Íslendingur - 11.10.1957, Blaðsíða 5

Föstudagur 11. október 1957
ÍSLENDIN GU R
5
Lístin að verða gamall
Eftir Martin Gumpert, lækni og rithöfund
Það eru miklar iíkur til þess
að þér getið náð háum aldri.
Framfarir í læknavísindum eru
stórstígar, og ævi manna lengist
þess vegna.
Samkvæmt ábyggilegum heim-
ildum eru líkurnar á þessa leið.
Ef þér eruð nú þrítugur getið
þér átt von á að verða sjötíu og
þriggja ára. Ef þér eruð fertug-
ur megið þér vænta þess að verða
sjötíu og fjögurra ára. Ef þér er-
uð nú fimmtugur munduð þér
geta orðið sjötíu og fimm ára.
Það virðist svo sem lengd æv-
innar fari oft eftir því, hve miklu
sálarþreki menn eru gæddir.
Þessi lífskraftur eða sálarþrek er
ekki bundið við heilbrigði lík-
amans.
Engan mann hefi ég hitt, sem
gæddur hefir verið eins miklum
lífskrafti og franski stjórnmála-
maðurinn Edouard Herriot.
Fram á níræðisaldur var hann
borgarstjóri í Lyon, forseti
franska þingsins og formaður
stjórnmálaflokks síns. Hann
samdi merka sjálfsævisögu, og
reit bók um myndhöggvarann
Robin.
Margir rosknir menn, sem eftir
„útreikningi" læknanna, ættu að
vera dánir fyrir löngu, eru enn á
lííi, og líður vel.
Allt virðist benda til þess, að
til sé einhver leyndardómsfullur
innri kraftur eða orka, sem lengir
líf manna að miklum mun. Við
höfum séð manneskjur, sem blátt
áfram lifa lengur en vænta mætti,
einungis af því að þær vilja ekki
deyja. Það er viljakraftur þeirra,
sem bjargar þeim írá dauða.
Það er mikils virði að hafa á-
nægju af lífinu. Getið. þér glaðst
af litlu? T. d. því að borða, tala
við menn og ganga úti? Ef þér
getið glatt yður af smámunum
munuð þér, að líkindum, lifa leng
ur cn ella. Ef þér aftur á móti
þjáist af leiðindum, Iiafið þér
tekið hina verstu veiki, sem hugs-
ast getur. Leiðindin valda hrörn-
un og lama viljann til þess að lifa
vel og lengi.
Ef við eigum að geta varizt á-
rásum ellinnar, verðum við að
þroska tilfinningalífið. Þau ár,
sem ég hef verið læknir, liefi ég
hitt fjölda fólks, sem hefir ákveð-
ið að lengja æfi sína með því
að vinna markvisst að því að
eignast ný áhugamál og auðga
anda sinn.
Eg ber hér fram nokkrar
spurningar. Af þeim svörum, sem
eiga við yður, getið þér gengið
úr skugga um, hvernig ástand
yðar er, eða viðhorf til lífsins.
ReyniS þér sífellt að fjölga á-
hugamálum yðar og auðga and-
ann?
Sextíu og fimm ára gömul
kennslukona í spænsku, sem hætt
liafði kennslu vegna aldurstak-
marks við kennslustörf, óttaðist
að nú væri lífinu lokið. Þ. e. a. s.
að lífið liefði ekki framar neitt
að bjóða, sem hún gæti haft á-
nægju af. Læknir kennslukonunn-
ar ráðlagði henni að ferðast til
Spánar, vegna þess hve loftslagið
væri heilnæmt í því landi.
Er til Spánar kom, sá kennslu-
konan fjölda staða, sem hún
hafði lesið um og heyrt sagt frá.
Nú gat hún í fyrsta skipti á æf-
inni talað við hreinræktaða Spán
verja. Arið eftir fór hún aftur til
Spánar fyrir peninga, sem hún
hafði inn unnið sér með tíma-
kennslu í spænsku. I dag vinnur
hún í ferðaskrifstofu, sem undir-
býr ferðalög til Spánar. Kennslu-
konan er mjög hamingjusöm.
