Faxi - 01.12.1960, Blaðsíða 21

F A X I
165
Árni Pálsson í Narfakoti
Fæddur 18. apríl 1854 . Dáinn 27. júní 1900
Það er samkvæmt tilmælum ritstjóra
„Faxa“ að ég segi hér dálítið frá föður
mínum. Eg var 13 ára gamall, þegar hann
andaðist og man ég hann því nokkuð
glögglega, en heimildir um lífsstarf hans
eru af skornum skammti. Þegar fjölskyld-
an tvístraðist eftir andlát hans hefur flest
af því, sem hann lét eftir sig, glatazt.
Hann var fæddur á Rauðsbakka, Aust-
ur-Eyjafjöllum, af fátækum foreldrum. Af
líkræðu, sem hann hélt yfir móður sinni
og enn er til (hún andaðist hjá honum í
Narfakoti) sé ég að þau hafa eignazt 12
börn, en af þeim komust aðeins 5 til full-
orðinsára, 4 synir og 1 dóttir, en hún var
blind frá öðru aldursári. Hann hefur því
átt erfitt uppdráttar, eins og fátæklingar
á þeim tímum.
Þegar foreldrar mínir hugsuðu til hjú-
skapar (móðir mín var úr Fljótshlíðinni)
fluttust þau suður að sjó, voru fyrst eitt ár
í Leirunni, en 1880 fluttust þau að Narfa-
koti og giftu sig þá.
Faðir minn var áhugamaður um margt,
en þó lét hann sérstaklega bindindismálin
og garðræktina til sín taka. Fyrirlestra um
bindindi hélt hann í ýmsum stöðum,
Grindavík, Sandgerði, Garðinum og víð-
ar, og tók hann mig þá oft með sér, þó að
ég væri ekki stór. Og vitanlega var þá allt
farið gangandi. Umdæmisstúkan nr. 2 á
Suðurlandi ákvað að gefa út mánaðarblað,
fjölritað, „hektógraferað" var það kallað,
og varð faðir minn ritstjóri þess. „Sam-
vinnan“ hét það. Ekki veit ég hve lengi
það kom út, hefur líklega dáið út með
honum. Ég á aðeins fyrstu fjögur blöðin.
í blöðin ritaði faðir minn talsvert. Man
ég eftir greinaflokki í „Isafold", er hét
„Smápislar til ungra fátæklinga“, og voru
það, að mig minnir, 5 kaflar. Því miður
er það allt glatað. í „Búnaðarritið“ ritaði
hann grein, sem hét „Garðyrkjan", mjög
hvetjandi og með skýrum dæmum, m. a.
af hans eigin reynslu. Garðrækt var þá
lítið stunduð víðasthvar á landinu og
höfðu margir ótrú á henni.
Dagbók hélt faðir minn frá 1886—1891,
um „veðráttu, aflabrögð o. fl.“ og er hún
enn til. Hann byrjar hana með yfirliti um
árið 1885. Við marzlok 1891 skrifar hann:
„Af því að Isafold flytur stöðugt skýrslu
um veðráttu, álít ég eigi nauðsynlegt að
skrifa hana lengur og skrifa því aðeins
aflabrögð og ýmisl. fleira.“ Væri gaman
að taka upp pósta úr dagbókinni, en hér
er ekki rúm til þess.
Mér hefur verið sagt, en ekki man ég
eftir því sjálfur, að hann hafi um eitt
skeið haft með höndum skrifað blað, er
hét „Njarðvíkingur" og borið var milli
bæja, í einu eintaki auðvitað. Hafði hann
drepið þar á ýmislegt, sem betur mátti
fara.
Eftir 1890 komu aflaleysisár og var af-
koma manna mjög erfið, enda valt þar
vitanlega allt á sjávaraflanum. Faðir minn
hætti þá að stunda sjóinn, en stundaði
garðræktina af miklu kappi. Og árið 1894
gerðist hann kennari við barnaskólann í
innra hverfinu. Hann hafði þó aldrei í
skóla gengið sjálfur, hafði ekki einusinni
verið sýnt að draga til stafs. Hafði hann
helzt fyrir sér kaupstaðarreikninga, sem
þá voru yfirleitt vel skrifaðir, þegar hann

117,
t /y tty u? vÁuýþ'/u'm; ne?
ý(7.<4 . ÁY /hjfaa
Á/fu'///rf/' /ÁCn £4*r , œ/f £/?/</
, yCfté* U/aX, /UÍ
Ut/y'/t Ja'j-/?/U'/s/j/} Á>/y/Á/t’ sS/wmt ft/' 4/f
/pci/t .Á?/£f7 /fc/rs .csi
Rithönd Árna Pálssonar í Narfakoti.