Íslendingur - 27.10.1950, Qupperneq 2

2
ÍSLENDINGUR
Föstudagur 27. október 1950
Útgefandi: Útgáfufélag íslendings.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Tómas Tómasson.
Auglýsingar og afgreiðsla:
Svanberg Einarsson.
Skrifstofa Gránufélagsgata 4.
Sími 1354.
Prentsmiðja Björns Jónssonar h.f.
Hrakfarir
kommúnista í ASÍ.
Það var auðséð löngu áður en
kosningum til 22. þings Alþýðusam-
bands íslands lýkur, að kommúnistar
myndu verða þar í algerum minni
hluta. Þeir hafa tapað til lýðræðis-
sinnaðra verkamanna, hvorki meira
né minna en 50—60 fulltrúum frá
síðustu Alþýðusambandskosningum
1948, svo að lýðræðissinnar hafa nú
30—90 fulltrúa meiri hluta á þing-
inu.
Hrun kommúnista varð langsam-
lega mest í Reykjavík. í verkalýðs-
félögunum þar biðu þeir hvern stór-
ósigurinn á fætur öðrum. Stærstu
áföll þeirra voru ósigrarnir í Iðju,
félagi verksmiðj uf ólks, og Þrótti,
félagi vörubifreiðastjóra, en þessi
félög kjósa samtals 12 fulltrúa á Al-
þýðusambandsþing. AIls töpuðu
kommúnistar 20 fulltrúum í Reykja-
vík. Með þessum ósigrum sínum
glötuðu þeir ekki einasta öllum þeim
möguleikum, sem þeir höfðu gert
sér glæstar vonir með, að fá aft-
ur meiri hluta á þingi ASÍ, sem háð
verður í næsta mánuði, heldur hafa
þeir einnig misst meiri hlutann í
fulltrúaráði verkalýðsfélaganna í
Iíeykjavík, en þar hafa þeir lengi
verið alls ráðandi, og í skjóli þess
hafa þeir m. a. gefið út tímaritið
„Vinnima", en því nafni stálu þeir
frá ASÍ, þegar þeir hrökluðust þar
frá völdum.
Utan Reykjavíkur hefir hrun
þeirra og verið áberandi, þó þeir
hafi þó hvergi beðið slíkar hrakfar-
ir sem í Reykjavík En af kosningun-
um varð ljóst, að svo að segja í
hverju einasta verkalýðsfélagi lands-
ins er fylgi kommúnista á hverfandi
hveli, og verði framhald á þeirri
þróun, sem svo verulega er farið að
gæta hér á landi nú að ekki verður
urn villst og sem greinilega hefir
verið í nágrannalöndum okkar nú á
undanförnum árum, þá líður ekki á
löngu þar til áhrif kommúnista verði
þurrkuð út úr íslenzku stjórnmála-
lífi, eins og gert hefir verið meðal
flestra hinna frjálsu þjóða.
Það þarf því engum að koma það
á óvart þó kommúnistar tapi fylgi-
Slík er þróunin meðal allra lýð-
frjálsra þjóða. Og hví skyldu þá ís-
lendingar hefta sig í fjötra þessarar
öfga- og upplausnarstefnu?
Verkamenn hafa séð í gegn um
hið ábyrgðarlausa yfirborðsgaspur
kommúnista, og séð að þeim var
ekki treystandi til þess að leysa þau
■■—.— II I w«iw»nMi ■ -liiwn. ■ ■■ I . .. - •—
Hðtelstjðrinn á K.E.A
hefir orðið.
Hr. ritstjóri!
Út af tveim greinum, er birzt hafa
í blaði yðar, hin fyrri 4. þ.m. og hin
síðari 18. sama mánaðar, leyfi ég
mér vinsamlegast að biðja yður fyr-
ir eftirfarandi athugasemd í blaði
yðar, varðandi þau atriði umræddra
greina, er snerta mig persónulega
eða starf mitt.
í blaði yðar eru þessi atriði köll-
uð réttmæt og augljós gagnrýni, en
^vo bezt á gagnrýni rétt á sér, að
hún sé á rökum reist.
