Alþýðublaðið - 17.09.1923, Side 1

1923
Mánudaginn 17. september.
:i2.
tölublað.
Gefið ut af Álþýðnflokknam
Styrkveitinganef n fi
SjðmannafélagsiDS
Eyjapistlar.
Eftir Ólaf í'riðriksson.
I.
í>að eru furðu fáir Reykvík-
ingar, sem fara skemtiferð til
Vestmannaeyjá, þegar athugað
er, að oft hagar svo ferðum
millilandaskipanna, að hægt er
að fara að sofa að kvöldi á
Reykjavíkurhöfn og vera svo
kominn í námunda við Eyjar að
morgni. En ástæðan mun vera
sú, að lítið hefir verið skrifað
um hina einkennilegu nátiúru-
tegurð Vestmannaeyja, sem ef
til vili á ekki sinn líka í heim-
inum,
Vestmannaeyjar eru eldfjalla-
rústir segja jarðtræðingarnir, þ. e.
þær eru leiiar af gömlum eld-
íjallakiasa, enda liggja eyjarnar
í stefnu frá suðvestri til norð-
austurs eins og flestar gfgaraðir
á íslandi. Dr. Helgi Péturs hefir
bent á, að Dfmonarnir við Mark-
arfljót séu f sömu stefnu og eyj-
arnar liggja, og því eins konar
átramhald af þeim, þó á landi
séu.
Þorvaldur Thoroddsen er ekki
frá því, að eyjarnár kunni að
hafa hlaðist upp af gosum á
mararbotni, en þar eð dýpið
kring um eyjarnar er ekki nema
20—30 faðmar, og milli lands og
eyja að eins 40 faðma dýpi, er
ekkert því til fyrirstöðu að álíta,
að þarna hafi verið þurt land
mestan hluta af þeim tíma, þsg-
. ar eyjarnar hlóðust upp, því
sjórinn hefir fyrr á tímum staðið
lángt um lægra við landið en
það.
Eyjarnar eru taldar 14, að frá
dregnum skerjum, stöpum og
smáhólmum, en aí þessum 14
eru ekki nema 8 svo stórar, að
beit sé þar fytir sauðlé. Allar
@ru eyjarnar sæbrattar nema að
nokkru leyti sú stærsta —- Heima-
ey —, því þær eru að mestu úr
móbergi, sem brimið hefir átt
auðveit með að vinna á. I>að
bolar hella og skúta inn í berg-
ið, en öídugangurinn breytir þvf,
sem niður hrynur, S smáan sand
og sagar í djúpið. Þannig hafa
eyjarnar eftir þ.ví, sem áraþús-
undir liðu, orðið meira og meira
sæbrattar, en óvíða mun mega
sjá stórfeldari sjávarmenjar hér
á íandi, hella og stapa, en í
Vestmannaeyjum.
Þau voru fyrir síðustu ísöld,
gosin, sem mynduðu Eyjar. En
ef ekki hefði logað undir enn
þá í gömlu glæðunum eftir ísöld-
ina og sá eldur ekki fengið út-
rás þar sem nú heitir Helgafell,
mundi Heimaey ekki háta verið
til sem samfeld ey, heldur sem
tvær eða þrjár eyjár með skerja-
klösum á milli. Það eru gosin
úr Helgafelli, sem hafa myndað
mestan hluta áf núverandi meg-
inlandi Vestmannaeyja. Annars
má segja um Helgafell, sem ekki
er lengra frá kaupstaðnum en
Ö'kjuhlíðin frá Reykjavík, að
það sé eitthvert eldfjallslegasta
eldfjall, sem gefi að sjá: strýtu-
myndáð, sem næst jaínt á allar
hliðar, og koliurinn einn stór
gígur. Það yrðu meiri viðbrigði
en vel er hægt að gera sér í
hugarlund, ef Helgáfell færi að
gjósa nú, en sem betur fer eru
til þess litlar líkur, því afarlangt
er síðan, að sfðásta hraunið, sem
fór vestur yfir eyjuna, rann.
Thoroddsen er ekki frá þvf, að
það hafi runnið eftir landnáms-
tíð og byggir þar á Landnámu,
sem má skilja á þá leið. En við
nörðvesturhorn hraunsins má sjá,
að hraunið er mjög gamalt, því
. Kaplagjóta, sem er milli hraun-
brúnarinnar og Dalfjalls, sem
þarna er þverhnýpt standberg,
hefir myndast öll eftir að hraunið
rann, Má sjá það af hruni úr
fjallinu, sem er mikið á eystri
er til viðtals i Alþýðu-
hÚBÍnu kl. 3—6 dag-
lega. —- Umsóknir séu
skriflegar.
Styrkveitinganefndin,
Sú þriðja kemur út í okt , —
þangað til verður tefeið á móti
áskriftum í síma 1269.
Það er styfctra í Gufuþvotta-
húaið Mjallhvít, Veaturgötu 20,
en inn í Laugar. Betur þvegið.
Minni fyrirhöín. — Sími 1401.
Menn eru teknir í þjónustu á
Oðinsgötu 28 B.
barmi Kaplagjótu, en ofan á
hrauninu. Hraunið hefir runnið
alveg að standberginu, eins og
það var þá, en þarna hefir þá
verið grunnur sjór.
Fullráðið mun nú, að Jón
Þorláksson verði efstur á lista
auðborgaranna. Annar f röðinni
hefir staðið til áð Jakob Möller
yrðl, en Magnús Jónsson þriðji.
Unir hann illa við, en Jakob
sæmilega, því að með því teJur
hann fenginn stuðning Jóns
Magnússonar. Fjórða sætinu er
haldið auðu handa Lárusibæjar-
fóvitasyni, að mælt er.
Hámark vinnntíma á dag á
að rera átta tímar við létta
vinnn, færri tímar við erflða
rinnn.