Faxi - 01.02.1983, Blaðsíða 25

SÉRA JÓN THORARENSEN
ÁTTRÆÐUR
Hinn 31. október s.l. varð séra
Jón Thörarenseti fyrrverandi prest-
ur í Nesprestakalli í Reykjavík og
rithöfundur áttrœður. Enginn nú-
lifandi Islendingur hefur skrifað
eins tnikið og merkilegt um Suður-
nes og séra Jón og að Hagalín og
Lúðvík Kristjánssyni eftil vill und-
anskildum hefur enginn skrifað um
forna búskaparhætti við sjávarsíð-
una af eins mikilli þekkingu og inn-
lifun og hann.
Séra Jón hefur gefið út þrjár
skáldsögur: Útnesjamenn, Marínu
og Svalheimametin - þjóðsagna-
safnið Rauðskinnu, Sjósókn End-
urminningar Erlendar Björnsson-
ar og nú í vetur komu frá hans hendi
minningarþœttir utn horfna
Hafnatnenn, sem hann nefndi Litla
skinnið.
Séra Jón Thorarensen er fœddur
i í Stórholti í Saurbæjarhreppi í
Dalasýslu. Foreldrar hans voru
Bjarni Jón Thorarensen bóndi þar
síðar bœjarfógetaskrifari í Reykja-
vík og kona hans Elín Elísabet
Jónsdóttir. Kornungur fluttist Jón
til föðursystur sinnar Hildar, sem
gift var Katli Ketilssyni í Kotvogi í
Höfnutn. Frá Höfnutn reri hann til
fiskjar tíu sumur, eina haustvertíð
og eina vetrarvertíð. Og þarna
drakk séra Jón jxið vatn, sem œ
síðan hefur dugað honum til lífs-
viðurvœris. Hann kynntist stór-
brotnu líft Hafnafólksins meðan
þœr voru stórveldi sem útgerðar-
stöð. Og jxtrna sat hann viðfótskör
skáldanna Ólínu og Herdísar
Andrésdœtra, sem lofsungu árœði
og kjark sjómanna, samanber
kvceðið frœga:
u Sagt hefur jxið verið
utn Suðurnesjamenn
o.s.frv.
Og hann lœrir meitlað málfar Is-
lendingasagna og hlustar á sögurnar
um gengnar kynslóðir; Vilhjálm
Hákonarson í Kirkjuvogi, Ketil
Jónsson og Ketil Ketilsson í Kot-
vogi (Ketil eldra). Þessar hetju-
sagnir verða .vvo uppistaðan í
skáldsögum hans og Rauðskinnu.
Guðmundur Hagalín tekur sér-
staklega eftir málfarinu. Hagalín
skrifar m.a. um Svalheimamenn,
» sem út kom 1977: ,,Eins og í öðr-
ntn bókutn Jóns er málið hrein og
tær íslenska en sitthvað er jtar, setn
mér þykir rétt að vekja athygli á. Á
L
Hjónin frú Ingibjörg Dórothea Thorarensen og séra Jón Thorarensen Jyrir framan
liús sitt að Hagamel 42 í Reykjavík.
Bókmenntakynning á verkum séra Jóns Thorarensen.
Leikfélag Keflavíkur í samráði við Bæjarbókasafnið,
hefur ákveðið að halda bókmenntakynningu á verkum séra
Jóns Thorarensen í tilefni af 80 ára afmæli hans í haust.
Verður bókmenntakynningin í byrjun mars í Félagsbíói í
Keflavík. Þar mun Andrés Kristjánsson fyrrverandi rit-
stjóri flytja stutt erindi um rithöfundinn, Karlakór Kefla-
víkur syngur, félagar úr Leikfélagi Keflavíkur munu lesa
úr verkum séra Jóns og fulltrúar frá Sambandi sveitarfé-
laga á Suðurnesjum ávarpa skáldið.
Væntanlega mæta sem flestir til að sýna séra Jóni virð-
ingu og þökk fyrir stórmerkilegt menningarstarf.
stöku stað koma fyrir orð, sem ég
minnist ekki að hafa séð áður og
nefni ég hér þrjú fteirra. Eitt er
engli, sem jtýðir efni í öngul og
annað er heiti á drykk, sem ég kann
ekki skil á, en séra Jón kallar ein-
vala. Það þriðja ketnur fratti í þess-
ari frásögn: ,,Magnús lokaði post-
illunni, tók verkfœri sín og byrjaði
að fella blótspón á kjallarastykk-
in.““ En jxtð atriði rnálfarsins þyk-
ir mér athyglisverðast, hve mjög
gœtir í orðatœkjum og samlíking-
utn viðmiðunar við skip, sjó og sjó-
mennsku. Raunar kannast ég við
þetta sama úr átthögum tnínum, en
þess gœtti þar ekki eins mikið og í
tnáli séra Jóns og persóna hans.
Hér fara á eftir nokkur dœtni: Hún
var að vísu aðfalls tnegin við fer-
tugt, en sú flóðfylling, var á nœstu
grösum... Magnús var öðruvísi í
byrðing búinn... Og til ftess að
hjón verði skarbyrt og fteim notist
áróður sittn tnilli kippa í hérvistar-
hagsœld, er þetta farsœlast að
koma sér að keipastokkum sem
fyrst og kynnast undiröldunni, setn
getur stundum verið mest í logn-
blíðri lá. Og hér kemur önnur til-
vitnun. Þorsteinn Jósepsson sagði í
Alþýðublaðinu um Útnesjamenn:
,,Oll er bókin látlaus og algerlega
laus við tilgerðy Er engutn blöðurti
utn jtað að fletta að hér er utn að
rœða einhverja jxí sérkennilegustu
skáldsögu, setn komið hefur út hér
á landi á ftessum upplausttartím-
utn. Að ýtnsu leyti ersem maðursé
að lesa gamalt og kjarnsterkt forn-
rit. “ Allar bœkur séra Jóns hafa
notið mikilla vinsœlda. Flestar
þeirra hafa komið út í mörgum og
stórum upplögum. En þótt við-
brögð almennings hafi verið á
þennan veg finnst ttiér setn Suður-
nesjamenn hafi ekki sýnt séra Jóni
verðskuldað þakklæti. En kannski
speglast hér einmitt tómlæti Suður-
nesjatnanna utn sögu sína og forna
menningu. Eti Jón er enn í fullu
fjöri og kannski gerast fxtu undur
og stórmerki áður en hann verður
níræður að einhverjir góðir menn
hér á svœðinu vekja athygli alþjóð-
ar á hinu tnikla bókmennta- og
menningarstarfi séra Jóns. Per-
sónulega þakka ég honum ánægju-
leg kynni og óska honutn og hans
fólki alls hins besta.
Hilmar Jónsson.
FAXI - 53