Íslendingur - 23.08.1950, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 23. ágúst‘1950
fSLENDINGUR
5
Dagur berst gegn
smá-atvinnurekendum.
„Smá-útvegsmaður“ ritar blaðinu
eítirfarandi bréf, þar sem rædd er
grein, er b'.rlisl í Degi fyrir nokkru
með fyrirsögninni ,Títoisminn“, en
þar eru tekin af öll tvímæli, svo ekki
verður skýrara gert, um hver sé
liugur Framsóknar til þeirra maima
í þjóðfélagi okkar, sem stunda vilja
sjálfstæðan smá-alvinnurekslur. —
Þeir skapa misrétti og rangláta
tekjuskiptingu. Með þessu er auðvit-
að verið að gefa í skyn, áð stórein-
okun S.Í.S. og K.E.A. hér í bænum
sé það afl, sem skapi jafnréttið!
En hér kemur bréfið:
Gamla flatsængin.
10. þ. m. birtist í framsóknarblað-
inu hér. á staðnum enn ein greinin,
þar sem tæpt er á og undirbúinn
jarðvegurinn fyrir samstarf mad-
dömu Framsóknar og Kratabrodd-
anna. Kemst greinarhöfundur m. a.
að þeirri niðurstöðu, að „fólkið
hræðist yfirgang kommú'nista og
skipar sér því undir merki íhaldsins,
sérslaklega í Reykjavík.“ Þessa þró-
un telur höfundur hina skaðlegustu
( að úthúða kommúnistunum er að-
eins kosningabeita hjá Framsókn),
og gegn henni verði að vinna af
kappi. Og höfundurinn sér hinn
gullna. veg til þess! Frjálslyndu(!)
öfl Framsóknar og Krata skulu vinna
saman!
Eg á ivo góða kunningja, og þann
ig stendur á, að annar er Framsókn-
armaður en hirt'n Krati. Til gamans
minntist ég á þessa afslöðu blaðsins
við hvorn um sig. Kom þá greini-
lega i ljós, að hvorugum leisi á sam-
s arfið. Framsóknarmanninum
fannst Kratarnir liggja hundflatir
fyrir kommúnistum í verkalýðsmál-
unutn og hugsuðu þar fyrir utan
um ekkert annað en að ná í pólilísk
bein. Kratinn var ál.ka hrifinn af
samstarfinu við Framsókn. Taldi
hann Framsóknarflokkinn þröng-
sýnan stéttarflokk, sem ekki hugsaði
um neitl annað, en að tryggja bænd-
um sem hæst verð fyrir afurðir
þeirra á kostnað launþeganna í
landinu, og svo væri ltann í þokka-
bót í vasanum á forstjórahirð S.Í.S.
„Smákóngur" eða . . .?
Þá kemst greinathöfundur að ann
arri merkilegri niðurstöðu um það,
hversu haga skul; framleiðslunni.
Hann telur framleiðslukerfi komm-
únista forkastanlegt. og láir honum
það enginn, en um framtak einstakl-
inga segir hann: „Einstakir smá-
kóngará sviði iðnaðar, verzlunar og
annarrar framleiðslu tróna yfir
hagsmunum og velferð almennings.
Peir skapa misrétii og rangláta
tekjuskiplingu.“ — Einstaklings-
framtakið, sjálfsbjargarhvötin, vilji
manna til þess að bjargast áfram á
eigin spýtur, það afl, sem mestan og
beztan þátt hefur alla tíð átt í því
að lyfta þjóð vorri upp yfir erfið-
leikana, sem að henni hafa þrásinnis
steðjað, er nú í augum þessa rit-
skúms Dags stórháskalegt fyrir þjóð
félagið á borð við landráðastefnu
konnnúnismans.
Og hver er svo boðskapur grein-
arhöfundar? Auðvitað sá, að þegar
búið er að koma smá-atvinnurekend
unum á kné, þá skuli auðhringur
eins og S.I.S. með víðtæku skatt-
frelsi gleypa atvinnurekstur þeirra
með húð og hári, og er þetta auðvit-
að virðingarverð þjónkun blaðsins
við eigendur og kostnaðarmenn
Framsóknarflokksins og blaðkost
lians.
