Íslendingur - 22.11.1950, Blaðsíða 4

4
ÍSLENDINGUR
Miðvikudagur 22. nóvember 195^
Hvað er
Gideon?
Gideon-Iélagií efnir til samkomn í kristniboðs'
húsinn Zion laugardaginn 25. nóv. n.k.
Útgefandi: Útgáfufélag íelendings.
Ritatjóri og ábyrgðarmaður:
Tómas Tómasson.
Augiýsingar og afgreiðsla:
Svanberg Einarsson.
Skrifstofa Gránufélagsgata 4.
Sími 1354.
PrentsmiSja Björns Jónssonar h.j.
Rafmagnsverðið
Á síðasta bæjarstjórnarfundi var,
eins og kunnugt er, samþykkt tillaga
rafveitustj órnar um að fella niður
umframgjaldið, svokallað 12 aura
gjald, úr heimilistaxta gjaldskrárinn-
ar. Var rafveitustj. sammála um að
leggja þetta til við bæjarstjórn, þó
að raddir muni hafa komið fram
um, að sá tekjuauki, sem við það
fengist mundi hvergi nærri hrökkva
fyrir brýnustu endurbótum og aukn-
ingu hæjarkerfis rafveitunnar, sem
er nú í mestu niðurníðslu vegna
skorts á nauðsynlegu efni. Enginn
ágreiningur er um það, að afla þurfi
rafveitunni aukins fjár, en sitt sýn-
ist hverjum, með hvaða hætti það
verði gert.
Urðu nokkrar umræður um til-
lögu rafveitustjórnar, og komu fram
raddir um að þessi háttur væri of
einhliða á kostnað heimilanna, og
mætti færa eitthvað af hækkuninni
yfir á t. d. Ijósataxta.
Svo fór þó að lokum, að tillaga
rafveitustjórnar var samþykkt með
naumum meiri hluta, eða 5 atkvæð-
um gegn 4.
Yfirlit yfir rekstur
rafveitunnar.
Fyrir bæjarstjórn lágu ennfremur
í þessu sambandi yfirlit yfir rekstur
rafveitunnar síðustu 10 ár, og áætl-
un 10 ár fram í tímann, ásamt rök-
studdum tillögum um hækkun gjald-
skrár, sem gefa mundi ca. 1.080.000
kr. tekjuauka, móti ca. 450.000 kr.
tekjuauka, sem samþykkt bæjar-
stjórnar gerir ráð fyrir. Sá megin-
munur er á tillögum raforkumála-
stjóra og samþykkt bæjarstjórnar,
að raforkumálastjóri gerir ekki ráð
fyrir frekari hækkun, vegna væntan-
legrar hækkunar á kaupgjaldsvísi-
tölu um næstu áramót og síðar;
slítur með öðrum orðum gjald-
skrána úr tengslum við vísitöluna,
en samþykkt bæjarstjórnar gerir
ráð fyrir áframhaldandi tengslum
við vísitölu, þannig, að raforka
hækkar því væntanlega enn úr næstu
áramótum, vegna fyrirsjáanlegrar
hækkunar á kaupgjaldsvísitölu, sem
almennt er gert ráð fyrir að hækki
í ca. 123—124 stig, en til þess að
breytingin, sem nú hefir verið gerð
á gjaldskránni, gefi sama tekjuauka
og tillögur raforkumálastjóra gera
ráð fyrir, þyrfti vísitalan sennilega
að hækka í ca. 132 stig.
Hvernig umframgjaldiS
varð til.
Rafveitunefnd sá sér hins vegar
iUfært að mæla með tillögum raf-
orkumáiastj óra að svo stöddu, en
leggur áherzlu á að umframgj aidið
verði feUt niður vegna þess, hvernig
það upphaflega er tii komið, en það
var sett inn í iaxtann eftir að við-
hótarorkan barst frá orkuverinu við
Laxá, og hærhin var í vandræðum
með að koma þeirri orku í lóg. Nú
heíir hins vegar hin seinni ár borið
mjög á rafmagnsskorti í hænum og
átti að sjálfsögðu að felia þennan
taxtalið niður, strax þegar iór að
hera á því. Það virðist hins vegar
jain sjáiisagt, að vekja þennan taxta
upp að nýju, þegar viðbólarorka sú,
sem nú er verið að undirb'úa, kem-
ur í gegnið, því að ekki er gert ráð
fyrir aö sú orka nýtist til íuiis fyrr
en að 10 ármn liðnum.