Mér hefir í blaði yðar verið
blandað inn í stórpólitískar deilur
milli tveggja andstæðra stefna og
hafi það ekki verið tilgangurinn,
sýnist mér að slíkt hefði mátt ógert.
Nánar vikið að greinunum.
Kvöldgestur yðar segist hafa
drukkið kaffi hét á Hótel KEA og
fengið með því eina franskbrauðs-
sneið og eina jólakökusneið, en þetta
hafi kostað kr. 9.20. Ég fæ ekki skil-
ið hvernig þetta getur staðizt, þar
eð samkvæmt verðskrá hótelsins
i mundi þetta kosta kr. 8.60.
| Hinir tveir svöngu vinir hans, er
j fengu sér (kaffi og tvær brauðsneið-
i ar hvor með sinni kjötflísinni á
|
j hvorri á kr. 37.50), virðast mér
j einnig fara með rangt mál, því að
j samkvæmt verðskrá mundi þetta
! kosia kr. 31.05.
Hvað snertir verðhækkanir yfir-
leitt hér á hótelinu, er naumast hægt
að fetta fingur út í þær, sé á annað
borð nokkuð tillit tekið til hinna
gífurlegu verðhækkana er átt hafa
sér stað almennt í landinu undan-
farið, þar eð margir liðir liafa alls
ekki hækkað, en aðrir lítillega, eins
og upplýst hefir verið.
Mest varð hækkunin á kaffi eða
i úr kr. 3.00 í kr. 3.50 án þjónustu-
gjalds. I því sambandi vil ég benda
yður á, að kaffi hefir hækkað á
þessu ári í innkaupi um 300% á
j sama tíma og hækkunin nemur 100%
l í úlsöluverði á þessu hóteli. Þér get-
j ið svo sjálfur dæmt um, hversu
\ hækkunin er svívirðileg, en minnist
þess, að meðan hrákaffi kostaði að-
j eins % af því sem það nú kostar,
\ kostaði kaffibollinn á þessu hóteli
j kr. 1.75 og var þó háður opinberu
| verðlagseftirliti.
Þér segið í síðari grein yðar að
kaffi með venjulegum kökuskammti
hafi nærri jafnskjótt Iækkað niður
í kr. 8.00 og dragið þá ályktun, að
þar hafi orsakað skrif „Kvöldgests-
ins“ eða almennar umkvartanir.
Mér virðist, að þér eigið ekki erf-
itt með að fullyrða, en ólíkt skemmti-
legra að fullyrðingar yðar væru á
rökum reistar.
Sannleikurinn er sá, að þegar ég
tók við rekstri Hótel KEA afnam ég
vandkvæði, sem að verkalýðshreyf-
ingunni og þjóðinni í heild steðja
nú.
kaffi með venjulegum kökuskammti
á þeim forsendum, að gestir vilja
allvíðast ráða sjálfir, hvaða tegund-
ir af brauði þeir kaupa með kafíi
sínu og studdist ég þar af leiðandi
við verðlista hótelsins.
Mér varð hins vegar fljótlega
ljóst, að slíkt fyrirkomulag mundi
í fyrsta lagi torvelda um of af-
greiðsluna og í öðru lagi var mér
vinsamlega bent á af hér kunnugum
manni, að fólk múndi yfirleitt ekki
hér um slóðir kunna að meta hið
frjálsa val á kökum, heldur mest-
negnis óska eftir ákveðnum köku-
skammti ineð kaffinu, er hótelið til-
tæki.
Að þessum rckum athuguðum
bót!i mér ekki neitt til fyrirslöðu að
aka upp umrædda skömmtun á
brauði og ákvað ég verðhækkun
bessa skammts kr. 0.90 frá því sem
rður hafði verið eða úr kr. 6.10 í
kr. 7.00 án þjónustugjalds.
I sambandi við fast fæði vil ég
segja þetta:
Hér á Hótel KEA er ekki og hefir
ekki í lengri tíma verið selt fast fæði
og þar af leiðandi höfum við enga
kostgangara í þeirri merkingu er
þér talið um. Það er rétt hjá yður,
að í verðlagsákvæðum er til nokkuð
sem heitir fast fæði og háð er verð-
lagseftirliti, hámarksverð kr. 550.00
pr. mánuð.