Það hafa ekki allir tækifæri til
þess að ferðast til útlanda. En öll
getum við — löngu áður en við
verðum gömul — farið að undir-
búa okkur undir elliárin. Við get-
um nú þegar farið að gleðjast
yfir þeim áhugamáluin, sem við á
efri árum munum leggja rækt
við. I ellinni fær fólk tíma til
þess að sinna nýjum áhugamáb
um, og þroska hæfileika, er orðið
hafa út undan fyrr á æfinni. Það
er þroskandi að sökkva sér niður
í ný umhugsunarefni. Iiinn mikli
náttúrufræðingur, Luther Bur-
bank, sagði eitt sinn, að hann
hefði ekki getað gengið fram hjá
handverksmanni, sem verið hefði
að vinna með nýju verkfæri, án
þess að nema staðar og spyrja:
„Hvaða tól er þetta? Hvernig er
að vinna með því?“
„Ég er sjötíu og sjö ára,“
sagði hann við vin sinn, „og ég
er eins fróðleiksgj arn og þegar
ég var átta ára.“
Hafið þér áhuga fyrir því að
verða gamall?
Að eldast lýsir sér hjá fjölda
manns á þann hátt, að þeir gera
ýmislegt í síðasta sinn, og færri
og færri liluti í fyrsta skipti. Hag-
ið lífi yðar þveröfugt við þessa
stefnu. Það mun verða bezta
meðal gegn ellinni.
Kona fékk þetta hól hjá ung-
um vini sínum:
„Ég vildi óska, að ég gæti orð-
ið gamall á eins fagran liátt og
þú.“ Hún svaraði á þessa leið og
brosti: „Fólk þarf ekki að verða
gamalt. Þegar menn álíta sig
gamla, sigrar ellin þá. Fyrr ekki.“
Þegar kvenlæknirinn, Lillian
Martin, prófessor við Stanford
háskóla varð að hætta vegna ald-
urs, stofnaði hún fyrstu heilsu-
verndarstöð fyrir barnasálfræði í
USA, og kom á fót elliheimili í
San Francisco. Sjötíu og fimm
ára gömul lærði hún frönsku og
vélritun. Áttatíu og níu ára rak
hún búskap á 50 tunna landar-
eign og liafði fjóra starfsmenn,
karla og konur, er allir voru
orðnir sextugir.
Þessi kona varð svona langlíf
vegna þess, að hún gaf sig alllaf
að nýjum og nýjum verkefnum.
liafið þér haldið hœfileikanurn
til þess að þykja vœnt um aðra?
Kærleikurinn er sterkt afl í lífi
manna. Þeir, sem elska og eru
elskaðir lifa lengur en hinir, sem
ástvana eru.
Maður nokkur sem orðinn var
aldraður missti konu sína. Varð
honum mikið um konumissinn,
og gat ekki tekið aítur gleði sína.
Að lokum tókst börnum manns-
ins að fá hann til þess að taka
þátt í hátíðahöldum, er haldin
voru í tilefni þess að hann og
bekkjarsystkinin í gamla skólan-
um þeirra áttu fimmlíu ára stúd-
entsafmælí. í hófinu hitti ekkju-
maðurinn bekkjarsystur sína,
sem hann liafði verið hrifinn af,
er þau voru í skóla. Hún var orð-
in ekkja.
Skömmu síðar giftust þau. í
dag er maður þessi áttræður, og
horfir glöðum augum á tilveruna.
Hann væntir þess að eiga eftir
mörg hamingjurík ár ólifuð við
hlið konu sinnar.
Auðvitað eru til fleiri tegund-
ir ástar en ást milli karls og
konu. Kærleikurinn til náungans
getur gert sama gagn.
Fyrrverandi vélfræðingur var
dag nokkurn að dútla á tóm-
stundaverkstæði sínu, sem var í
kjallara hússins. Vélfræðingurinn
kom auga á dreng, sem horfði
með áhuga á hann inn um glugg-
ann.
Maðurinn bauð drengnum að
koma inn á verkstæðið, fékk hon-
um spýtu, sem var lílils virði, og
sagði að hann mætti hefla hana.
Daginn eftir kom drengurinn
aflur og haíði tvo félaga með sér.
í dag er gamli vélfræðingurinn
„leikfrændi“ tuttugu drengja.
