Faxi - 01.11.1986, Blaðsíða 9

Matthías Hallmannsson
Fj ár rekstur
frá Reykjavík
til Suðumesja
Það mun hafa verið seint í sept-
ember 1925 sem Jóhannes á
Gaukstöðum kom að máli við
mig, og sagði sig vantaði mann til
að fara til Reykjavíkur og sækja
þangað nokkrar skjátur fyrir sig,
sem hann hafði veri að kaupa. Eg
gaf lítið út á þessa bón, en sagðist
varla reka rollurnar einn, svo
þyrfti ég að eiga gistingu vísa, því
ekki svæfi ég á götunni. Jóhannes
snéri sér þá til pabba og mömmu,
og þau sögðust ekki sjá neitt því til
fyrirstöðu að ég færi. Gisting
sagði Jóhannes að væri vís hjá
tengdaforeldrum sínum Kristínu
og Þorsteini á Framnesvegi. Þau
hjón áttu heima á Meiastöðum í
Garði, en íluttu til Reykjavíkur,
nokkrum árum áður en þetta
gerðist. Ég þekkti þetta fólk vel,
og þess vegna hefði verið í lagi að
vísa mér á gistingu þar. En vegna
þess að ég var sérstaklega feim-
inn, var ég ákveðinn í því að leita
ekki gistingar þar, en reyna ein-
hverja aðra leið.
Ég féklc far með bíl frá Sigurgeiri
Ólafssyni frá Nýjabæ, sem var
einn af fyrstu mönnum á Suður-
nesjum, sem stundaði bæði fólks
og vöruflutninga, um eitt skeið
átti hann 4 bíla. Ég man það vel að
þegar ég kom niður í miðbæ var
komið myrkur. Ég vék mér að
manni þar og spurði hann hvað
tímanum leið. Hann tók þá upp
vasaúr og sagði, klukkan er tíu.
"ViÖ kjósum
veröld án vímii,,
Við tókum tal saman og þá kom
það upp úr kafmu að hann var
austan úr Holtum í Rangárþingi,
nafni hans er ég búinn að gleyma,
en hitt man ég að maðurinn var
ölvaður. Hann spurði mig hvort ég
ætti vísan samastað í nótt, ég kvað
nei við því, eins og áður sagði
þorði ég ekki vestur á Framnes-
veg, þó ég ætti vísa gistingu þar,
hjá Meiðastaðafólkinu.
Við, austanmaðurinn og ég, fór-
um nú að rölta um miðbæinn,
loks sáum við lögregluþjón, og
leituðum eftir aðstoð hans, hann
kvaðst nú lítið geta hjálpað okkur,
en gera skyldi hann það sem hann
gæti. Síðan fór hann að leita uppi
gististaðina eða hótelin sem köll-
uð voru. Skjaldbreið, Heklu og
Hótel ísland. Hvergi var pláss
fyrir 2 flækinga; annar fullur,
hinn feiminn. Að endingu komum
við í einhverja kompu, sem við
gátum fengið að liggja í gegn því
að borga 5 kr. hvor, en þá kom það
uppúr kafinu að félaginn átti eng-
an eyri, en ég átti 10 kr, sem Jó-
hannes fékk mér fyrir brýnustu
útlátum, og ég var ekki svo harð-
brjósta að neita honum um lán,
fýrst ég var aflögufær. Nú hafði
lögregluþjóninn komið okkur
undir þak, og þar með kvaddi
hann og bauð okkur góða nótt.
Ekki fór ég úr fötum, því mér leyst
ekki sem best á allt draslið, en að
lokum sofnaði ég. En félaginn
sofnaði strax og hann lagðist á
koddann, enda orðinn framlágur.
Snemma að morgni vaknaði ég,
og lá félaginn á gólfinu og hraut
ákaflega en ég hafði ekki hug á
lengri dvöl þarna og fór út í rnyrk-
ann morguninn. Jóhannes á
Gaukstöðum gaf mér forskrift,
sem ég átti að fara eftir. Hún var
þessi. Ég átti að fara í Sláturfélag
Suðurlands við Skúlagötu, og
spyrja þar eftir manni sem hét
Benedikt Jónsson frá Dufþekju í
Slmftafellssýslu. Þessi maður var
búinn að vera vetrarmaður á
Gaukstöðum undanfarna vetur,
og ég þekkti hann vel. En þegar ég
kom í portið hjá SS var enginn
maður sjáanlegur, og leið all-
langur tími þar til verkamenn fóru
að tínast á vinnustað. En það ætl-
aði að togna úr því hjá Bensa. Kl.
var orðin 9 þegar hann kom.
