Faxi - 01.06.1975, Blaðsíða 10
Ásgeir Jakobsson
Ern porsknelin skaðleg
fiskislóðinni og stofninnm?
Það er jafnan talið svo, að þorks-
veiðar í net hefjist hérlendis með
þeim tveimur netum, sem Skúli Magn-
ússon keypti á Sunnmæri i Noregl
1752 og voru þau net fyrst lögð í
Hafnarfirði og þá sennilega ári síðar
eða 1753. Síðan hefur ekki fallið nið-
ur netaútgerð við sunnan verðan
Faxaflóa. 1 hálfa aðra öld voru Faxa-
flóamenn einir landsmanna um þessa
veiðiaðferð á þorski. Það er því ekki
að ófyrirsynju, að þegar mig langaði
til að skrifa nokkur orð um neta-
veiðar, að þá leitaði ég til FAXA,
tímarits Suðurnesjamanna um birt-
ingu. Ætlun er að greinarnar verði
tvær, sú fyrri um þróun netaveiða
fram til okkar daga, en sú síðari, sem
hér birtist, af því að hún var tíma-
bærara Sjómannadagsefni fyrir blað-
ið, um netaveiðarnar á síðastliðinni
vertíð.
Mannavandræðln á bátaflotanum
Það er nú svo, að þótt við teljum sókn-
ina of mikla, þá blæðir okkur 1 augum að
sjá góða og nýlega báta bundna við bryggj-
ur á sjóviðrisdögum um hávertíðina vegna
þess að menn fást ekki á þá.
Við erum nú einu sinni búnir að koma
okkur upp þessum ofstóra fiskiflota og þá
er um litið annað að ræða en reyna að
nýta hann.
Aldrei hafa mannavandræðin verið meiri
á vertíðarflotanum en í vetur. Það var vitað
mál, þegar hin stórkostlega aukning var
ákveðin á fiskiflotanum 1972, að það hlyti
að leiða til vannýtingar eldrj og minni skipa,
þegar nýi flotinn væri allur kominn í gagn-
ið. Það voru engin líkindi til að það fjölgaði
skyndilega í sjómannastéttinni, sem hefur
haldizt árum saman í 4800—5000 manns að
tölu. Ekki jók það líkurnar fyrir fjölgun
manna í sjósókninni, að vinna hefur jafnan
verið mikil i landi. Skyndilegur flutningur
fólks í stórum stíl milli atvinnustétta er
óhugsandi í lýðræðisþjóðfélagi og þá sizt í
erfiðasta atvinnuveginn. Menn ganga heldur
atvinnulausir um hrið í von um að úr rætist
í þeira eigin atvinnugrein, heldur en skipta
um atvinnu á fullorðins aldri. Mér var alltaf
óskiljanleg sú bjartsýni í mönnun flotans,
sem ríkti með ýmsum foryztumönnum sjó-
manna, og heldur hef ég aldrei skilið það
sjónarmið, að fiskimannastéttin græði á þvi
að sem flest skip séu á miðunum. Hér er
78 — F A X I
þó ekki stund né staður til að ræða þennan
grundvallarmisskilning að minum dómi,
ýmissa manna, sem vilja þó vel I málum
sjómanna. Og víkur þá aftur að ástandinu
eins og það var í vetur.
Það verður ekki tölulega sannað, en er
sjálfsagt ekki fjarri lagi að margra áliti,
að það hafi ekki verið nema svo sem eins og
fimmtungur netabátanna fullmannaðir I vet-
ur. Með fullmönnun á ég þá ekki aðeins við
fulla tölu áhafnar, heldur einnig fullgilda
áhöfn. Ég kalla þann bát ekki fullmannaðan,
sem ekki nær meðalafköstum á veiðunum,
þó að hann sé með fulla tölu manna um
borð. Það var þó mikið um það í verstöðv-
um, að ekki næðist full tala áhafnar og
bátar lágu i landi á sjóviðrisdögum af þeim
sökum.
Formaður á Suðurnesjum sagði mér, að
þegar hann kæmi til skips að róa, væri það
sitt fyrsta verk að læðast með öndina í
hálsinum niður i lúkarinn að telja hausana
í kojunum. Það gat allt eins verið, að það
vantaði einn eða tvo, þó að full t£ila skips-
hafnar væri að kvöldi, þegar hann fór heim.
Dæmi eru um að skráð hafi verið fjórföld
skipshöfn að tölu á bát yfir vertíðina. Ot-
gerðarmennirnir voru ekki síður daprir yfir
ástandinu. Þeir voru sífellt að baksa við að
ráða allskyns lausagopa, sem fengu hjá
þeim fyrirframgreiðslu einhverja, sem þeir
sögðust ætla að nota til að búa sig til róðr-
anna, stungu siðan af og sáust ekki meir.
Þetta var sem sé ljóta ástandið viða.
Elnkaframtak mitt og afleiðingar þess
Það var um miðjan apríl, að ég belgdi
mig mikið upp yfir þessu ástandi í útvarps-
þætti, sem ég var með og kallaði „Fiski-
spjall". Ég fór mörgum orðum um þann
vesaldóm þjóðarnnar að nenna ekki að
manna báta sína. Fjöldi ungra og frískra
manna væri að dútla sér í landi við ónytju-
störf meðan vertíðarflotinn, sem veiddi
þráðan gjaldeyri, lægi vannýttur vegna
mannaleysis. Ég hvatti svo menn almennt,
sem fengju því viðkomið að taka sumarleyfi
sitt og fara á net.
Það urðu margir til að hafa orð á þvi við
mig, að netaveiðar væru enginn barnaleikur,
heldur ein erfiðastta sjósóknin, og þess væri
litil von, að menn sem vanir væru orðnir
hægum störfum í landi, leggðu sig í það að
fara á netaveiðar og væri. slíkt reyndar
hættulegt hjarta- og kransæðum þeirra
manna og sumir spurðu, hvort ég ætlaði að
sjá fyyrir ekkjum sínum. Enn aðrir voru
illir í skeggið, og sögðu að það þyrfti ekki
mikið manntak til að prédika það fyrr öðr-
um að róa, en sitja sjálfur í landi — og
væri mér sæmst að reyna það á sjálfum
mér, hvernig manni, sem ryki uppúr skrif-
borðsstól á netaveiðar, reiddi af.
Það var eiginlega litið annað fyrir mig að
gera en harka mér í það, að fara sjálfur á
net.
Skelkaður útgcrðarmaður
Það var víða hægt að fá pláss. Allsstaðar
vantaði menn, en ég var nógu reyndur til
þess að velja mér bát, þar ég vissi að vel-
mannað væri fyrir. Á þeim bátum vinnast
verkin miklu léttar en á þeim sem van-
menntir eru og það þarf ekki að setja lið-
léttunga í erfið og vandasöm verk. Það er
hægt að velja einum jólasveini á báti verk
við hans hæfi, en ekki mörgum. Eins var
það, að ég var alinn upp við sjóinn á þeim
árum, þegar stundum gat reynzt erfiðara
að ná hírunni en fiskinum, og ég vildi ekki
að ekkjan þyrfti að standa i neinu þrasi
J