Hann kennir þeim að hefla, saga,
negla og smíða smáhluli.
Sá maður, sem hefir áhuga
fyrir líðan annarra, verður ekki
einmana. Því fyrr, sem menn til-
einka sér þann hæfileika, því
betur eru menn viðbúnir ellinni.
Látið þér tilfinningarnar hlaupa
með yður í gönur?
Það er hættulegt fyrir heilsuna
að láta reiðina fá yfirhönd yfir
sér. Frá heilsufræðilegu sjónar-
miði ráðlegg ég yður að forðast
rifrildi og sterkar geðshræringar.
Fyrir átta árum fékk læknir
nokkur alvarlega heilablæðingu.
Á meðan hann lá fyrir dauðan-
um, varð honum ljóst, hver væru
hin sönnu verðmæti lífsins, og
hvað væri smámunir.
I dag er hann mjög rólegur.
Hann lætur það ekki á sig fá,
þótt honum sé ekki þökkuð störf,
þau er hann vinnur að verðleik-
um.
„Það tekur því ekki að verða
gramur þess vegna,“ segir hann
og brosir. Viðhorf hans til lífsins
hefir breylzt og hann náð meira
jafnvægi en áður. Eflaust verður
læknirinn langlífari vegna þessar-
ar hugarfarsbreytingar.
Hafið þér miklar áhyggjur?
Tveir af kvensjúklingum mín-
um búa við mjög ámóta fjárhags-
örðugleika. Önnur konan sníður
sér stakk eftir vexti, lætur hverj-
um degi nægja sína þjáningu, og
er hamingjusöm.
Ilin konan álítur fjárhagsörð-
ugleikana óyfirstíganlega og hef-
ir sífelldar áhyggjur.
Sumt fólk venur sig á áhyggj-
ur og gerir sig óhamingjusamt.
Áhyggjur veikla menn og þeim
þarf að halda í skefjum.
Gengur yður vel að eignasl
vini?
Þegar menn eldast fækkar vin-
unum. Þeir falla frá, fleiri eða
færri, og nýja vini þurfa menn
að eignast. En til þess að eignast
nýja vini verða menn að láta
eitthvað af hendi rakna. Ekki er
það nauðsynlegt að gefa peninga
í þessu skyni.
Með því að verða öðrum til
gagns eða gleði, eignast fólk
vini. Roskin kona, sem kennir sér
yngri konum að spila betur
bridge, gefur góð ráð til þess að
rósirnar í garðinum þrífist betur,
eða kann listina að hlusta — þarf
ekki að kvíða því, að hún verði
án vina.
Það eru miklar líkur til þess,
að þér getið kennt öðrum eitt-
hvað. Ef jjér eruð sérfræðingur á
einhverju sviði — þótt smávægi-
legt sé — mun yður hvergi of-
aukið.
Fulltrúi hjá fyrirtæki nokkru
var kominn á eftirlaun. Honum
þótt sér alls staðar ofaukið, þar
til einn af liinum gömlu vinum
lians, sem var kaupsýslumaður,
bað hann að gefa starfsfólkinu,
er vann við fyrirtækið, góð ráð
til joess að salan gæti aukist.
Roskna fulltrúanum tókst þetta
svo vel, að ýmsir kaupsýslumenn
báðu hann sömu bónar. Ilann
eignaðist marga unga vini í sam-
bandi við leiðbeiningarstarf sitt.
Líf hans varð skemmtilegt og til-
breytingaríkt.
Eruð þér tráhneigður?
Allir sálnahirðar eru sammála
um, að erfitt sé fyrir gamla menn
að gerast „trúaðir“, ef jieir hafa
ekki verið trúhneigðir á yngri
árum. Lífið verður léttara, ef
menn trúa því, að liægt sé að fá
hjálp af hæðum.
Bóndakona sagði: „Ég býst
ekki við því, að mér verði hlíft
við öllum sorgum og erfiðleikum,
þótt ég trúi á guð. Þess get ég
ekki krafist.“
„Hvers væntirðu þá?“ var sagt
við konuna.
„Ég vænti þess, að guð gefi
mér mátt til þess að þola alla erf-
iðleika, sem fyrir mig kunna að
koma,“ svaraði hún.
