Íslendingur - 29.11.1950, Blaðsíða 2

2
ÍSLENDINGUR
Miðvikudagur 29. nóvember 1950
Útgefandi: Útgáfufélag íslendinga.
Kitstjóri og ábyrgðarmaður:
Tómas Tómasson.
Auglýsingar og afgreiðsla:
Svanberg Einarsson.
Skrifstofa Gránufélagsgata 4.
Sími 1354.
Prentsmiðja Björns Jónssonar h.j.
„Hagsmunabcii’áttci44
kommúnista
í ritstjórnargrein í síðasta tölubl.
Verkam. er lausn togaradeilunnar
lítillega gerð að umræðuefni, og í
því sambandi veitzt að ritstjóra Is-
lendings á hinn furðulegasta máta,
fyrir áð hafa bent lauslega á hver
verið hefði „lína“ kommúnista og
blaða þeirra í kaupdeilu þessari.
En um það er eigi þörf að ræða
— það út af fyrir sig breytir engu
um staðreyndirnar um vinnubrögð
kommúnista, hvernig orð íslendings
eru tilfærð og skilin af ritstjóra
Verkamannsins eða hvort hrúgað er
þar saman nokkrum upphrópunum.
Það er rangt hjá ritstjóra Verkam.,
að nokkrir menn, aðrir en komm-
únistar, telji það ósigur fyrir sjó-
menn, að samningár tókust í togara-
deilunni. Skoðun manna er hins
vegar sú, að-sj ómenn og þjóðin hafa
unnið þar sigur, en hins vegar er
öllum ljóst að það voru kommúnist-
ar, sem töpuðu. Ritsljórinn virðist
hafa ruglað saman sjómönnum og
kommúnistum, en hann skyldi minn-
ast þess, að það fer ekki lengur sam-
an (ef það hefir þá nokkurn tíma
gert það) sigur þjóðarinnar og sig-
ur kommúnista, nema þá við alveg
sérstök tækifæri.
Afstaða kommúnista til lausnar
togaradeilunnar miðaðist augljós-
lega öll við það, hvað myndi verða
flokknum fyrir beztu burtséð frá því
hvað sjómönnum og þjóðinni k@emi
bezt.
Skýring ritstjóra Verkam. og ann-
arra kommúnista er hins vegar sú,
að með því að gera sérsamninga í
þeim félögum, sem kommúnistar
ráða, þá hafi þeir sýnt alþjóð, að
þeir séu ábyrgir menn, sem ekki
vilja stöðva framleiðslutæki þjóðar-
innar.
En þeir gleyma þá augsýnilega
aðalatriði þessa máls. Kommúnistar
börðust hatramlega gegn því, að
heildarsamningar yrðu gerðir og
gegn því, að einstök félög önnur en
þau, sem þeir sjálfir ráða gerðu
samninga við útgerðarmenn. Og í
blöðum þeirra þ.á.m. Verkamannin-
um, var hlakkað yfir þeim „sigri“
sjómanna, að fella miðlunartillögur,
sem sáttanefnd lagði fram í málinu,
enda þó þar væri um miklu hag-
kvæmari kjör að ræða en þau, sem
sjómenn höfðu samkvæmt sérsamn-
ingunum.
Þegar þessi framkoma kommún-
ista í máli þessu er athuguð, þá fer
ekki hjá því að harla fáir leggi trún-
að á skýringu þá, sem ritstj. Verka-
mannsins reynir að gefa.
Hér í blaðinu hefir því hins veg-
ar verið haldið fram, að kommún-
istar hafi misnotað sér herfilega
þessa kaupdeilu til pólitísks fram-
dráttar.
Vegna þess hversu það var al-
mennt litið óhýru auga, að togararn-
ir yrðu bundnir við festar, þá gerðu
þau félög, sem kommúnistar stjórn-
uðu, sérsamninga, hins vegar gerðu
þeir allt til þess að hindra það, að
þau félög, sem aðrir stjórnuðu, gætu
gert samninga, og ætluðu sér með
því móli að slá tvær flugur í einu
höggi. Gátu kennt útgerðarmönnum
um alls konar þvermóðsku og ill-
vilja í garð sjómanna, og svik við
þjóðina. Og á hinn bóginn borið
stjórnir þessara sjómannafélaga hin-
um þyngstu sökum um svik við sjó-
menn og þjóðfélagið, og slóðahátt,
auk þess sem þeir þá gætu bent á
sín félög til samanburðar.