Eins og áður er sagt, fer slík fæð-
'ssala ekki frarn hér á hótelinu, eins
)g óvíðast annars staðar á veitinga-
húsum landsins.
Það er hins vegar ekki rétt hjá
yður að þelta sé eina hámarksverðið
á matsölu. Veitiriga- og gistihúsum
er Iögum samkvæmt heimilt að selja
skattfrjálsar máltíðir á kr. 10.00
máltíðina, sem er hámarksverð.
Þessi háttur á fæðissölu er hafð-
ur hér á Hótel KEA eins og flestum
öðrum veitingahúsum, að Hótel
Borg undanskilinni.
Af þessu leiðir svo það að mönn-
um er frjálst, hvort þeir neyta fæðis-
kaupanna eða elcki. Þér hljótið því
að fara með rangt mál, er þér segið,
að hér sé verið uð fara á bak við
verðlagsákvæðin.
Hitt er mér aftur á móti kunnugt
um, að á flestum veitingahúsum er
tekið 15% þjónustugjald að skatt-
frjálsum máltíðum, sem er strangt
tekið óheimilt, cn það er ekki gert
hér á Hótel KEA.
Einnig vil ég trúa yður fyrir því,
að fá munu þau hótel á landinu, er
staðið hafa jafn nákvæmlega og
Hótel KEA við greiðslu á hinum ill-
ræmda veitingaskatti, sem er 10%
af allri annarri veitingasölu, en
skattfrjálsum máltíðum.
Viljið þér hins vegar halda fram,
að maður sem dvalar sinnar vegna á
einhverjum stað borðar í einn mán-
uð á veitingahúsi með þessu fyrir-
komulagi sé í fastafæði, vil ég upp-
TOGARADEILAN.
Eftirfarandi bréf hefir blaðinu
borizt frá iðnaðarmanni, sem nefnir
sig S. G.:
Það er nú orðinn langur tími síð-
an verkfall togaranna skall á. Mikið
hefir verið um bað ritað í blöðin,
fundir haldnir um málið, nefndir
kosnar til samningsgerðar, en hvað
er það svo, sem gerst hefir?
Frá einni nefndinni kom til dærnis
í fregn um það, er hún var búin að
bræða saman sinar ályktanir, að
lýsa yður um að viðhefðuð þér til
dæmis slíkt á Ilótel Borg, munduð
þér þurfa að greiða yfir mánuðinn
fyrir fast fæði ki. 2134.50. Hér er
miðað við tvær mált.ðir á dag og
þrisvar kaffi með brauði, en verðlag
aftur á móti fyrir tveim mánuðum
síðan og er mér ókunnugt um, hvort
það hefir haldizt þar óbreytt.
Hins vegar eru hér aðelns leknar
með í reikninginn ódýrustu máltíð-
irnar.
Hér á Hótel KEA gætuð þér auð-
veldlega borðað með sama fyrir-
komulagi fyrir kr. 1230.00 yfir mán-
uðinn og munduð þér þá neyta hinna
skattfrjálsu máltíða.
Nú væri fróðlegt að við athuguð-
um eitt dæmi.
Eitt kg. af beinlausu nautakjöti
kostar kr. 24.00. Úr því á að fram-
leiða mat handa fjórum mönnum
eða með öðrum oiðum nota 250 gr.
pr. mann. Kjötið í matinn eingöngu
kostar því kr. 6.00 pr. mann. Þér
hugsið yður svo ef til vill, að láta
afganginn, sem er kr. 4.00 greiða
það sem hér segir: Súpuna, eitt glas
af mjólk, ofurlílið af brauði og
smjöri, kaffi eftir matinn og náttúr-
lega látið þér ekki manninn borða
kjötið eintómt, heldur gefið með því
líalsháttar grænmeti, kartöflur og
jafnvel sósu líka. Varla munduð þér
bera þetta hrátt á borðið, heldur
sjóða það eða steikja, en til þess
þyrftuð þér væntanlega vinnuafl
ásamt suðulækjum, er eyddu fyrir
yður 21 eyri fyrir hvert kílówait af
rafmagni.