Bensi var einn af þeim, sem virtist
ekkert þurfa að flýta sér við verk.
Nú var eftir að draga féð sundur.
Mig minnir að kindurnar væru
um 30 talsins mest lömb. Það
gekk fyrirhafnarlaust að koma
skjátunum í gegnum bæinn. Við
fórum vestur Skúlagötu, yfir
Lækjartorg, upp Bankastræti og
upp á Skólavörðustíg. Þá stóð
Skólavarðan á sínum stað, nú er
hún horfin. Þá var Skólavöruholt-
ið óbyggt að mestu. Það sem tafði
mest voru bílarnir. Þetta austanfé
var óvant þessari umferð, þó hún
væri ekki mikil miðað við það
sem nú er.
Ferðin gekk sæmilega suður í
Fjörð. Kl, 3 e.h vorum við komnir
á Hvaleyrarholt. Bensi hafði gert
áætlun, og hún var að komast að
Halakoti á Vatnsleysuströnd og
gista þar. Hann hafði róið hjá
Agústi Guðmundssyni bónda og
formanni sem þar bjó. Féð var
latrækt suður hraunin, hefir sjálf-
sagt verið orðið sárfætt, sérstak-
lega lömbin, enda búin að ganga í
5—6 daga að austan. En þau fengu
tveggja daga hvfld í Reykjavík. K1.
6 e.h. vorum við komnir að Vatns-
leysuströnd þá var orðið nokkuð
rokkið og dimmdi óðum. Þá sjá-
um við hvar bfll kemur að sunn-
an. Þá vékum við fénu útaf vegin-
um en þó vannst okkur ekki tími
til að koma öllu út fyrir veginn, og
það skipti engum togum að bflinn
ekur inní miðjan hópinn á mikilli
ferð, og þegar við höfðum áttað
okkur á þessu sjáum við að tvær
kindur liggja á veginum. Lamb-
hrútur, sem var ein fallegasta
kindin í hópnum, var þannig út-
lits; bæði hornin voru brotin af,
og svo var hann fótbrotinn á
tveimur fótum. Hann var stein-
dauður og ein tvævetla var fót-
brotin á báðum afturfótum. Þetta
var mikið áfall, því auðvitað vild-
um við fyrir alla muni koma
hjörðinni til eigandans. Ekki gát-
um við kennt okkur um þetta, en
níðingurinn, sem illvirkið framdi
leit ekki til hægri né vinstri og hélt
sína leið eins og ekkert hefði í
skorist.
Ég segi frá því á öðrum stað, að
ég lenti í því að reka fé úr Grafn-
ingi til Reykjavíkur, þá var það
algild regla hjá öllum ökumönn-
um, sem komu að austan og vildu
komast fram úr hópnum, að bíða
á meðan við vékum hópnum út af
veginum, en þeir sem komu að
sunnan biðu á meðan hjörðin
rann fram hjá. Okkur féllust
hendur við þessi ósköp. Bensi
spurði: Hvað getum við gert? Það
er rétt að taka það fram, að við
vorum staddir við innsta mjólkur-
kofann á Ströndinni, þegar
óhappið skeði, en sá kofi mun
hafa tilheyrt Bakkabæjum, Bjargi
og Bakka. Útilokað var fyrir okk-
ur að hirða skrokkana, annar
dauðiu- hinn í dauðateygjunum.
Tíminn leið og óðum dimmdi og
enn var langt suður í Halakot.
Ljós höfðu verið kveikt á bæjum
þeim er við sáum. Þá datt Bensa
það í hug að fara niður að næsta
bæ og biðja húsbóndann eða ein-
hvern sem hann hitti, að hirða
skrokkana.
Dauðu kindina var Bensi búinn
að skera á háls, svo henni blæddi
út, og hina skar hann einnig svo
hægt væri að nýta átuna af þeim.
Á meðan Bensi var í bæjarflakk-
inu, varð ég að passa hjörðina. Að
lokum kom Bensi, og með honum
maður með hest, síðan bundu
þeir skrolckana saman á afturfót-
unum, og létu þá upp á hestinn.
FRAMHALD Á BLS. 261
FAXI 253