Það var aldrei hagur sjómanna og
þjóðarinnar, sem kommúnistar báru
fyrir brjósti, það var fyrst og
fremst pólitízkur hagur flokks
þeirra, sem þeir ætluðu sér að efla
með því að hagnýta sér verkfallið á
fyrrgreindan hátt, og það var á'eng-
an hátt kommúnistastjórn sjómanna-
félagsins hérna að þakka, að í þetta
sinn fóru hagsmunir alheimsflokks
kommúnista saman við hag bæjar-
ins og landsins í heild í fyrstu. En
strax og þar fór að bera á milli,
stóð heldur ekki ó því að kommún-
istarnir hér sýndu hið rétta eðli sitt
og slepptu inálstað bæjarins og hag
þjóðarinnar út úr „hagsmunabar-
áttu“ sinni.
Þeir ætluðu sér að hindra það í
lengstu lög að nokkrir heildarsamn-
ingar næðust á togurunum. Það var
ekki fyrr en kommúnistafélögin
stóðu ein uppi, að þeir heyktust og
þeir gerðu það auðvitað mest fyrir
það, að forkólfarnir sáu fyrir,
hversu óvinsældir þeirra myndu
aukast meðal alls þorra þjóðarinnar.
Menn geta rétt ímyndað sér, þeg-
ar þeir athuga hina eindregnu and-
stöðu kommúnista gegn lausn deil-
| unnar, að það var ekki af neitt
hrejnum hvötum, sem stjórn Sjó-
mannafélags Akureyrar hóf ekki
samúðarverkfall! Það er í það
minnsta afar hæpið, að nokkur
leggi á það trúnað, að þeir hafi
neitað því að hefja slíkt verkfall,
vegna þess að með því væri verið að
stofna velferð þjóðarinnar í voða.
Ætli sú skýring sé ekki eðlilegri,
að þeir hafi séð hvílíkri andúð þessi
dýrkeypta kaupdeila myndi mæta
meðal alls þorra landsmanna, og því
viljað geta hent á þau félög, sem
þeir stjórna og sagt: Sjáið, þau
stöðvuðu ekki togarana.
Hitt er svo annað mál að komm-
únistar heyja hér harða baráttu —
harða hagsmunabaráttu — en það
er bara ekki hagsmunabarátta al-
þýðu þessa lands; það er hagsmuna-
barátta til eflingar komnmnista-
flokknum hér á landi, svo að hann
verði betur því hlutverki vaxinn að
þjóna erlendum húsbændum sínum
| og geti uppfyllt óskir þeirra.
Tvær skáldsögur.
Dagur fagur prýðir veröld alla
eftir Jóti Björnsson.
Þessi nýja skáldsaga, sem Jón
Björnsson sendir nú frá sér, fjallar
um eitt mesta vandamál íslenzku
þjóðarinnar nú á dögurn — vanda-
málið um flutninga fólksins úr sveit-
um landsins til kaupstaðanna. Við-
fangsefnið er baráttan milli hinna
heilbrigðu afla þjóðfélagsins, sem
með festu halda trúnað við fornan
menningararf íslenzku þjóðarinnar,
og svo hinna, sem hafa gleymt sjálf-
um sér í róti tímanna.
Sagan er skemmtileg aflestrar, at-
burðaröðin hröð og fjöldi fólks
kemur við sögu bæði ungt og gam-
alt.
Grunntónn bókarinnar er óbifandi
trú á landið og gæði þess.
El Hakim,
skáldsaga eftir John Knittel, ]>ýdd af
Vilhjálmi Guðmundssyni.
Þetta er saga um fátækan dreng í
Egyptalandi, sem á heima lengst
upp með Nílarfljóti. Hann dreymir
um það að verða mikill hakim, mik-
ill lœknir, og þegar hann er aðeins
6 ára tekur hann þá ákvörðun að
hann skuli verða það.
