Faxi - 01.01.1984, Blaðsíða 22

mál var fjallað á aðalfundi Sam-
bands sveitarfélaga á Suðumesj-
um fyrir mánuði síðan, og kom þar
margt athyglisvert fram, sem vert
er að gefa gætur í orkubúskap
þjóðarinnar.
En í miðri umræðunni um þá
margvíslegu möguleika, sem
kynnu að tengjast Hitaveitu Suð-
umesja og frekari nýtingu jarð-
varmaorku á Suðumesjum, sem
leiða kynni til aukningar og fjöl-
breytni í atvinnutækifærum í fram-
tíðinni, og byggð væri á hinni gíf-
urlegu orku, þá gerðist það á árinu
1981, að því er ég hygg, að nokkrir
psoriasis sjúklingar uppgötvuðu
að böð í ,,Bláa lóninu“. afrennshs-
lóni orkuversins í Svartsengi,
höfðu læknandi náttúm. Þama var
vissulega nokkuð á ferðinni, sem
vakti mikla athygli. Mér og öðram
sveitarst jómarmönnum á svæðinu
varð strax ljóst, að ekki væri þetta
atriði hvað síst merkilegt. Þetta
tengdist orkuverinu þó óbeint
væri. Eg minnist þess að hafa
skorað á þingmenn Reykjanes-
kjördæmis, sem mættir vora á
aðalfundi SSS þetta sama ár, að
þeir beittu sér fyrir því, að rann-
sókn yrði framkvæmd á læknis-
mætti „Bláa lónsins“. Að fram-
kvæði þeirra var síðan samþykkt á
Alþingi að láta slíka rannsókn
fram fara.
En hvort slík rannsókn fer fram
eða ekki, má öllum vera það Ijóst,
að bæði hérlendis og erlendis er
það kunn staðreynd, að heilsulind-
ir eru víða, þar sem böð hafa lækn-
andi mátt. Hinar fomu menning-
arþjóðir, Grikkir og Rómverjar
höfðu uppgötvað þennan sann-
leika. Grikkir böðuðu sig í hinni
kristaltæru lind, Kastaliu í Ðelfi,
og í Epidauros vora heilsulindir
svo magnþrungnar af alls konar
læknandi krafti, að sá staður hefur
stundum verið kallaður Lourdres
fornaldar. Og þegar ég nefni þetta
nafn, Lourdre, þá minnist ég þess,
að þessa staðar var getið í fyrstu
landafræðibók, sem ég las dreng-
ur. Heilsulindimar í Lourdres era
æ síðan sveipaðar töfraljóma í
huga mér.
Snorri Sturluson hefur öragg-
lega ekki setið langtímum í laug
sinni í Reykholti, eingöngu til þess
að þvo af sér óhreinindi. Hann
hefur örugglega fundið hinn lækn-
andi mátt hveravatnsins. En þá
minnist ég þess líka, að hafa lesié
það, að einhverjum baðstaðnum
hjá Rómverjum fylgdi sú náttúra
að efla skáldskapargáfuna. Það
skyldi þó ekki vera eitthvað til í
því.
Þegar ég var ungur þá minnist ég
þess líka, að fólk, einkum fullorð-
ið, hitaði sér sjó til fótabaða, ekki
fyrst og fremst til þess að þvo sér,
heldur sem lækningu við fótalúa
og fótasárum.
Nú, ég bendi ennframur á, að
sléttlendið það litla milli hraun jað-
arsins, sem hitaveitumannvirkin
standa á og Þorbjamarfjalls, heitir
frá fomu fari Baðsvellir. Það er
sagt að útilegumennimir sem
bjuggu í Þjófagjá, gígnum í Þor-
birni, hafi baðað sig í tjömunum,
sem vom alveg við hraunjaðarinn.
Ekki er ósennilegt að þær hafi ver-
ið volgar vegna jarðhitans úr
hrauninu, en ekki era líkur fyrir
því að útilegumennimir hafi
stundað böðin einvörðungu af
hreinlætissökum. Líklegra er að
gigt hafi ásótt þá í hellinum og bót
hafi þeir fundið í böðunum.
Svona mætti auðvitað lengi
tel ja. Það var talað um kraftaverk.
