Thors ræðir um síldar-
söluna í ár, Óskar Halldórsson um
þrenns konar gengi og Sæmundur
Olafsson um 12 klst. hvíld <á íogur-
unum. Einnig er grein um markaðs-
horfur í Bandaríkjunum og skýrsla
j er.um fiskaflann og úTluttar sjávar-
j afurðir til aprílloka 1950.
Gerpir, mánaðarrit Fjórðungs-
þings Auslfirðinga, maí—júní hefti
1950. I því er margt greina og
kvæði eftir dr. Richard Beck. Júlí-
hefti -sama rits hefir og borizt. í því
er m.a. greinin Slétlabaráltan eflir
riístjórann, Gunnlaug Jónsson,
greinar og kvæði um Gullfoss hinn
nýja á Seyðisfirði, séyðfirzkir her-
námsþættir eftir Hjálmar Vilhjálms-
son o. fl.
íþróttablaðið, júní hefti 1950.
j Þar er m.a. grein um Ólympíuleik-
ana að fornu og nýju. Skrifað um
landslcik Finna og fslendinga í
handknattleik, hnefaleikameistara-
mólið, flokka-landsglímuna, heim-
sókn dr. C. Diem til íslands, auk
fjölda margs annars. Fjöldi mynda
prýðir blaðið.