Faxi - 01.02.1960, Blaðsíða 6

22
F A X I
Kristíri Hansdóttir níræð
Sé gamli og nýi tíminn borinn saman,
ævikjör manna fyrr og nú, þá er sem
maður sjái inn í tvo gjörólíka heima. Lífs-
skilyrði fólks á seinni hluta 19. aldar og
fram yfir síðustu aldamót voru mjög ein-
hæf og veittu fá tækifæri, enda gerði þorri
manna þá engar kröfur til annars né
meira, en að geta dregið fram lífið —
hjarað við sömu eymdaraðstæðurnar og
feður þeirra og mæður höfðu gert sér að
góðu um aldaraðir.
Unga kynslóðin, sem nú stofnar heimili,
sættir sig naumast við að hefja búskap
sinn við sömu aðstæður og foreldrar
hennar fyrii fjórðungi aldar, og voru þó
lífsskilyrði þá orðin sæmileg og allgóð,
miðað við þau, sem aldamótakynslóðin
átti við að búa.
Hér er um svo hraðstígar framfarir að
ræða á öllum sviðum þjóðlífsins, að næsta
eðlilegt má telja, að gömlu fólki, sem enzt
hefir aldur til að sjá allar þessar breyt-
ingar, finnst stundum ærið erfitt að átta
sig og geti vart fylgst með þeim stökk-
breytingum sem orðið hafa á síðustu ára-
tugunum.
um Jón skólameistara Þorkelsson, sem var
fæddur í Njarðvík, einhvern gagnmerk-
asta mennta- og framfaramann, sem þjóðin
hefir eignast. Egill vill að hans sé minnst
á einhvern viðeigandi hátt, t. d. með því
að reist verði á Suðurnesjum, og þá helzt
á æskustöðvum Jóns, virðulegt og gott
menntasetur, er beri nafn þessa mikla og
merka skólamanns.
Þetta er nú aðeins lítilfjörleg og þurr
upptalning á verkum Egils, enda er þar
mörgu sleppt, sem vert hefði verið að
nefna. En þrátt fyrir það sýna þessi fáu
orð mín, hversu góður sonur síns héraðs
Egill er.
Hann hefir einnig ætíð sýnt Faxa mikla
ræktarsemi, t. d. ritaði hann ágæta af-
mælisgrein til blaðsins, þegar það varð
15 ára, og oft hefir hann átt í því athyglis-
verðar greinar.
Fyrir þetta allt vill Faxi nú þakka þess-
um velunnara sínum, og við endum svo
þetta fátæklega spjall með hugheilum
'heillaóskum til þessa sjötuga æskumanns
iog biðjum honum og heimili hans alls
lhins bezta í framtíðinni.
Ritstj.
Kristín Hansdóttir.
Á elliheimilinu Hlévangi í Keflavík
dvelur gömul kona, sem verður níræð í dag
20. febr., og hefir því lifað byltingartíma-
bil tuttugustu aldarinnar. Kona þessi er
Kristín Hansdóttir. 1 tilefni af afmæli
Kristínar fór ég á hennar fund, en hún
býr í litlu, vistlegu herbergi á efstu liæð
hússins, umkringd myndum af börnum
sínum, ættingjum og vinum, og unir hag
sínum vel.
— Hvaðan ertu ættuð, Kristín? spyr ég
hana, eftir að hafa komið mér þægilega
fyrir.
— Eg cr fædd á Sauðadalsá í Vestur-
Húnavatnssýslu, dóttir hjónanna Nátt-
fríðar Jónsdóttur og Hans Jóhannssonar,
en þau bjuggu á ýmsum bæjum í vestur-
sýslunni, bæði í Hlíðardalnum og á Vatns-
nesinu, t. d. á Kárastöðum og Litla-Ósi og
víðar.
— Hvað er þér minnisstæðast frá æsku-
árum þínum?
— O, ég veit nú ekki, — ýmislegt kynni
að vera hægt að rifja upp, ef út í þá sálma
væri farið. Kæmi mér þá sjálfsagt fyrst
í hug hinn frægi niðurskurður vegna fjár-
kláðans, sem varð bændum all þungur {
skauti, enda þekktust þá engir styrkir frá
því opinbera til að mæta slíkum skakka-
föllum. Foreldrar mínir, sem þá voru ný-
lega byrjuð búskap og voru talin sæmilega
efnuð á þeirrar tíðar mælikvarða, urðu,
eins og allir aðrir í sveitinni, að skera bú-
stofninn niður, hverja einustu kind. Þessi
niðurskurður fór fram á þorranum, og
heyrði ég síðar til þess tekið, hversu fé
foreldra minna hefði verið vel fóðrað
þenna vetur og heilbrigt. Til marks um
það má geta þess, að 12 merkur af mör
voru í hverri á, enda hafði kjötið eftir því
mikið og gott. Það var því nóg að bíta
og brenna meðan þessi matvæli entust,
en í kjölfar þvílíkra aðgerða kom svo
fátæktin og baslið, enda efnuðust foreldrar
mínir ekki eftir þetta, en hokruðu líkt og
aðrir, sem fengust við búskap á þeim
erfiðleikatímum.
— Voruð þið mörg systkinin?
— Við vorum 11. Ég er tvíburi og var
12 merkur, þegar ég fæddist, lítil og las-
burða fyrsta árið. Hitt barnið var 16 marka
drengur, mjög efnilegur. Hann var skírð-
ur Jósafat, en lifði aðeins eitt misseri.
Mörgum mun hafa fundist hann eiga
meiri möguleika til að lifa heldur en ég. —
En það er nú svo margt, sem maður ekki
skilur.
Systkini mín, sem upp komust, voru
þessi: 1. Sigurbjörn, faðir þeirra systkin-
anna, Fríðu ljósmóður, konu Þorbjarnar
Teitssonar í Sporði, Hafsteinn, búsettur á
Skagaströnd og Ingibjörg á Grund, ekkja
Ingvars Sveinssonar, sem lengi var odd-
viti í Þverárhreppi, 2. Þórdís, giftist Davíð
Guðmundssyni á Hvammstanga, 3. Elísa-
bet, kona Hjartar Kristmundssonar og 4.
Jósafat, sem var giftur Guðrúnu Ebenes-
ersdóttur. — Tveir bræður mínir, Friðrik
og Guðmundur, fóru ungir til Ameríku.
Á Sauðadalsá var tvíbýli, þegar ég fædd-
ist, og var mikil vinátta á milli heimil-
anna. Eg var látin heita í höfuðið á grann-
konunni. Tók hún mig síðan að sér fyrstu
3 árin, sem ég lifði. En þá andaðist þessi
góða kona.
Sonur hennar og tengdadóttir tóku þá
við búinu og var hún prýðisvel hagmælt.
— Kantu vísu eftir hana?
— Já, þessa:
Yndi nærir furðu fín.
Friður grær og sóminn.
Fallega rær hún frænka mín,
fljóða skæri blóminn.
— Varstu eitthvað hjá þessum hjónum?
— Næstu árin eftir lát nöfnu minnar
var ég hjá foreldrum mínum, en var þó
að öðrum þræði hjá ungu hjónunum, sem
voru mér fjarska góð.
— Hvenær fórstu svo fyrst að heiman
til að vinna fyrir þér?
— Vorið sem ég fermdist réðst ég að
Neðra Vatnshorni til ungra hjóna, sem