Faxi - 01.02.1984, Blaðsíða 20

að af ýsu veiddust aðeins 3 - 12%
þeirra fiska sem réðust á beituna
og öngulinn. Fyrir þorsk reyndist
veiðihlutfallið 14% og þar kom í
ljós, að hvorki meira né minna en
60% af þeim þorski, sem á krókinn
fór, tókst að sleppa.
Ekki skulum við gleypa þessar
tölur sem algildan sannleik. Ein-
hvem veginn hljótum við að ætla,
að veiðihlutfallið sé mun hærra en
14%, þegar þorskur ,,er á hverju
járni“, eins og oft er sagt þegar vel
aflast. Helst er hægt að álykta, að
veiðihlutfallið hljóti að vera hærra
þegar fiskur er mjög svangur. Þeg-
ar svo er, ætti hann síður að
smjatta á beitunni og skyrpa henni
út úr sér, heldur taka hana
ákveðið. Engu að síður segja þess-
ar tölur mjög ákveðið, að miklu
fleiri fiskar ráðist á beituna en þeir
sem á dekk koma.
Aðurgreindar tölur benda ein-
dregið til þess, að jafnvel háþróað-
ar línuveiðar eins og Norðmenn
teljast stunda, séu a.m.k. að því er
önglana varðar hálfklénn veiði-
skapur. En Norðmenn framleiða
mikið af önglum og fóru létt með
að búa til nokkrar gerðir í viðbót í
tilraunaskyni. Þær tvær gerðir sem
sýndar eru á 3. mynd reyndust
mjög vel. Bogakrókurinn var
reyndar einkum reyndur á þorsk í
samanburði við venjulega króka-
gerð. Aflaaukning reyndist 17.1%
með nýju önglagerðinni án þess að
stærðarmunurinn kæmi fram.
Yfirburðir bogakrókanna komu
einkum fram þegar afli var tregur.
Tvíkrækjan reyndist enn betur,
eins og tafla 2 ber með sér, en í
þeirri tilraun var ekki um þorsk-
veiðar að ræða.
Tafla 2.
Aflaaukning á tvíkrækju í %
miðað við venjulega öngla.
Aflaaukning í %
Fjöldi flska Fjöldi fiska Aflamagn
Keila 945 73.2 83.8
Langa 226 90.2 111.1
Ýsa 989 18.5 23.7
Annað 160 38.5 47.0
Alls 2.020 45.5 58.1
Hér er aflaaukningin að sjálf-
sögðu veruleg og er talið, að þrjár
aðalástæður liggi þar að baki. í
fyrsta lagi er talið, að beitan tolli
mun betur á tvíkrækjunni, í öðru
lagi séu auknar líkur á því, að fisk-
urinn festir á tvíkrækjunni og loks
eru minni möguleikar á því, að
fiskur losni af tvíkrækjunni. Þá er
mjög athyglisvert, að stærri fiskur
veiðist á tvíkrækjuna og gæti
helsta ástæðan fyrir því verið sú,
að stóri fiskurinn slitni síður af.
Allt er þetta nú mjög athyglis-
vert en þó er ekki alveg hlaupið að
því að skipta yfir á þessar nýju
krókagerðir. Bogakrókamir munu
t.d. (enn) vera um þrefalt dýr-
ari en venjulegir önglar af sömu
stærð og ekki er víst, að tvíkrækjan
sé yfirleitt á markaði enn sem
komið er. Þá er við því að búast að
nýju önglarnir verði seinbeittari,
einkum fyrst í stað, á meðan beit-
ingamenn eru að venjast þeim.
Ljóst er þó, að mikið er á sig leggj-
andi fyrir þá aflaaukningu, sem
hér er um að ræða og einnig vegur
það þungt, að dauðsföllum þess
fisks sem sleppur af önglunum
mun væntanlega fækka að mun.
Aflaaukningin mun því ekki leiða
til samsvarandi sóknaraukningar
og er það mikilvægt atriði, enda
þótt þar sé um allnokkra óvissu að
ræða.
3.4. Vélvæðing veiðanna
Þrátt fyrir sjálívirk eða hálfsjálf-
virk línuspii eru þó býsna mörg
handtökin við þessa veiðiaðferð
og vegur þar beitingin þyngst og
allt sem henni fylgir. Á síðustu 10-
15 árum hafa þó komið fram ýmsar
vélar, sem ekki aðeins beita lín-
una, heldur draga hana einnig og
gera línuna klára á ný. í töflu 3 er
listi um þær línuvélar sem vitað er
um í notkun eða hönnun.
Tafla 3.
Helstu upplýsingar um nokkrar
línuvélar.
Nr. 1 - 4: Kanada, Nr. 5: Eng-
Tafla 3
Nr. Heiti
1 Gill baiter
2 Burrv baiter
3 Simplex system
4 Colwell
5 Autoclip
6 MFC Speedoline
7 Mustad autoline
8 Mustad miniline
9 Java system
10 NN 10
11 NN 11
12 Alaska longl. system
13 Marco Ti-liner
14 Delta
land, Nr. 6: írland, Nr. 7-11:
Noregur, Nr. 12- 14 USA.
