Íslendingur - 10.02.1983, Blaðsíða 4

RAFORKA HF." GLERÁRGÖTU 32 Slmar: 23257 og 21867
Fb-4'il VIÐTALSTÍMAR BÆJARFULLTRÚA Miðvikudaginn 16. febrúar nk. kl. 20-22 verða
bæjarfulltrúarnir Gunnar Ragnars og SiguröurÓli Brynjólfsson tíl viötals í fundarstofu bæjarráös, Ftaflagnir - viðgerðarþjónusta
v Geislagötu 9, 2. hæð. (jSBj) á raflöqnum oq
Bæjarstjóri. heimilistækjum.
KDRFUBIMLEIG4
Z5 25259 ZS 21673
Guðmundur H. Frímannsson:
Með vinsemd og skætingi
Það eru til eóftar hæknr nr i_i . >
Það eru til góðar bækur og
vondar. Ég skrifaði ritdóm hér í
blaðið í síðasta mánuði um
vonda bók, sem heitir Ö það er
dýrlegt að drottna eítir Guð-
mund Sæmundsson. Auðvitað
er sjálfsagt, að menn skrifi og
gefi út vondar bækur. Ekki
amast ég við því. En það er jafn-
sjálfsagt að vekja athygli manna
á því, að þær séu vondar. Þeir
geta þá varast þær eða lesið eftir
atvikum. Vondar bækur eru
nefnilega vondar, ef þær eru
vondar. Af þessum ritdómi hafa
orðið nokkur eftirmál hér í
blaðinu, vegna þess að Eiríkur
Stefánsson, gamall skólafélagi
minn, ritaði andmæli við ritdóm
inn og Jón Helgason svaraði
honum. Af einhverjum ástæð-
urn fer það ekki illa fyrir brjóst-
ið á Eiríki, að ég sagði bókina
vonda. Honum er hins vegar
annt um verkalýðsleiðtogann
Guðmund Sæmundsson, sem
kemur þessu máli ekki mikið
við. Að öðru leyti er tilskrif
Eiríks vinsamlegur skætingur.
Og í síðasta blaði bætir hann við
svolitlum dónaskap.
Það má rekja bókina Ó það er
dýrlegt að drottna í tvo megin-
þætti. Annars vegar er hún
ádeila á íslensk verkalýðsfélög
og völd þeirra, sem með for-
ystuna fara í þeim. H ins vegar er
hún ádeila á valdakerfi hins
kapitalíska, vestræna heims.
Eiríkur gerir athugasemd við þá
staðhæfingu mína að „auður
(sé) aldrei sjálfvirk ástæða til
valda." Þetta er eina efnislega
athugasemdin, sem hann gerir
við ritdóminn. Það er því rétt að
staldra við hana ofurlítið nánar.
Eiríkur nefnir þrjú dæmi, sem
eiga að leiða í ljós, að þessi stað-
hæfing sé röng. 1. „Hvernig
hefði verkamaður klofið kostn-
aðinn í prófkjörsbardaga sjálf-
stæðismanna í Reykjavík ný-
verið?“ 2. „Heldurðu íalvöruað
Nelson Rockefeller hafi hafistaf
sjálfu sér?“ 3. ,.Og samt hlýtur
þér að vera ljóst hvernig auð-
menn veita fé í kosningabaráttu
heppilegra og hlýðinna stjórn-
málagæðinga. Hvernig staðið
var að undirskriftasöfnuninni
Varið Land.“
1. Menn eru sjálfráðir í hvaða
kostnað þeir leggja í prófkjöri.
Þeir geta hagað prófkjörs-
baráttu þannig, að það kosti þá
ekki stórfé. Margir launþegar
tóku þátt í umræddu prófkjöri.
Þeir, sem lögðu í mestan
kostnaðinn, lentu ekki í efstu
sætunum.
2. Auðvitað er auðveldara
fyrir N. Rockefeller að öðlast
frama og völd í stjórnmálum en
marga aðra, vegna þess að hann
hafði mikið fé undir höndum.
Það dettur engunt í hug að neita
því, allra síst mér. En það þarf
meira en auð til að hljóta frama
og völd í lýðræðisríki.
3. Það er ekki ljóst, hvort
Eiríkur á við, að einhverjir
ótilgreindir auðmenn í landinu
hafi borið fé á tæplega 60
þúsund landsmenn til að skrifa
undir áskorun Varins lands, eða
einungis á forvígismenn þess og
það svo leitt til þess, að 60
þúsund skrifuðu undir áskorun-
ina. Hvort tveggja er jafn-
heimskulegt og stenst ekki
lágmarkskröfur í skynsamlegu
velsæmi. Auk þess er sjálfsagt
að spyrja, hverjir þessir auð-
menn hafi verið og hvað þeir
hafi borgað. Þessar staðhæfing-
ar Eiríks Stefánssonar eru allar
af því tæi, sent talsmenn inn-
hverfrar íhugunar létu hafa eftir
sér fyrir nokkru: ef Islendingar
ykju íhugun sína innhverfa,
drægi úr verðbólgunni. Ég veit
ekki, hvort þeir töluðu við
Gunnar Thoroddsen.
