Faxi - 01.03.1975, Blaðsíða 2

Seinni hluti
Rætt við Hjört B. Helgason, kaupfélagsstjóra í Sandgerði —
Hjörtur B. Helgason, kaupfélagsstjóri
hjá kaupfélaginu Ingólfi er fæddur
þann 14. sept. árið 1896, að Lykkju í
Akraneshreppi. Foreldrar hans voru
Helgi Guðbrandsson, frá Klafastöð-
um og Guðrún 111ugadóttir, frá Stóra-
Lambhaga. Eiginkona Hjartar er frú
Sveinbjörg Jónsdóttir, fædd 13. jan.
1903, frá Flankastöðum í Miðnes-
hreppi, dóttir Jóns Pálssonar og Guð-
finnu Sigurðardóttur, sem bjuggu þar
allan sinn búskap Börn þeirra Hjart-
ar og Sveinbjargar eru: Sveinsína
Ingibjörg, búsett í Reykjavík, Guð-
rún, einnig búsett í Reykjavík, Lilja
og Sigrún báðar búsett.ar í Kópavogi,
og Jón Einar, búsettur að Læk í Öl-
fusi. Hjörtur hefur um ævina lagt
stund á búskap, verslunarstörf, akst-
ur og útgerð, með öðrum orðum,
flesta meginþætti íslenzks atvinnulífs
og lifað tíma hinna mestu breytinga
og framfara sem yfir landið hafa
gengið. Einnig tók hann virkan þátt
í stéttabaráttu launþega og alla tíð
verið þeirra trausti málsvari. Þá hef-
ur Hjörtur og verið í framboði til
alþingiskosninga og tekið virkan þátt
í sveitarstjórnarmálum. Hann mun
vera einn seinasti íslendingurinn sem
var fangelsaður „upp á vatn og
brauð“, en það var eftir heldur róstu-
saman bæjarstjórnarfund á kreppu-
árunum, þegar lækka átti laun verka-
manna um heila krónu, í atvinnubóta-
vinnunni á vegum bæjarins.
Við birtum seini hluta viðtalsins við
Hjört í þessu blaði.
1 8 — F A X I
Settur í steininn - upp
á vatn og branð -
eitir bæjarslaginn mikla
„Auðvitað þótti það mikil tignarstaða
að aka bíl. Jóhannes heitinn Eiríksson
var með mjólkurflutningabílinn á undan
mér og hann var að verða úr sér geng-
inn þegar ég tók við flutningunum. Sum-
arliði á Meiðastöðum ók hir.s vegar
mjólkurbíl Garðmanna. Ég var í þess-
um flutningum fram yfir 1940. Á tíma-
bili flutti ég einnig allar vörur fyrir
Keflvíkinga, í verslanirnar, þær voru
ekki fleiri en það, — mjólkina til þeirra
héðan og vörurnar innan að. Ég man
ekki eftir öðrum, framan af í þessum
flutningum, á fyrra tímabili mínu, en
Þorgeiri frá Nýjabæ i Garði og síðar
Skúla Hallssyni. Mig minnir nú samt
að Þorgeir hafi ekki byrjað fyrr en eftir
1930. Hann var fyrst eingöngu með
vöruflutninga, að mig minnir en seinna
hvorutveggja, fólksflutninga samhliða,
fyrir fólkið í Garðinum. Ég er þó ekki
alveg viss.“
Einn veghefill — gamall traktor
Eins og nærri má geta var vegakerfið
á íslandi alls ekki undir það búið, að
mæta hinu stóra stökki í samgöngum,
bifreiðinni, sem krafðist traustari og
breiðari akbrauta, en hestvagnarnir, og
„vcgirnir voru nú ekki til fyrirmyndar
fystu árin,“ segir Hjörtur, ,„ ekki einu
sinni til veghefill. Seinna var lengi vel
ekki til nema einn hefill, af Fordgerð,
— tractor — sem var gerður að veghefli.
Ekki er hægt að segja að hann hafi farið
oft um hérna og aldrei man ég til þess
að hann hafi verið látinn ryðja snjó á
veturna, þótt þörfin væri brýn. Vegur-
inn var aðeins skafinn stöku sinnum á
sumrin, þegar bezt lét.“
Moka sig í gegnum skaflana
„Reykjavíkurferðirnar sóttust alveg
undravel. Dagurinn entist alveg til að
ljúka öllum erindum. Ég var á að giska
fjóra tíma á leiðinni, með öllum töfum.
Kominn inn eftir svona um hádegið, en
fór suður um 5—6 leytið, — svo að
vinnutíminn varð nú nokkuð langur, og
hann gat orðið lengri á veturnar, í snjó
og ófærð. Oft varð maður að grípa til
skóflunnar í þá daga til að geta komist
áfram, jarðýtur og snjólpógar voru þá
óþekkt tæki hér á landi. Sérstaklega er
mér ein ferð minnisstæð. Við höfðum
samflot, ég og sá sem flutninga annaðist
fyrir Garðmenn. Snjórinn var mikill, en
við þokumst samt áfram og komumst
til Hafnarfjarðar um fjögur leytið, en
þá var okkur sagt að ófært væri til
Reykjavíkur Við tylltum okkur um
stund og fengum okkur kaffisopa, og
héldum síðan áfram inn fyrir Hafnar-
fjörð, en urðum fljótlega að gefast upp.
Skaflar lokuðu veginum og fjöldi bíla
var þar sem búið var að yfirgefa. Við
festum bílana og urðum að ganga til
Hafnarfjarðar aftur og gistum þar um
nóttina. Við kviðum því að þurfa að
moka einhver ósköp daginn eftir, en sá
ótti var ástæðulaus. Landsynningshláka,
um nóttina, sá fyrir því. Allir bílarnir
stóðu á auðu, þegar að var komið um
morguninn."
Fór með mjólkina — þrátt fyrir ófærð
„Jú, dögum saman gat verið ófært á
milli staða á Suðurnesjum og ég man
það meira að segja, eftir að ég fluttist
suður að Melabergi, eftir 1940, var ófært
héðan úr Sandgerði til Keflavíkur. Ég
reyndi samt að koma mjólkinni þangað,
ég vissi að þörfin var brýn. Mig minnir
að ég hafi farið einar þrjár til fjórar
ferðir þangað, ók heiðina fyrir ofan
Garðinn og inn að sköflunum fyrir utan
i