Sagan segir frá því, hvernig þessi
'draumur hans rætist. Hún segir frá
viðburðaríkri ævi hans, ástum hans
og sorgum, sigrum og ósigrum. í
æsandi viðburðarás sögunnar fáum
við innsýn í örbirgð og baróttu, ást-
ir og fórnir þessa blóðheitav fólks,
sem býr á bökkum Nílar.
Saga þessi hefir verið þýdd á flesl-
ar tungur heims, enda stórbrótin og
áhrifarík.
20 bækur í ár frá
Draupnis- og
Iðunnarúfgáfunni.
Systurforlögin, Draupnisútgáfan
og Iðunnarútgáfan, gefa út í ár um
tuttugu bækur. Er það litlu minna
en undanfarin ár. Hins vegar hefír
reynzt óhjákvæmilegt að minnka
upplög flestra bókanna, miðað við
það, sem verið hefir, því að papp-
írsskorts hefir gætt mjög verulega
í ár.
ÖLDIN OKKAR.
Aðaljólabók forlaganna í ár —
og jafnframt stærsta og dýrasta
verk, sem þau hafa gefið út til þessa
— er Oldin okkar. — Minnisverð
tíðindi 1901—1930. Ritverk þelta er
með mjög sérstæðu sniði, „sett upp“
eins og dagblað og allar frásagnir í
frétta-formi. Er hermt frá öllum
helztu innlendum tíðindum á þessu
árabili, auk mikils fjölda smærri
viðburða. Val og framsetning efnis-
ins er fyrst og fremst mótað af því,
hvað fréttnæmt þótti á líðandi stund,
en forðast að skoða atburðina í því
ljósi, sem seinni tíminn lítur þá. Má
því í raun réttri segja, að hér sé um
samtíma frásögn að ræða. Ritið er
prýtt mörg hundruð myndurn og
prentað á sérstaklega vandaðan
pappír. Vonast útgefandi íil, að frá-
gangur þess allur verði með ágæt-
um. — Ritstjóri verksins er Gils
Guðmundsson rithöfundur.
Á næsta ári kemur væntanlega út
síðara bindi þessa ritverks. Tekur
það yfir árin 1931—1950, en ritið
er gefið út í lilefni þess, að um næstu
áramót er öldin hálfnuð. Þegar rit-
inu er lokið, liggur þai; fyrir íslands-
saga í fimmtíu ár, sögð með sérstök-
um hætti, sem ástæða er til að ætla,
að almenningi þyki bæði nýstárleg-
ur og skemmtilegur.
SÖGN OG SAGA.
!
í
i
i
Í bókaflokknum Sögn og saga
kemur út eitt rit í ár. Er það fyrri
hluti af hinu mikla ævisagnariti sr.
Friðriks Eggerz, afa Sigurðar heit-
ins Eggerz ráðherra og þeirra syst-
kina. Hefir ritverki þessu verið val-
ið nafnið Úr fylgstium jyrri aldar.
Bindið, sem út kemur í ár, hefst á
frásögn um Bjarna ríka Pétursson,
sýslumann á Skarði, og síðan er get-
ið niðja hans í næstu ættliði, en
meginefni þessa hindis er ævisaga
sr. Eggerts Jónssonar á Ballará, föð-
ur höfundarins. I ritverki þessu
kennir margra grasa, og er það hið
girnilegasta til fróðleiks. Hermir þar
frá mörgum stórbrotnum og sér-
kennilegum einstaklingum og sögu-
legum atburðum, enda var réttnefnd
„söguöld“ í héruðunum umhverfis
Breiðafjörð á þessum áratugum.
í síðara bindinu, sem væntanlega
kemur út á næsta ári, er sjálfsævi-
saga sr. Friðriks. Fyrra bindið er
tæpar 540 bls., en síðara bindið
verður nokkru minna. — Útgáfu
þessa verks annast Jón Guðnason,
skj alavörður.
ADRAR ÍSLENZKAR BÆKLR.
Aðrar íslenzkar bækur, sem for-
lögin gefa út í ár, eru þessar:
Draumspakir Islendingar eftir
Oscar Clausen. Hefir hennar verið
getið hér í blaðinu áður. Áður er
komin út bók Clausens Skyggnir Is-
lendingar, þar sem segir frá for-
skyggnu og fjarskyggnu fólki.
