Faxi - 01.01.1957, Blaðsíða 9

F A X I
9
Hitaveita um Suðurnes
Eins og sjálfsagt flestir rauna, sem
lesa Faxa, hefir tvisvar á þessu ári
hér íblaðinu verið vakið máls á
hitaveitu fyrir Keflavík og nágrenni,
rætt um nauðsyn hennar, lýst nokk-
uð rannsóknum ,sem ríkið lét gera
hér á Reykjanesinu í þessu skyni
og svo bollalagt um málið út frá
þessum staðreyndum. Með þessu
hugðist blaðið vekja áhuga manna
fyrir málefninu og koma á stað
gagnlegum umræðum um það.
Nú á fyrsta umræðufundi Mál-
fundafélagsins Faxi á þessu hausti,
flutti Danival Danivalsson fram-
söguerindi um þetta mál, er hann
nefndi: Hitaveita um Suðurnes. Er
framsaga Danivals gott innlegg í
þessar umræður og því rétt að hún
komi fyrir almenningssjónir. Fram-
sagan fer hér á eftir:
Það verður ávallt svo, að okkur Islend-
inga vantar erlendan gjaldeyri, og verður
það því lífsskilyrði fyrir okkur, að hagnýta
þá orku, er land okkar hefur.
Við getum hugsað okkur, hvernig ástatt
væri hér, ef ekki hefði tekist að beizla
vatnsaflið. Þá væri hér allt annað viðhorf
en nú er, og er það ómetanlegt, hvað raf-
rnagnið hefir bætt lífskjör okkar, og það
á svo mörgum sviðum. En það var nú
ekki rafmagnið, sem ég ætla að ræða
um að þessu sinni.
Það er vitað mál, að hér í nágrenninu er
nóg af heitu vatni til að liita upp öll Suð-
urnes. Er þá spurningin: Hvernig getum
við framkvæmt það, að hagnýta okkur
heita vatnið?
Reykvíkingar hafa náð því að koma upp
hitaveitu, og er vitað, að hún sparar bæjar-
búum mikla peninga, með því hvað það
er ódýrara að hita upp íbúðir frá hitaveit-
unni, en á annan hátt, með því líka að
hitaveitan færir hæjarsjóði góðar tekjur.
Nú er það svo, að við Suðurnesjabúar
höfum möguleika á því, að mínu áliti, að
veita okkur þau miklu þægindi, er hita-
veita veitir, ef við höfunt hug og dug.
Þið Faxafélagar munuð nú ef til vill
svara mér því til, að það sé hægara að tala
um hlutina, en að framkvæma þá, það er
satt að vísu, en orðin koma nú oftast á
undan framkvæmdum. Þá kemur til at-
liugunar: Hver á að hafa frumkvæði að
því, að hitaveita um Suðurnes verði að
veruleika? Eigum við að stofna hluta-
félag til að framkvæma þetta verk, eða
eigum við að bíða og vona, að ríkið taki
þetta mál upp, og að það eigi og starf-
ræki hitaveitu hér um Suðurnesin, eða í
þriðja lagi, á Keflavíkurbær að fram-
kvæma þetta mikla nauðsynja- og hags-
munamál?
Þá skulum við athuga litillega, hver af
þessum þremur aðilum, er ég hér hefi
minnst á, er líklegastur að koma málinu
í framkvæmd?
1. Er það heppilegt að hlutafélag ein-
staklinga framkvæmi þetta verk? Eg held
að hagsmunir neytendanna séu ekki nægi-
lega tryggðir, ef sá háttur væri hafður á.
2. Er það hugsanlegt, að ríkið taki að
sér, að hyggja hér á Suðurnesjum hita-
veitu? Eg held að það sé vonlaust, að ætl-
ast til að ríkið framkvæmi þetta verk, og
ég álít, að við verðum að bíða lengi eftir
hitaveitu, Suðurnesjamenn, ef við bíðum
eftir því að ríkið framkvæmi hana, þar sem
ríkið eðlilega hefir í mörg horn að líta í
þeim efnum.