Línuvélar draga línuna annað
hvort upp á kefli eða stokka hana
upp. Kosturinn við uppstokkun-
ina er sá, að þá má líta eftir línunni
og laga hana á meðan hún er ekki í
notkun. Uppstokkaða línan flæk-
ist hins vegar frekar í lagningu, en
lína sem lögð er af kefli. Af þeim
línuvélum sem upp eru taldar í
töflunni, vinda vélar nr. 10 og 11
línuna ásamt taumum og krókum
upp á kefli. Við vélar nr. 5, 8 og 14
er aðeins línan sjálf undin upp en
taumarnir með önglunum á eru
fjarlægðir frá línunni þegar dregið
er og festir á hana aftur um leið og
lagt er.
Beitingin fer fram á tvennan hátt.
Annars vegar ,,án kerfis“ (krókur-
inn dregst í gegnum hrúgu af
beitu) og hins vegar „með kerfi"
(hver krókur beittur með einni
sérstakri beitu). (Orðatiltækin
,,án kerfis“ og ,,með kerfi“ eru að
sjálfsögðu hortittir en voru valin af
því að þau eru nógu stutt til að
rúmast vel í töflunni). „Kerfis-
lausa“ beitingin hefur annars
reynst viðunandi.
Framtíö línuveiða
Vegna hækkandi olíuverða hafa
ýmsar nágrannaþjóðir okkar
markvisst unnið að því að taka upp
veiðiaðferðir, sem eru sparar á
olíu. Að því er Dani og V-Þjóð-
verja varðar, má nánast tala um
byltingu. Sú veiðiaðferð sem hætt
er við (með mismiklum hraða), er
hleratroll. Styst er að fara í tveggja
báta togveiðar (40% olíusparnað-
ur á landað tonn af fiski), sem
njóta vaxandi vinsælda. Þá fer
dragnótaveiði mjög í vöxt, svo og
veiðar með staðbundnum veiðar-
færum, svo sem netum og línu. Við
íslendingar eru seinir að taka við
okkur að þessu leyti. Veiðar með
tveggja báta trolli eru varla komn-
Óngla- hreinsari Sjálfvirkur Snúið af taurnum Handunnið Lína Uppstokkuð
” Sjálfvirkt Uppst/kelli Uppstokkuð
•• Sjálfvirkt Handunnið Kefli Uppstokkuð Kefli
•• Handunnið Uppstokkuð Kefli Kefli/uppst.
ar af tilraunastigi og dragnótaveið-
ar hafa átt erfitt uppdráttar, en
það er þó sennilega að breytast.
Tölur frá Noregi sýna, að við
línuveiðar er olíueyðsla 0.18-0.30
kg olía á hvert landað kg af fiski
Við togveiðar er eyðslan hins veg-
ar 0.6 - 1.0 kg olía/kg fiskur. Sam-
kvæmt upplýsingum frá tæknideild
F.í. var olíueyðsla við línuveiðar
okkar 0.21 kg olía/kg fisk, árið
1978 en skuttogaramir fóm þá
hins vegar með 0.39 kg olíu/kg fisk.
Líklegt er að línuveiðar eigi enn
glæsta framtíð fyrir sér, bæði á ís-
landi og annars staðar. Ástæða
þeirrar bjartsýni er einkum sú, að
olíueyðsla er lítil við þessar veiðar
og aflinn í háum gæðaflokki.
Nauðsynlegt er þó að vinna áfram
að því að minnka vinnu við þessar
veiðar og halda áfram að bæta lag
önglanna. Einnig er ástæða til að
rannsaka hugsanlegan fiskadauða
af þeim afla, sem sleppur af krók-
unum. Íþvískyniskalbentánauð-
syn þess að íslendingar eignist
neðansjávarsjónvarp, sem reynd-
ar kemur að margvíslegu gagni fyr-
ir íslenskar fiskveiðar.
(Greiti /te.tsi hefur hirtst i
Daghók Hampiðjunnar hf.)
Heirnildir:
Árni Gíslason: Gullkistan. Isafjörður
1944.
Bjordal Á.: Effect of different long-
line baits (mackerel, squid) on
catch rates and selectivity for
tusk and ling. ICES, C.M.
1983/B:31.
Bjordal Á.: Longline: Fish scale trials
with new hook designs and
reduced size of bait. ICES,
C.M. 1983/B:32.
Guðni Þorsteinsson og Á. Bjordal:
Yfirlit um veiðitækni og atferli
fisks við línuveiðar. Ægir 75
(1982) (8): 427-431.
Olsen S. og T. Laevastu: Factors
affecting catch of long lines
evalutaed with a simulation
model of long line fishing.
NWAFC processed report
83-04 April 1983.
Bciting Fjöldi véla
(kerfi) í notkun I9H1
Án Óþekkt
Með Ekki á markaði
Án Nokkrar
Með Yfir 100
Ekki á markaði 1
Handbeitt I I hönnun
Án Yfir 60
” Yfir 25
Með I hönnun
52-FAXI