Góðvættir sem bjuggu í vötnum og
lindum launuðu fómargjafir. Án
efnafræðilegra eða læknisfræði-
legra rannsókna byggðu menn á
reynslu kynslóðanna.
Menn þurfa ekki að skilja eðli
sköpunarverksins til þess að
skynja fegurð þess og mikilleik.
Menn þurfa ekki heldur að skilja
eðli þess mikla kraftaverks heilsu-
lindanna til þess að dásama í undr-
un áhrif þeirra.
Við höfum heyrt vitnisburð fjöl-
margra um undraverðan læknandi
mátt „Bláa lónsins“, og þá skiptir
það í sjálfu sér ekki öllu máli hvort
við lítum á slíkt sem kraftaverk,
eða finnum því skýlausar skýringar
efnafræði og læknisfræði.
Þegar við lítum til þess sem hér
og áður hefur komið fram, virðist
margt benda til þess, að í Svarts-
engi geti í m jög náinni framtíð risið
heilsuhæli, sem sótt yrði bæði af
útlendingum og íslendingum.
Sveitarfélögin á Suðumesjum,
fylgjast auðvitað mjög vel með
framvindu þessara mála, sem þeg-
ar eru í deiglunni, enda ljóst að hér
er um mikið hagsmunamál íbú-
anna á Suðumesjum að ræða. í
kringum heilsulidir og heilsuhæli
við þær rísa jafnan upp heil þorp
eða jafnvel álitlegar borgir, þar
sem íbúamir lifa nánast á einhver j-
um störfum, sem beint eða óbeint
tengjast hælunum og þeim gest-
um, sem þau sækja. Það er öllum
ljóst, að slík heilsuhæli og endur-
hæfingarstöðvar, sem kæmu til
með að rísa upp í tímans rás, skapa
geysimikla og margháttaða þjón-
ustu við dvalargesti bæði sumar og
vetur, og er þá bæði um að ræða
margháttuð störf sérfræðinga og
svo almenn þjónustustörf. Er ekki
ástæða til að fjölyrða um þetta, svo
alkunnugt sem það er að heilsu-
gæslu- og sjúkrastörf krefjast
mikils mannafla. En það er margt
sem hugsanlega mætti tengja slíku
heilsulindarþorpi, og þeim sem
þar myndu dvelja til lengri eða
skemmri dvalar, auk ilræktar og
létts iðnaðar, sem tengist mjög vel
heilsuveri, nefni ég sem dæmi
skipulagða ferðaþjónustu um ná-
grennið og gönguleiðir, þar sem
áhersla væri lögð á jarðfræðileg
sérkenni svæðisins, og það sem út-
lendingar stundum kalla tungl-
landslag þess. Fuglaskoðunarferð-
ir, en hér er t.d. auðvelt að komast
á bjargbrúnir, þar sem margar teg-
undir sjófugla verpa og Garðskag-
inn er viðkomustaður fjölmargra
farfugla, bæði þeirra sem fara ein-
ungis til íslands, svo og þeirra sem
eiga hér aðeins stutta stund á leið
sinni lengra til norðurs. Stangveiði
í sjó mun vera heillandi sport, og
golfvellir eru í næsta nágrenni.
Skíðamiðstöðin í Bláfjöllum er
stutt undan, og margt forvitnilegt
er að sjá í Reykjanesfólkvangin-
um, ef lengra er farið en í næsta
nágrenni. Lista- og menningar-
miðstöð fyrir Suðurnes, væri tilval-
ið að reka í heilsuverinu. Það er
því ótrúlegt hversu margþættir at-
vinnumöguleikar kunna að skap-
ast í tengslum við slíkar heilsu-
stöðvar, ef þær á annað borð verða
eftirsóttar. Auðvitað þarf margt
að gerast til þess að svo geti orðið,
skipulag og uppbygging á svæðinu
þarf auðvitað að verða aðlaðandi.
Ytri aðstæður þurfa að vera slíkar
að fólk vilji dvelja á staðnum. En
auðvitað er það fyrsta og síðast
grundvallarskilyrðið að slíkt undur
geti orðið í Svartsengi, að vanheilir
fái þar bót meina sinna eða linun
þjáninga. Við megum ekki missa
sjónar af þessu grandvallaratriði.