Það, sem ég hef haft eftir
Eiríki hér, stafar af þeim mis-
skilningi hans að ég hafi sagt, að
auður standi „ekki í neinu sant-
bandi við völd.“ Það hefði
aldrei hvarflað að mér að segja.
Það, sem ég staðhæfði, var, að
það að vera auðugur leiddi ekki
nauðsynlega eða sjálfvirkt til
þess að vera voldugur. Nema
menn haldi, að það að vera
voldugur sé að geta keypt fyrir
fé allt, sem hugurinn girnist. En
það er misskilningur á valds-
hugtakinu. Þetta hugtak ætla
ég ekki að greina, en lykilatriði
valds er að geta haft áhrif á
hegðun annarra manna í þá átt,
sem maður kýs eða að þegnar
fallist af fúsum vilja á forræði
yfirvalda. Þetta vald getur
byggst á ýmsu: sannfæringar-
hæfileikum, hefð, lögum, per-
sónutöfrum. auði og fleiru.
Þetta er höfuðástæða þess, að
auður getur aldrei verið sjálf-
krafa ástæða þess, að menn séu
voldugir. Þótt Guðmundur
Sæmundsson endurtaki sömu
vitleysuna á hundrað blaðsíð-
um, þá verður hún ekki sann-
leikur nema í höfðinu á Eiríki
Stefánssyni.
Eiríkur andmælir ekki um-
sögn minni um kaflann um
íslensku verkalýðshreyfinguna
nema með því að segja sögu af
mannvonsku Jóns Helgasonar
og ,,skósveina“ hans. Jón
hefur sjálfur afgreitt þann mál-
flutning og Eiríkur orðinn
ómerkur orða sinna. Það breyt-
ir engu þar um, þótt hann segist
segja satt.
Það er mjög ógeðfelld lotning
sem Eiríkur ber til Guðmundar
Sæmundssonar. „Ég álít hann
(G. Sæm. mitt innsk.) hugsjón-
armann sem veit, að nóg er
handa öllum, ef jafnt er skipt.“
„Ungi maðurinn" (G. Sæm.
mitt innsk.) svokallaður steig
niður til lýðsins og vildi kenna.“
Sú ofurmennistrú, sem skín út
úr þessurn orðum, veit ekki á
gott unt verkalýðsleiðtogann
Guðmund Sæmundsson, og
hafi hann ætlað að kenna með
þessari bók, þá valda ónákvæmn-
in, villurnar og einfeldnings-
hátturinn því, að hún dugar
engan veginn til þess. Nema
tilgangurinn hafi verið allt
annar en að uppfræða og kenna.
Það á oft við unt þá, sem haldnir
eru ofurmennistrú, að þeirskilja
illa raunverulegan tilgang
foringjans en gleypa hugsunar-
laust við öllu því, sem hann segir
þeim.
Menn mættu svo gjarnan
velta einu fyrir sér. Við getum
gefið okkur, að Guðmundur1
Sæmundsson sé vel gerður for-
ingi, en verkalýðsleiðtogar ekki,
hann stjórnist af hugsjónum
einum saman en þeir einungis af
hagsmunum, gjarnan eiginhags-
munum. Jafnvel þótt svo væri,
leiðir allt ekki af því. að hann sé
sjálfkjörinn til að verja málstað
og hagsmuni verkalýðsins. Ef
aðrir hafa betra auga en hann til
að tryggja sína hagsmuni, af
hverju skyldu þeir ekki vera
betur hæfir til að sinna hags-
munum annarra en hugsjóna-
menn? Hugsjónamenn hafa oft
afar lítinn skilning á öðru fólki
og högum þess, berjast einungis
með oddi og egg fyrír hugsjón
sinni, vilja breyta skipulaginu,
jafnvel gera byltingu. Það er
ekki sjálfgefið, að öðrum sé
þjónað, nái byltingarseggirnir
sínu fram.
Það er margt, sent rekst hér
hvað á annars horn. Að iokum
skal vikið aftur að vitleysunni,
sem haldið er fram um Rafn
Hjaltalín „fótboltadómara“,
eins og Guðmundur Sæmunds-
son orðar það, bersýnilega í
niðrunarskyni. Duldar mein-
ingar af þessu tæi heita snobb.
Hann staðhæfir um Rafn, að
hann hafi viljað velja pólitíska
yfirmenn sína með formennsku
í uppstillingarnefnd Sjálfstæð-
isflokksins síðastliðið vor. I
næstu setningu kemur fram, að
Rafn hafi sagt sig úr nefndinni,
vegna þess að honum líkaði ekki
niðurstöður prófkjörs og upp-
stilling á listann. Það er ekki
einvörðungu, að Rafn var ekki
formaður nefndarinnar, eins og
áður hefur komið fram. Það,
sem blasir við lesendum bókar-
innar, er fíflaskapurinn og of-
trúin á valdi embættismannsins
Rafns Hjaltalíns, sem var á
endanum ekki meira en svo, að
hann sagði sig úr nefndinni af
því að honum líkaðiekki listinn.
Þvílíkt vald!