A það hefir verið hent til marks
um hvað 12 aura gjaldið er fráieitt,
a sama tíma sem hærinn hýr við raf-
magnsskort, að mönnum er boðið
upp á að hila upp híbýli sín með
iaustengdum ofnmn fyrir 3ja aura
lægra gjaid, en hitunartaxtinn með
fasttengdmn ofnum kveður á um.
Niðurieiling þessa taxta ætti að örka
til minnkandi neyzlu raforku tii hit-
imar með laustengdum ofnum, og
létta þannig að einhverju leyti á
langt ofhlöðnu kerfi, og væri þá til-
ganginum að nokkru náð, þó að það
á liinn hóginn skerði eitthvað þann
möguleika til tekjuauka, sem þessari
hreytingu er ætlað að hafa. Meiri
hluti hæj arstj órnar virðist hins veg-
ar ekki hafa gelað feUt sig við þær
hreytingatillögur, sem fram komu á
fundinum, þar sem þær ýmist drógu
óhæfilega úr nauðsynlegum tekjum
rafveitunnar eða gerðu ráð fyrir að
tillögur raforkumálastjóra væru
lagðar til grundvallar, með þeirri
hreytingu, að draga úr niðurfell-
ingu 12 aura gjaldsins, en það var
einmitt höfuðtilgangur rafveitu-
nefndar, og þýddi auk þess að horf-
ið væri frá tengslum við vísitölu, en
það taldi meiri hlutinn ógerlegt,
öðruvísi en að taka upp tillögur raf-
orkumálastjóra óbreyttar.
Endurbætur rafmagns-
kerfisins nauðsynlegar.
Nokkuð hefir borið á óánægju
meðal hæjarbúa yfir þessari hækkun
á gjaldskránni og jafnvel heyrzt, að
nauðsynlegt fé yrði að taka með
beinum álögum, þ. e. með útsvörum.
Víst er um það, að flest heimili
bæjarins munu verða þessa vör í
dýrari raforku, en á það er að líta,
að mikil mannvirki og nauðsynleg
verða ekki gerð án noJckurra fórna,
og þrátt fyrir þessa gjaldskrárbreyt-
ingu búum við sennilega enn við
ódýrast rafmagn, allra landsbúa, og
víst er um það, að raforka er enn
langsamlega ódýrust nauðþurfta bæj-
arbúa miðað við verðlag, eins og
það almennt var t. d. fyrir stríð.
Við búum hins vegar við mikla
dýrtíð á öllum sviðum, og ef bærinn
á að fara inn á þá háskalegu braut,
að greiða niður nauðsynjar manna
með béinum álögum, þá er byrjað á
öfugum enda, með því að greiða
niður það, sem ódýrast er.
Ég geri ráð fyrir að fjöldinn af
þeim, sem þessar línur les, sé alls-
endis ófróður um það, hvers konar
félagsskapur sé hér að skjóta upp
kollinum og hvert markmið hans sé.
Og segja mætti mér, að ennþá furðu-
legri yrði svipur manna, þegar þeim
væri sagt að hér sé alþjóðlegur fé-
lagsskapur kristinna verzlunar- og
kaupsýslumanna á ferðinni. En um
langan aldur hefir verið veitzt svo
að þessari stétt manna með ýmsum
óhróðri að álit almennings hefir
sefjast af skefjalausum áróðri áróð-
ursmannanna, svo að stappar nærri
að menn haldi að enginn heiðarleg-
ur maður geti lagt sig niður við að
sinna verzlunarstörfum.
Þessi kristilegi félagsskapur á rót
sína að rekja til Ameríku, en þaðan
hafa komið margir sterkir kristileg-
ir straumar síðastliðna öld.
Gideon-félagið var stofnað 1. júlí
1899 í húsi Krislilegs félags ungra
manna í borginni Jamesville í Wis-
consin í Bandaríkjunum og var á
síðast liðnu sumri haldið hátíðlegt
50 ára afmæli félagsins.
