Faxi - 01.06.1964, Blaðsíða 17

Ur búskapnum í verið
Svo langt sem sögur herma hafa aðal-
atvinnuvegir landsmanna verið landbún-
aður og sjávarútvegur. Hafa báðar þessar
starfsgreinar þurft að nota í sína þjónustu
hverja vinnufæra hönd landsins barna. En
svo giftusamlega hefir til tekizt, að þessar
atvinnugreinar hafa að mestu veriÖ þannig
árstíðabundnar, að sveitirnar t. d. hafa
hæglega getað séð af vinnukrafti á vetr-
Um, enda fóru þá sveitamenn löngum og
hvaðanæva af landinu til verstöðvanna við
sjóinn og stunduðu þar róðra og önnur
vertíðarstörf, en hurfu svo heim aftur með
vorinu til að sinna þar sínum skyldustörf-
Um. En þegar svo háannatími sveitanna
hófst, komu starfsbræðurnir frá verstöðv-
unum, gerðust kaupamenn í sveitinni og
samstarfið hélt áfram landi og lýð til bless-
unar. Þannig skapaðist oft löng og heilla-
drjúg kynni milli einstaklinga og lands-
hluta, menn lærðu að meta atvinnuvegi
landsins og efldu með sér gagnkvæma
hjálpsemi og greiðvikni. Og þótt segja
megi, að þessi vinnuhagræðing hafi nokk-
uð breyzt og víða lagzt niður á seinni ár-
um, þá er hún þó enn á ýmsum stöðum í
góðu gildi. Til dæmis heimsótti mig nú
rétt fyrir vertiðarlokin góðkunningi minn
norðan úr Skagafirði, Sigurður Stefáns-
son, bóndi á Brúnastöðum í Lýtingsstaða-
hreppi, sem verið hefir tvo undanfarna vet-
ur við vertíðarstörf hjá útgerðarfyrirtæki
Guðfinnssona hér í Keflavík.
Þar sem Sigurður er Norðlendingur og
langt að kominn, datt mér í hug að frétta,
hvernig hann yndi hag sínum hérna á möl-
inni og fræðast af honum um menn og
málefni, því þessi vörpulegi Skagfirðingur
er greindur vel og athugull og kann á
mörgum hlutum góð skil.
Sigurður lét vel yfir veru sinni hér, sem
hann kvað m. a. vera góða tilbreytingu
frá bústörfunum heima, auk þess sem hún
væri brýn nauðsyn til að drýgja tekjurnar
svo endarnir nái saman í sveitabúskapn-
um.
Þetta rabb okkar Sigurðar snerist nú
fljótlega frá umræðunum um bazlið og
brauðstritið, að skáldskap fornum og nýj-
utn, en á þeim vettvangi er Sigurður fjöl-
vís og margfróður og kann kynstrin öll af
Ijóðum og lausavísum og er ósínkur á þá
þjóðlegu gæðavöru. Hafði ég mikið gaman
af ýmsu er Sigurður fór með af þessu tagi,
°g datt í hug, að eins kynni að vera um
Sigurður Stefánsson.
lesendur Faxa, svo ég hripaði sumt af því
niður og birti það hér, mönnum til fróð-
leiks og skemmtunar.
Gef ég nú Sigurði orðið:
Skagfirðingar eiga marga góða hagyrð-
inga og má þar í fremstu röð nefna Olínu
Jónasdóttur, er síðari hluta ævi sinnar bjó
á Sauðárkróki. Eitt sinn mætti hún Isleifi
Gíslasyni á götu, en hann var einnig bráð-
snjall 'hagyrðingur. Er þau mættust segir
Isleifur:
Aldrei fann ég ættarmót
með eyrarrós og hrafni.
Olína svarar samstundis:
Allt er þó af einni rót
í alheims gripasafni.
Olína hafði búið í sveit, en flutti þá úr
torfbæ í steinhús á Sauðárkróki, sem á
ýmsan hátt hafa verið mikil viðbrigði. —
Um þetta segir hún:
Ég í steini bundin bý,
bás á meinaþröngum.
En geisla hreina á þó í
andans leynigöngum.
Síðustu árin bjó Ólina ein og vantaði þá
einhverju sinni að fá setta rúðu í glugga.
Erfiðleikunum lýsir hún þannig:
Mér finnst eitt og annað bresta
á það sem ég frekast kaus.
En eitthvað með því allra versta
er að vera karlmannslaus.
Olína átti lengi við vanheilsu að stríða,
berklana, og gætir þess víða í vísum henn-
ar:
Verð ég ung, er vísnamál
vel á tungu flæða.
Finn ég þunga þó í sál,
þegar lungun blæða.
Hugans þræði hljóð ég rek,
hér er næði og friður.
Meðan úr æðum allt mitt þrek
er að blæða niður.
Faðir Auðuns Braga, sem hvað mestrar
lukku naut núna á dögunum í útvarps-
þætti Sveins Asgeirssonar, var hinn lands-
kunni og bráðsnjalli hagyrðingur, Sveinn
Elivoga. Hann bjó lengstaf við lítil og rýr
efni, eins og fleiri íselnzkir bragsnillingar
fyrr og síðar. Ber kveðskapur Sveins þess
víða ljós merki:
Reisti bú og réð sér hjú,
rokknum snúið var til þrautar.
Olétt frú og arðlaust bú
urðu hans trúu förunautar.
Yfir hliðarhalla og snjá
hægt vill miða sveittum.
Heim ég riða öllu á
axlarliðum þreyttum.
Ergist lund við erfiðið,
einn ég dunda á teigi.
Enginn hundur ljær mér lið
litla stund úr degi.
Fjandleg gerizt fátæktin,
fúi er í pallinn.
Vantar gler í gluggann minn,
gustur fer um kallinn.
Tilefni eftirfarandi kveðskapar er, að
Páll Bergþórsson veðurfræðingur og Krist-
ján frá Djúpalæk, dvöldust í sumar sinn
á hvorum bæ í Hörgárdal, hvar þeir höfðu
ungir konur fengið, en Páll tók „veirusótt“
slæma og lá þungt haldinn. Meðan þeir
Páll og Kristján dvöldust í dalnum í sum-
ar fóru m. a. eftirfarandi vísur á milli
þeirra:
Kristján:
Boðast ég til jarðarfarar,
jafnast nokkuð verkurinn?
Hversu margir millibarar
mældist loftþrýstingurinn ?
Páll:
Nötra ég sem nástrá
niður í fremstu blátá.
Grenjar veiran gráblá
(gríðarljót í smásjá)
voðalega váspá ....
Veit mér drottinn ásjá.
F A X I — 97