Eiríki Stefánssyni og öðrum,
sem trúa rugli á borð við þetta,
væri sæmst að hreinsa sig af
þessari óværu. Þá væri von til
þess, að taka mætti mark á því,
sem þeir segðu. Ellegar hljóta
þeir að snúa sér að innhverfri
íhugun og vona það besta eins
og Gunnar Thoroddsen.
Norðangarri
skrifar:
Blaðamenn hafa starfsheið-
ur. Hann felst í því, að þeir
fái óhindraðir að fjalla um
þau mál, sem þeir telja
mikilvægust á hverjum tíma.
Þau blöð og tímarit í land-
inu, sem vilja láta taka sig
alvarlega, fylgja þessari
reglu í samskiptum við
starfsmenn sína. Önnur,
sem ekki fylgja þessu,
skammast sín yfirleitt opin-
berlega og viðurkenna ekki
annað í orði.
Það hefur ekki farið fram
hjá neinum íslenskum blaða
lesanda síðasta áratuginn,
að blöð í landinu hafa í æ
ríkara mæli leitast við að
vera frjáls og óháð. Þetta er
raunar orðið slagorð sumra
dagblaða. Þetta hefurmerkt
í raun, að blöð hafa orðið
óháðari pólitískum flokkum
en áður var. Sumum finnst
þessi þróun ekki sérlega
skemmtileg. En hún hefur
fært blaðalesendum betri
fréttir og áreiðanlegri og
öðru vísi skoðanamyndun
Útibússtjórínn í Grænumýri
og betri pólitísk greinaskrif.
Lesendur hafa yfirleitt verið
þessu þakklátir og lesið
blöð meira en áður.
Einum blaðamanni Tím-
ans varð það á að vanhelga
guðspjöll Framsóknar-
flokksins og skrifa illa um
sauðkindina og annan bú-
fénað í landinu. Hann var
umsvifalaust látinn hypja
sig. Þetta þótti nokkuð sér-
kennilegt og menn furðuðu
sig á rekstri Tímans. Hann
hefur löngum verið dular-
fullt blað og vegir hans
stundum lítt rannsakanleg-
ir.
En Framsóknarflokkurinn
gefur út annað blað - og það
hér á Akureyri. Það hefur
verið nokkur uppgangur í
því upp á síðkastið. Menn
gætu freistast til að álíta að
það stafaði af því að það
flytti mönnum betri fréttiren ,
önnur blöð hér um slóðir.
Þar væru skrifaðar fjöl-
breytilegri greinar en í önn-
ur sambærileg blöð. Sumir
„Gef oss í Dag vort Daglegt les-
efni - bara ekki um samvinnu-
hreyfinguna eða Framsókn!!“
hafa hins vegar haldið að
uppgangurinn stafi af því að
blaðið hefði mjög riflega
yfirdráttarheimild á reikn-
ingi KEA. Dagur væri ein-
ungis ein deild í KEA til við-
bótar. Nú þarf enginn að
velkjast lengur í vafa um,
hvor skoðunin sé rétt.
í Dagblaðinu Vísi um
helgina eropnuviðtal við rit-
stjórann þar sem hann upp-
lýsir að hann sé frá Nes-
kaupstað og sé framsóknar-
maður. Það eru nokkrar
fréttir. Það sem sætir þó
meiri tíðindum eru yfirlýs-
ingar hans um hvernig hann
reki blað sitt og hvað blaða-
mönnum sé leyfilegt: „Blaða-
menn mínir hafa frjálsar
hendur á meðan þeir fara
ekki að skrifa árásargreinar
á Framsóknarflokkinn og
samvinnuhreyfinguna".
Norðangarri veit ekki
hvernig blaðamenn á Degi
starfa, en það eru undar-
legir menn sem sæta þess-
um starfsreglum. Það er
nánast verið að lýsa því yfir
að ekki sé hægt að taka
mark á því sem þeir segja.
Þeim er bannað að segja
satt, ef það skaðar sam-
vinnuhreyfinguna og flokk
hennar.
Það hefur að vísu aldrei
fest við Dag - og því síður
við Tímann - að þau væru
frjáls og óháð blöð. Þau eru
það að vísu í þeim skilningi,
að þau flytja ekki efni til
þess að þóknast lesendum
sínum - enda sækja fáir i
blöðin. Hjá öðrum blöðum
gildir sú regla að þau skrifa
og flytja efni, sem fellur
lesendum i geð eða fræðir
þá - án tillits til þess hvort
það skaðar einhverja póli-
tíska flokka, hreyfingar eða
einstaklinga. En blöð sam-
vinnuhreyfingarinnar eru
óháð lesendum sinum
vegna þess að þau geta
seilst til fjár í vasa auð-
hringsins. Það er munur að
vera frjáls og óháður úti-
bússtjóri í Grænumýri.
F
Islendingur
SIMINN ER Bílasala f\{\
01 yion Bílaskipti IIV
£l4öU BILASALAN UO
heimilistæki, Þilofnar
'ilÉI) PASÍ1,tadunkar i
njiaUKAUPANGI - AKURFYRI - BOX 873 - SIMI:25951 VERSLUN |