Þegar félaginu skyldi valið nafn
stakk einn af þrem stofnendum þess
upp á því að þeir. skyldu kalla sig
„The Gideons“. Síðan las hann
sjötta og sjöunda kafla Dómarabók-
arinnar og sagði, hvers vegna þeir
skyldu taka nafn þetta upp:
„Gideon var maður, sem var
reiðubúinn til að gera nákvæmlega
það, sem Guð vildi að hann gerði,
án tillits til þess, hvað honum sjálf-
um fannst um aðferðir og árangur.“
Þetta er fyrirmynd Gideons-samtak-
anna.
í upphafi var Gideon-félagið ein-
göngu samtök þeirra verzlunar-
manna, sem kallast sölumenn, en
smám saman var öðrum verzlunar-
mönnum leyfð innganga í félagið,
og vegna þess hve menn hafa leitað
fast á að gerast meðlimir, þá hefir
verið reynt að teygja merkingu orðs-
ins verzlunarmaður sem allra mest.
Síðan hefir verið horfið að því ráði
að leyfa jafnvel öðrum en verzlun-
armönnum aðgang að félaginu og
kaUast þeir á ensku „associated mem-
bers“, en hér á landi eru þeir nefnd-
ir styrktarmeðlimir. Þéir eru hvorki
kjörgengir né njóta kosningaréttar,
en greiða sama gjald sem reglulegir
meðlimir.
Þótt breyting á formsatriðum hafi
átt sér stað hefir grundvöllur félags-
ins ekki breytzt. Hefir meðlimarétt-
ur verið háður því að játast undir
grundvallarlög félagsins, sem sé að
trúa á Krist sem eilífan Guðs son og
sinn persónulega frelsara.
Félagið hefir eflt og aukið starf-
semi sína jafnt og þétt. í dag eru
skráðir meðlimir í Bandaríkjunum
og Kanada hátt á 17. þúsund auk
styrktarmeðlima. Kvenfélög eru og
starfandi sem styrktarfélög.
Um 50 ára skeið hefir það verið
einn aðalþáttur í starfi Gideons að
leggja hiblíur inn í gistihús, sjúkra-
hús, skóla, fangelsi og aðrar opin-
berar stofnanir. Mun eintakafjöld-
inn, sem á þann hátt hefir verið
dreift nálgast 4 milljónir.
Þá er spurningin: Hefir þetta starf
borið nokkurn sýnilegan árangur?
Ótal vitnisburði um það má lesa
í Gideon-blaðinu. Menn með, ef til
vill misjafna fortíð að baki, ofur-
seldir synda- og laslalífi, hafa kom-
ið inn á hótelherbergi, sumir hverjir
staðráðnir í því að stytta sér aldur,
já fundizt öll sund lokuð fyrir sér.
í náttborðsskúffunni hafa þeir
fundið Bihlíu og farið að blaða í
henni, hara af þeirri einu ástæðu að
hún var þarna. í Orðinu hafa þeir
svo fundið þá lausn, sem nægði
þeim. Þeir fóru út, nýir menn með
nýja lífsmöguleika framundan, þá
lífsmöguleika, sem trúin á Jesúm
Krist ein veitir.
Árið 1941 hefst nýtt tímabil í
sögu félagsins með dreifingu Nýja
testamenta meðal hermanna. Hafa
Gideon-félagar allt til þessa gefið
þeim yfir 10 milljónir Nýja testa-
menta.
Árið 1946 hefst svo enn nýr þátt-
ur í starfi félagsins, þá er byrjað á
dreifingu Nýja testamenta meðal
skólabarna og unglinga á aldrinum
10—17 ára. Á fimmlu milljón ein-
taka hefir þegar verið útbýtt.
Síðasti þátturinn í 50 ára starfs-
sögu félagsins hefst svo 1945, er
fyrsta Gideon-félagið var stofnað
utan Ameríku. Hingað til höfðu eng-
in félög með þessu nafni starfað ut-
an Bandaríkjanna og Kanada undir
þessu nafni, þar til Gideon-félagið á
íslandi var stofnað. Það var stofnað
í ágúst 1945, með 17 meðlimum af
Vestur-íslendingnum Kristni Guðna-
syni, en drýgstan þátt í félagsstofn-
uninni að hálfu íslendinga á Ólafur
Ólafsson, kristniboði, núverandi
kapilán Gideon-félagsins hér.