Ég reikna með að þér þyrftuð
stúlku á fullum launum til að bera
matinn fram ásamt dúk á borðið
handa gestinum, er kostar kr. 1.65
að þvo pr. stk. og loks þyrftuð þér
víðast hvar að greiða húsaleigu,
ljós, hi!a að ógltymdri ræstingu. Sé
nú svo að þér tre>stið yður til að ná
þessu út úr afganginum af matverð-
inu og hagnist á oölunni, fæ ég ekki
skilið, vegna hvers þér setjið ekki
upp matsölu og seljið jafnvel ódýr-
ara.
Viðvíkjandi fleiri atriðum í grein-
um yðar, vil ég scgja þetta:
1. Það er ekki ré:t, að hér hafi að
Framhald á 5. síðu.
þær væru hið síðasta, er nefndin
gæti gert til að koma á samkomu-
lagi, því að einn nefndarmanna væri
að fara til útlanda og því ekki hægt
að gera neitt í því máli meira. Svo
var gengið lil atkvæða um tillögurn-
ar og allt kolfellt af báðum aðilum.
Þetta verkfall er einstakt í sinni
röð. Sumir hafa verið svo djarfir að
segja: Þetta kemur engum við, nema
þeim aðilum, er að því standa. En
ég býst við, að þeir menn liugsi
ekki djúpt. Því að þe:ta kemur allri
þjóðinni áreiðanlega mikið við.
Lífsafkoma okkar allra er undir því
komin, að við getum aflað okkur
gjaldeyris, og hann höfum við aðal-
lega fengið með sölu sjávarafurð-
anna.
Nú liefir það ekki verið skýrt
nægilega fyrir þjóðinni, livers vegna
þessi togstreyta er orðin svo lang-
stæð. Samningar náðust hér á Ak-
ureyri á tiltölulega stu:tum tíma, og
báðir aðilar virðast verá vel ánægð-
ir. Því er það enn óskiljanlegra, að
ekki skuli hægt að semja í Reykja-
vík. Væri nú ekki reynandi fyrir
Reykvíkinga að fá sáttasemjara eða
| samninganefnd héðan að norðan til
að reyna að leysa þessa deilu, sem
okkar fátæku þjóð er orðin til stór-
Ijóns og álitslmekkis.
Togaraeigendur og útgerðar-
menn! Haldið þið. að það geti orð-
ið ykkur til farsældar og blessunar
að binda lífæð þjóðarinnar við
bryggju í Reykjavík? Hafið þið ekki
þurft á aðstoð ríkisins og bankanna
að halda?
Alþýðusamband Islands og ráð-
andi menn sj ómannasamtakanna!
Haldið þið, að stöðvun togaranna
treysti lífskjör ;kkar og sjálfstæði
þjóðarinnar?
Nei, ÖII togstreyta, sem byggð er
upp á pólitísku ofstæki, verður að
víkja.
Sé ekki hægt að semja með rétt-
um aðilum, verður ríkisstjórnin að
taka til sinna ráða, því að við höf-
um ekki efni á að láta slíkt mál sem
þet'a liggja aðgerðarlaust, þegar
þjóðin er þannig slödd, að hún get-
ur varla fætt sig eða klætt vegna
gjaldeyrisskorts.
VÍTAVERÐUR LEIKUR.
Blaðinu hefir borizt kvörtun frá
einni af bifreiðastöðvunum hér í
bæ.
Þar er sagt frá því, að mikil brögð
hafi verið að því að undanförnu að
unglingsstúlkur liringi á bíla og
panti þá hingað og þangað í bæinn
og jafnvel út úr bænmn, en þegar
bílarnir koma svo á nefnda staði
kannast þar engir við að hafa pant-
að bílinn. Þessar stúlkur láta sér
ekki nægja að gabba þannig bíl frá
einni bifreiðastöð, heldur hringja
iðulega í þær allar þrjár samtímis.
Það er ekki einasta að þe'.ta sé
stórfurðulegt tiltæki lieldur er það
og afar vítavert, þar sem það kostar
blfreiðastjórana mikið fé og tíina,
þegar slíkt endurLekur sig oft, þar
eð bæði benzín og annað það sem
lil bifreiða þarf er bæði dýrt og oft
illfáanlegt, fyrir utan alla gjaldeyris-
eyðslu sem slíkur gárungaháttur
hefir í för með sér.