Sá maður, sem trúir á guð alla
ævi, mun að líkindum treysta
meðbræðrum sínum, og sjálfum
sér. Að treysta sjálfum sér gerir
menn rólega, og eykur þrótt
jieirra til þess að bera sorgir og
andstreymi.
Sjálfstraustið hjálpar mönnum
einnig til þess að ná þeirn mark-
miðum, sem þeir hafa sett sér.
Ef sólarhringurinn lengdist
skyndilega í þrjátíu og sex
klukkuslundir, mundu flestir
þeirra, sem ekki fá lokið Jieim
störfum, er þeir vilja leysa af
hendi á núverandi sólarhring,
Þankabrot...
Framhald af 4. síðu.
endingu auffs valdi meiru um eigna
missi viðtakanda en erfðagallar, og
dregur har að því, að stóreigna-
skattur, sem mylur þær niður í
hjargálnir aðeins eða jafnvel hús-
gang nema kappsamlega séu hirt-
ar og auknar, kunni að reynast
uppeldismeðal, livatning á þá til
starfs og liirðu, sem annars hefðu
freistingu til að halda þeim hlyti
að nægja fenginn auður til eilífrar
næringar og hennar jafnvel svo
mjúkrar að niður rynni ótuggin.“
MÉR FINNST þessi fæð'a greinar-
höfundar heldur illa tuggin og kysi
smjör við til að mýkja liana, svo að
liún rynni niður og stæði ekki í
manni.“
SÖNGVASVANURINN Steíán Guð-
mundsson, sem höfðinglyndir listunn-
cndur uppgötvuðu í tæka tíð og sendu
til söngnáms í Ítalíu, hefir nú nokkur
undanfarin kvöld skemmt höfuðstaðar-
húum í óperunni Tosca í Þjóðleikhús-
inu. Söng hann hlutverk sitt síðast á
fimmtugsafmælinu. Ekki var þeirri á-
gætu athöfn útvarpað, en vonandi hef-
ir hún verið tekin á segulband og
verður flutt útvarpshlustendum við
fyrsta tækifæri.
ÞAÐ ER SKOÐUN MÍN, að Þjóð-
leikhúsinu beri að taka upp öll við-
fangsefni og flytja hlustendum urn út-
varpið, þegar hætt er að sýna þau eða
flytja í leikhúsinu. Það er aldrei nema
um helmingur þjóðarinnar, sem nýtur
þeirra eða hefir lientugleika á að
njóta þeirra í lmsinu sjálfu. Hins veg-
ar hefir öll þjóðin byggt leikhúsið og
á því siðferðilega kröfu til að fá reyk-
inn af réttunum heldur en ekki, þ. e.
heyra flutning efnisins í útvarpi.
Flutningur hinna meðfærilegri leik-
rita úti um land er beztu gjalda verð-
ur og vonandi heldur leikhúsið þar á-
fram, sem byrjað var.
Heima er bezt,
júlí—ágúst hefti flytur þétta efni:
Hannes á Núpstað, eftir Helga
Valtýsson, Fyrsta veiðiförin, e.
Árna Árnason, Fermingardreng-
ur fer í verið, e. Guðjón Jónsson,
Sumargeslur í baðherbergi, e.
Std. Steindórsson, Úr sumarferða-
lagi, e. Bergsvein Skúlason,
Skjótt dregur ský fyrir sólu, e.
Emelíu Biering, Landabréfið, e.
Std. Steindórsson og Þættir úr
Vesturveri, e. sama, Gamlir kunn-
ingjar (o. fh), e. Jóh. Ásgeirs-
son, Frá Látrabjargi, e. Þórð
Jónsson, Skákþátt, heilabrot, tvær
framhaldssögur o. fl. Forsíðu-
myndin er af Hannesi á Núpstað,
jtjóðkunnum pósti og vatnagarpi.
geta unnið þau á ltinum tólf við-
bótarklukkuslundum.
Ævi manna hefir lengst að
miklum mun hina síðustu ára-
lugi. Undir þessi viðhótarár eiga
menn að búa sig vel — svo ellin
verði Jteim ánægjuleg og andlega
þroskandi. En það eitt gefur líf-
inu gildi.
Jóh. Scheving þýddi.