Gideon-félagið á íslandi er elzta
Gideon-félag í Evrópu. En félög
kristinna kaupsýslumanna hafa starf-
að t. d. á Norðurlöndum um langan
aldur eftir fyrirmynd frá Ameríku,
en það er fyrst nú nýverið að fé-
lagsskapurinn í Svíþjóð hefir geng-
ið í alþjóðasambandið og þar með
tekið upp nafn Gideons-félagsins.
I Einnig er í ráði að félögin í Noregi
og Danmörku gangi í alþjóðasam-
bandið. Þá hafa nýlega verið stofn-
uð Gideon-félög í Finnlandi, Hol-
I landi, Englandi og víðar.
Ólafur Ólafsson, kristnihoði, sem
nú er staddur hér í bæ hefir tjáð
mér að Gideon-félagið á íslandi, sem
nú telur um 27 meðlimi, hafi lokið
því merka hlutverki að koma Gideon-
biblíum, sem eru í einkar smekklegu
rauðu shirtingbandi, inn á öll liótel-
herbergi í landinu og eru það um
500 eintök alls. Auk þess hafa þeir
sett Bihlíu inn í alla klefa hegning-
arhúsa Reykjavíkur og að Litla-
Hrauni. Næsta verkefni félagsins
mun vera að koma Biblíum að
hverju rúmi sjúkrahúsanna.
Með komu sinni til bæjarins að
þessu sinni er Ólafur Ólafsson að
afhenda síðuslu hótel-Bihliurnar til
hótela bæjarins. í því sambandi
mun verða efnt til Gideon-fundar í
kristniboðshúsinu Zíon kl. 8.30 laug-
ardagskvöldið 25. nóv. Skýrt verð-
ur ýtarlega frá starfi og árangri
Gideon-sambandsins. Þangað eru
allir velkomnir meðan húsrúm leyf-
ir, en sérstaklega er þess vænst að
verzlunar- og kaupsýslumenn þiggi
boð félagsins og fjöhnenni á þenna
fund.
Hér er merkilegur félagsskapur á
ferðinni, sem lætur litið yfir sér, en
hefir orðið og mun verða til ómet-
anlegrar blessunar öldnum og óborn-
um. Sæll er sá maður, sem heilhug-
ar leggur málefni þessu lið.
Jóhann Hlíðar.
Félagsdómur
skipaður
Samkvæmt 39. gr. laga nr. 80 11.
júní 1938 um stéttarfélög og vinnu-
deilur hefir nú verið skipað í Fé-
lagsdóm til næstu þriggja ára frá 1.
október s.l. að telja. Dóminn skipa
þessir menn:
Hákon Guðmundsson, hæstarétt-
arritari, skipaður af Hæstarétti, og
er hann forseti dómsins, Gunnlaug-
ur Briem, skrifstofustjóri, skipaður
af Hæstarétti, ísleifur Árnason, full-
trúi borgardómara, skipaður af fé-
lagsmálaráðuneytinu, Einar B. Guð-
mundsson, hæstaréttarlögmaður,
skipaður af Vinnuveitendasambandi
íslands, og Helgi Hannesson, bæjar-
stjóri, skipaður af Alþýðusambandi
íslands.
Varamenn dómsins eru þessir
skipaðir af sömu aðilum og taldir í
sömu röð:
Ragnar Jónsson, hæstaréttarlög-
maður, Sigtryggur Klemenzson,
stjórnarráðsfulltrúi, Benedikt Sigur-
jónsson, fulltrúi borgardómara, Sig-
urjón Jónsson, fyrrverandi banka-
útibússtjóri, og Þorsteinn Pétursson.
Þær breytingar urðu á skipun
dómsins að þessu sinni, að Alþýðu-
samband íslands nefndi nú Helga
Hannesson, bæjarstjóra, í stað Ragn-
ars Ólafssonar, hæstaréttarlögmanns.
Þeir Hákon Guðmundsson og
Gunnlaugur E. Briem hafa átt sæti í
Félagsdómi allt frá stofnun hans ár-
ið 1938.
(Frá Félagsdómi.)