Og íil þess að gera þennan ein-
okunardraum að veruleika heitir
greinarhöfundur á Alþýðuflokkinn
til samstarfs — „að leggja niður
smákrit og þýðingarlausan orðaleik
og hefja samvinnu.“ Þeir ællast ekki
til þess, skriffinnar Framsóknar, að
skrif þeirra um Kratabroddana og
stjórnarandstöðustarfsemi þeirra séu
tekin alvarlega. Nei, þar er aðeins
um „þýðingarlausan orðaleik“ að
ræða.“
Svar við fyrirspurn til
Lúðrasveitarinnar.
Vegna fyrirspurnar, sem birtist í
síðasta blaði cil Lúðrasveitar Akur-
eyrar, hefur stjórnandi Lúðrasveit-
arinnar, Jakob Tryggvason, gefið
blaðinu eftirfarandi upplýsingar.
L. A. hefur leikið alls hér í bæn-
um við ýms iækifæri 11 sinnum það
sem af er þessu ári, og þar af 6 sinn-
um, sem skoða má beint endurgj ald
fyrir styrk þann, sem sveitin fær frá
bænum.
Hann tók það fram að ýmsir örð-
ugleikar væru á því að sveitin hefði
getað haldið uppi eins öflugri starf-
semi og æskilegt væri, kænti þar
bæði til að margt nýliða er í sveit-
inni og inannaskipti ör svo að erfitt
væri að halda uppi fjölbreyttum
hljómleikum á stuttum fresti. Þá
væri og liásumarið aðal-sumarfría-
tími manna og þá einnig þeirra, seni
leika með sveitinni. Veðrátta hefði
og verið afar stirð
En hann kvað, að Lúðrasveitin
hefði fullan hug á því að láta lieyra
lil sín við og við fram eftir hausti.
ÍBÚÐ ÓSKAST
2ja—3ja herbergja íbúð ósk-
ast hið fyrsta. — Fyrirfram-
greiðsla ef um sernst.
Afgr. v. á.
HERBERGI
2 herbergi til leigu nú þegar.
Afgr. v. á.
Barnavagn
til sölu í Þingvallastræti 31.
Frúölegt og raerkiiegt
Prófessor Richard Beck skrifar um
sögu Akureyrar
Saga Akureyrar eftir Klemens
Jónsson. 245 bls. í fjögurra
blaða broti. Akureyrarkaup-
staður gaf út, Prentverk Odds
Bjönssonar, 1948.
Allir sem sögulegum fróðleik
unna, og þá sérstaklega Akureyr--
ingar og aðrir Eyfirðingar, mega
fagna því, að þessi saga Akur-
eyrar eftir Klemens Jónsson, er
loksins komin út. Var handritið
íullbúið frá hendi höfundar í
ágústbyrjun 1929, en útgáfan
drógst af ýmsum ástæðum, eins
og nánar er greint frá í formála
Brynleifs Tobíassonar yfirkenn-
ara, formanns nefndar jceirrar,
sem annaðist um útgáfuna af
hálfu bæjarstjórnar Akureyrar.
Klemens Jónsson var, eins og
kunnugt er, afkastamikill fræði-
maður; fór saman hjá honum
viðtækur fróðleikur, glögg-
skyggni á aðalatriði og aukaat-
riði og lipurð ií frásögn. Gætir
alls þessa í ríkum mæli í Sögu
Akureyrar, því að hún er allt í
senn: fróðleg mjög, skipulega
samin og hin glæsilegasta, en
jafnframt byggð á traustum heim
ildum, sem höfundur hefir viðað
að sér úr ýmsum áttum.
Er saga Akureyrar rakin hér
með mikilli nákvæmni frá fyrstu
h'ð og er bókinni skipt í þessa
kafla: Fyrsta tímabil til 17S7,
Annað tímabil frá 1787 — 1862,
Þriðji kafli frá 1862 — 1884, og
Fjórði kafli frá 1884 — 1905. "
Nær fyrsta tímabil fram til
; þeirra merku tímamótn i verzl -
unar- og viðskiptamálasögu ís-
lands, þegar verzlunin var gefin
frjáls við alla þegna Danakon-
nngs í Norðurálfu og einokun-
inni aflétt eftir nær tveggja alda
: anauð.
I Hægfara voru þó framfarir
kauptúnsins á næsta tímabili
j sögu þess, eða fram til ársins
j 1862, er það hlaut kaupstaðar-
réttindi og varð sérstætt bæjar-
| félag og lögsagnarumdæmi.
j Hversu allt var þar þá með
lágu risi sést meðal annars af
j því, að íbúatala Akureyrar var í
; árslok 1850, 187 manns, 1885,
235 inanns og 1862,, 286 manns.