Við megum aldrei láta fjárhags-
muni svæðisins okkar glepja okkur
sýn. En mér sýnist af því sem kom-
ið hefur fram á þessari ráðstefnu
svo og fyrri vitneskja renni þegar
stoðum undir það, að þetta grund-
vallaratriði sé fyrir hendi.
En til þess að láta draum um
heilsulind, heilsuhæli og endur-
hæfingarstöðvar fyrir vanheila við
„Bláa lónið“ rætast, þá þarf vissu-
lega sameiginlegt átak margra
aðila, bæði heima í héraði og ann-
ars staðar. Heima í héraði veit ég
að til þess að svo megi verða, kem-
ur enn til að reyna veralega á sam-
stöðu sveitarfélaganna, heilshugar
samstarf þeirra, sameiningu í átaki,
sem gæti, ef vel tekst til, orðið eitt
af mikilvægustu sjxrram í umsvif-
um og starfi þess fólks, sem Suður-
nes koma til með að byggja í nán-
ustu framtíð, en jafnframt, og þó
reyndar fyrst og fremst, fært van-
heilum heilsubót, nýjar vonir og
trú á lífið og framtíð.
Að lokum færi ég öllum þeim,
sem að ráðstefnu þessari hafa stað-
ið þakkir fyrir að hreyfa svo mynd-
arlega stórmerku málefni.
LÚÐVÍG
HJÁLMTÝSSON
Ég vil í upphafi máls míns þakka
forráðamönnum þessa fundar fyrir
að bjóða mér að taka þátt í um-
ræðum þeim sem hér fara fram um
svo kallað heilsustöðvamál, sem
að mínum dómi er mikið mál og
merkilegt. Áður en ég hef mál mitt
skal það tekið fram, að ég ræði
málið á forsendum eigin skoðana
og ályktana, en ekki sem starfs-
maður þeirrar stofnunar sem að ég
veiti forstöðu.
Það myndi vera að bera í bakka-
fullan læk að fara mörgum orðum
um vatnslækningar og heilsuböð,
en um þau efni vita flestir menn
eitthað ýmist af eigin reynslu eða
umsögn annarra.
Fyrir nokkrum áram átti ég þess
kost að fara ógleymanlega ferð
með Gísla Sigurbjömssyni um alla
þekktustu baðstaði Þýskalands.
Ferðin var farin undir forystu
Gísla og í boði þýskra stjómvalda,
var hafður stans á einum sex stöð-
um, rætt við forystumenn og lækna
og skoðað, spurt og reynt. í för
með okkur voru að minnsta kosti
þrír læknar, þar af einn japanskur
Dr. Med. Sohito, en hann var sér-
fræðingur í baðlækningum.
Þegar heim kom úr umræddri
ferð ræddum við Gísli Sigur-
bjömsson nokkuð um. bað- og
vatnslækningar, en hér á landi er
Gísli efalaust sá íslendingur sem
þekkir best til þessara mála, þeirra
sem ekki eru sérfræðingar á um-
ræddu sviði. í Þýskalandsferðinni
og af viðræðum við Gísla Sigur-
bjömsson, sannfærðist ég um það,
að hér í landi væra skilyrði til að
koma upp aðstöðu til bað- og
vatnslækninga.
Nú er það ekki nýtt á íslandi
fremur en í mörgum öðrum lönd-
um Evrópu, en menn hafi trú á
vatni og heitum laugum til lækn-
inga. Að því er snertir ísland sér-
staklega, nægir að benda á Kross-
laug í Lundareykjadal, en hún er á
milli bæjanna Reykja og Brennu,
en í þeirri laug voru menn skírðir
þegar þeir komu af Alþingi eftir
kristnitökuna, en um aldir var
þessi laug notuð til baða og var
mikil trú á helgi hennar og lækn-
ingarmætti.
í ferðabók Eggerts Ólafssonar
og Bjama Pálssonar er einnig víða
getið lauga, t.d. við Laugames hér
í nágrenni, en þar var baðlaug sem
talin var djúp og stór og sótt af
farmönnum og starfsliði innrétt-
inganna í Reykjavík, en var auk
þess notuð til lækninga.
Þrátt fyrir að á íslandi era
heimsþekkt áhitasvæði og landið
22-FAXI