3. Kem ég þá að því, hvort Keflavíkur-
bær á að ríða hér á vaðið, og framkvæma
þetta verk? Það held ég, að hann eigi að
gera. Kemur þá að sjálfsögðu til athugun-
ar, hvort hitaveita er nauðsynleg fyrir
Keflavíkurbæ, og er það framkvæmanlegt
fyrir bæjarfélagið að koma slíku risaverki
í framkvæmd ? Vil ég reyna að svara því
hér á eftir.
Tek ég þá fyrst til athugunar, hvort
hitaveita er nauðsynleg, og því svara ég
hiklaust játandi.
Rökin fyrir því eru þessi:
Keflavíkurhær þarf að hafa með hönd-
um verkefni, sem gefur peninga í aðra
liönd, hér er um slíkt verk að ræða, og
með þessu vinnst margt: Ibúar Keflavík-
ur fá ódýrari upphitun á húsum sínum,
Keflavíkurbær fær tækifæri til að ná í
rekstursfé, og sem ekki er áhættufé, en
kemur aftur með margföldum hagnaði, og
að ógleymdu því, að í framtíðinni sparast
mikill erlendur gjaldeyrir, og er það vitað,
að eitt af okkar mestu vandamálum í fram-
tíðinni er, livað við erum mikið háðir
erlenda gjaldeyrinum.
Þá kemur spurningin, hvernig má það
ske, að Keflavíkurbær sé þess megnugur,
að taka slíkt heljarstökk?
Fengist bæjarstjórn Keflavíkur til að
samþykkja, að hefjast handa um fram-
kvæmdir á hitaveitumálinu ?
Eg hugsa mér byrjunarframkvæmdir
eitthvað á þessa leið: Að fenginn væri
verkfræðingur sem gerði kostnaðaráætlun
um verkið. Jafnframt leiti bærinn eftir
landi til kaups, þar sem heita vatnið væri
tekið. IEg vil minna á það í þessu sam-
bandi, að mikil hætta er á að land það,
er heita vatnið er tekið úr, verði óhóflega
dýrt, ef hagnýttar framkvæmdir eru hafn-
ar áður en landið er keypt, og hef ég þá
í huga, hvernig fór fyrir Sauðkræklingum,
sem keyptu landið eftir að starfræksla var
hafin. Annað dæmi er hér nærtækt, nú
nýskeð. Það er landakaup Landshafnar
Keflavíkur og Njarðvíkur, þó ekki væri
þar um hitaveituland að ræða.
Þessi dæmi bæði sanna það, hversu það
er nauðsynlegt, að byrja á því að kaupa
það land, sem á að nytja fyrir almenning,
áður en framkvæmdir hefjast, því einstakl-
ingar, sem eiga þessi lönd, nota sér það
miskunnarlaust, að selja þau rándýrt, og
um eignarnám eða leigunám gengur oft
erfiðlega að fá samþykkt, þar sem hér á
landi er stór stjórnmálaflokkur, sem beitir
sér á móti slíkri málsmeðferð. En ekki
meira um það.
Vegna þessa, er ég hef hér að framan
sagt, tel ég nauðsynlegt, að byrja á því, að
kaupa það land, er framkvæmdir á að
hefja á.
Þá er að ræða um að fá fjármuni til
þessara framkvæmda, og tel ég að við
yrðum að fá leyfi til að fá erlent lán, og
er margt okkur ekki óhagstætt í því efni,
t. d. það, að Keflavíkurflugvöllur getur
notfært sér þau gæði, er hitaveita mundi
veita, og þar sem flugvöllurinn er stofnun
Atlantshafsbandalagsins, virðist mér, að
Alþjóðabanka samcinuðu þjóðanna, beri
að lána fé til þessa verks.
Nú munu koma raddir, sem telja, að
þetta sé ekki hægt, slíkar raddir heyrast
oft. Það er ekki víst að þær heyrist í
kvöld meðal okkar Faxafélaga. En ég hef
stundum heyrt slíkar raddir, þær segja:
Það er ekki hægt að útvega fé til þessa
og svo er nú landið þannig hér á Suður-
nesjum, að það er svo sprungið, að vatn
tollir ekki í borholunum, og margt fleira
munu þessar svartsýnu raddir segja.
Þessum mönnum vil ég svara þannig:
Hvenær hefir það verið hér á landi, þegar
ráðist hefir verið í stór framkvæmdir, að
ekki hafi komið fram raddir, sem töldu