Á áratugunum næstu (1862 —
j 1884) þokaði drjúgum meira í
áttina, en ekki varð það samt
fyrri en á árunurn 1885 — 1905
að verulegur skriður kom á vöxt
og viðgang Akureyrarbæjar, og
hefir bærinn síðan verið á hröðu
j íramfaraskeiði með mörgum
i hætti, og skipar vel sess sinn sem
< HöfuðstaðuV Norðurlands og ann
ar stærsti bær landsins.
Jafnframt því sem saga þessi
ei af eðlilegum ástæðum, um
annað fram, lýsing á hinum ytri
atburðum í bæjarlífinu, verzlun-
ar, atvinnu- og athafnalífinu,
bregður hún með ýmsum liætti
ljósi á bæjarbrag- og andlegt h'f
bæjarbúa, og á að því leyti menn-
ingarsögulegt gildi.
Koma hér að vonum fjölmarg-
ir við sögu, og margir í þeim
hópi þjóðkunnir fyrir starfsemi
sína á sviði verklegra framfara,
menningarrnála eða bókmennta.
Prýða bókina ágætar myndir
margra þeirra, og einnig af Ak-
ureyri frá ýmsum tímum, meðal
þtirra heilsíðulitmynd úr Ferða-
bók Gaimards 1836. En um allt
C7 frágangur bókarinnar hinn
ágætasti, sæmandi Akureyrarbæ
er að útgáfunni stendur.
Brynleifur Tobíasson hefir eigi
aðeins haft urnsjón með útgáf-
r.nni, heklur einnig samið enr-
bættismannatal og starfsmanna
bæjarins til 1905, myndaskrá, re-
gistur, og hætt við ýmsum at-
hugasemdum neðanmáls í bókinni
til skýringar, og er að því öllu
góður fengur. Honum farast
þannig orð í bókarlok:
»Höfundur rits þessa, Klemcns
Jónsson, fluttist búferlum frá Ak
ureyri til Reykjavikur árið 1904,
ei hann var skipaður Iandritari.
Bæjarfógetaembættið var veitt í
júlí s. á., og tók við því um haust
ið Guðlaugur Guðmundsson, sem
hafði verið sýslumaður í Skapta-
fellssýslu. Saga þessi nær til árs-
ins 1905, og standa þau tíma-
skipti í sambandi við burtför
Klemensar og aðrar þær breyt-
ingar, er um það leyti urðu á
högum bæjarins, t.d. niðurlagn-
ing amtmannsembættisins, flutn
ing gagnfræðaskólans til Akur-
eyrar, stofnun bankaútibúa í
bænum o. fl. — Það eru nú að-
eins örfáir núlifandi borgarar
bæjarins, sem koma við þessa
sögu. Þeir, sem síðar gerðu garð-
inn frægan og nú bera hita og
þunga dagsins í þessunr bæ,
munu verða uppistaðan og ívafið
í sögu Akureyrar eftir 1905, en
hún er enn órituð. Það bíður
betri tíma«.
Það er ' einlæg ósk mín, og
margir aðrir taka vafalaust í
sama streng, að framhaldssögu
Akureyrar verði eigi langt að
bíða, jafn merkilegan þátt og sá
fagri og athafnaríki menningar-
bær hefir spunnið í sögu íslenzku
þjóðarinnar á síðastliðnum ald-
arhelmingi.
ÞAKKA INNILEGA auðsýnda samúð við andKt og jarðar-
för, . U
61.
Guðnýjar Jóhannsdóítur.
Fyrir hönd aðstandenda,
Jón Jónsson.
—1*—™™™1*Tlll«Bii'irlM* hiirn iWM Mlnlli IIIBI— |
GARÐAR LOFTSSON:
zJYÍáíver (lasýn ing
í Hótel KEA (Rotary-salnum). Sýningin verður
opnuð n. k. laugard. 28. ágúst kl. 2 e. h. Opin
næstu daga frá kl. 1-11,30.
Verzlunarstarf
Ungur, reglusamur rnaður 20-30 ára,
sém er fær í bókfærslu óskast til for-
stöðu og verzlunarstarfa nú þegar.
O. C. Tliorarensen.
Verzlunarstúlka
Stúlka óskast til afgreiðslu í búð frá
1. september eða fyrsta október. Um-
sóknir sendist afgreiðslu blaðsins rnerkt:
Vérzlunarstúlka.