Sagnaþœttir Benjamíns Sigvalda-
sonar. Fyrsta hefti þessara sagna-
þátta kom út í vor, en alls er gert ráð
fyrir að heftin verði sex, eða þrjú
bindi samtals. Annað hefti kemur
væntanlega út seinni hluta vetrar.
Brim og boðar, frásagnir af sjó-
hrakningum og svaðilförum, kemur
út í annarri útgáfu. Bók þessi kom
út fyrir jólin í fyrra og seldist þá
upp.
TVÆR ÞÝDDAR BÆKUR.
A Kon-Tiki yfir Kyrrahaf. Nokkru
fyrir jólin kemur bók þessi út. Hún
er eftir norska fullhugann og vís-
indamanninn Thor Ileyardahl, sem
segir frá liinni kunnu ofdirfskuferð
hans og félaga hans á bjálkafleka
yfir þvert Ixyrrahafið, 8000 km.
vegalengd, árið 1947. Bók þessi kom
fyrst út í fyrra á þrem tungumálum
samtímis. í ár kemur hún út á öllum
helztu þjóðtungum. Hefir hún hvar-
vetna orðið metsölubók, enda er
hvort tveggja í senn: bókin hin
skemmtilegasia og för þeirra félaga
hin sögulegasta í alla staði. Norð-
mönnum þykir svo mikils um þetta
afrek vert, að þeir hafa byggt hús
yfir flekann á Bydöy við Oslo, þar
sem þeir geyma ýmsar dýrmætustu
minjar sínar, svo sem hið nafnkunna
skip Nansens, „Fram“, víkingaskip-
in fornu o.m.fl. — Jón Eyþórsson
hefir íslenzkað bókina.
Undramiðillinn. Hennar liefir ver-
ið getið áður.
SKÁLDSÖGUR.
Í skáldsagnaflokknum Draupnis-
sögur koma út þrjár sögur í ár: Lars
í Marshlíð, sænsk sveitasaga; Þegar
liamingjan vill eftir Frank G. Slaug-
hter, höfund sögunnar „Líf í læknis
hendi“; Grýtt er gœfuleiðin eftir A.
J. Cronin, höfund „Borgarvirkis“ og
fleiri vinsælla skáldsagna. Mikils-
metið amerískt tímarit telur þetta
beztu sögu Cronins.
I skáldsagnaflokknum Gulu skáld-
sögurnar koma út tvær bækur í ár,
Skógardísin eftir Sigge Stark, höf-
und „Kaupakonunnar í Hlíð“ og Ég
er ástfangin eftir vinsæla ameríska
skáldkonu, Maysie Greig.
BARNABÆKUR.
Þrjár barnabækur gefa félögin
út í ár:
Reykjavíkurbörn eftir Gunnar M.
Magnúss rithöfund. Þetta eru sann-
ar frásagnir, endurminningar frá ár-
um þeim, er höfundur stundaði
kennslu í Reykjavík.
Margt er sér til gamatis gert. í
bók þessari er safnað sarnan íslenzk-
um gátum, leikjum, þrautum o. fl.
Tilgangurinn með henni er sá að
reyna að vekja áhuga yngstu kyn-
slóðarinnar fyrir gömlum og þjóð-
legum skemmtunum, sem löngum
hafa vakið fölskvalausa gleði á Is-
landi.
, Ævintýraeyjan. Bók þessi er
fyrsta bókin í ílolcki harnahóka, sem
farið hefir mikla sigurför erlendis,
enda eru bækur þessar hinar
skemmtilegustu og prýddar ágætum
myndum. — Höfundur þeirra er
enska skáldkonan Enid Blyton.
Ráðskonu
Góðo ráðskonu vantar
rrsig nú þegar eoa sesrs
fyrst.
EYÞÓR
TÓMASSON.
ÉG KAUPI allar tegundir af not-
uðum íslenzkum frímerkjum. Verð
mitt útilokar alla samkeppni, þar
sem ég greiði 50% yfir verð Reykja-
víkur frímerkjakaupmanna. — Sama
verð er á óleystum merkj um og leyst-
um af pappír. — Virðingarfyllst. —
Wiiliam F. Pálsson,
Halldórsstöðurn, Laxárdal, S.-Þing.
1---------*