Faxi - 01.12.1986, Blaðsíða 26

MATTHIAS HALLMANNSSON
Á síldveiðum við Noiðurland 1930
Sumarið 1929 var ég á m/b
Gróttu frá Akureyri og sumarið
1930 á m/b Báru frá Akureyri.
Asgeir Pétursson átti báða þessa
báta. Kristinn Ámason ffá Gerð-
um var skipstjóri bæði þessi sum-
ur. Fyrra sumarið var afli allgóð-
ur, eða um 7000 mál og tunnur, en
síðara sumarið var lélegt tæp
3000 mál og tunnur. Það má með
sanni segja að margt gekk okkur á
móti. Slys urðu á mönnum, og í
einu tilfelli mjög alvarlegt. Við
vomm staddir á Skagafirði, mitt á
milli eyja, og vomm að háfa gott
kast, líklega besta kastið á sumr-
inu. Þetta var um kvöld seint í
júlí. Þá vill svo illa til, þegar háf-
urinn er kominn upp úr sjó, að
það óklárast vírinn á koppnum,
en þetta var tannhjólaspil með
svokallaðri klossakóplingu, en
engin hlíf var yfir tannhjólinu, og
þegar spilmaðurinn teygir sig til
að kópla frá styður hann hendinni
svo nærri að tannhjólin ná í vinstri
hendina, og það stóð heima, þeg-
ar háfurinn var kominn upp í
bómu þá var hægt að slá reiminni
af. Var þá spilið búið að hakka í
sig handlegginn á spilmanninum
upp að olnboga. Ég fullyrði að
mönnum féllust hendur, bæði að
sjá þetta og heyra ópin á mannin-
um. En einn maður var þama sem
ekki lét bugast, hann fór í loft-
köstum niður í vélarrúm og
sparkaði reiminni af hjólinu.
Þessi maður heitir Sigurhans Jó-
hannsson. Hann var fyrsti véla-
maður. Nú var næst að losa mann-
inn úr spilinu og þar gengu fyrstir
Jón Jóhannsson stýrimaður, og
áðumefndur fyrsti vélamaður, en
þeir vom bræður. Þeir vom kjark-
menn miklir, og þar að auki mikl-
ir drengskaparmenn. Þegar spil-
maðurinn hafði verið losaður úr
spilinu var hann borinn niður í
lúkar og reynt að hefta blóð-
rennslið, sem var mikið. En það
var allt á eina og sömu bókina lært
á þessari skútu. Lyfjakassi átti að
vera um borð, en býsna var hann
fátækur og fátt eða ekkert var þar
sem í þessu tilfelli þurfti að nota.
Annars er sú saga bæði gömul og
ný að trassaskapur sjómanna,
bæði undir- og yfirmanna er al-
þekkt fyrirbrigði. Ég þekki þess
dæmi vegna vöntunar á tæki, sem
átti að vera með, varð meira úr
meiðsli en annars hefði þurft.
Nú var nótin leyst niður í skyndi
M/b Bára frá Akureyri.
Matthfas Hallmannsson
og 10 menn látnir fara í nótabát-
ana en 6 hafðir eftir um borð.
Mönnunum í bátunum var sagt að
róa að Málmey og halda sig þar,
þar til m/b Bára kæmi til baka.
Bára var með nýrri vél, sem var
sett í hana haustið áður. Hún var
gangmesta skip bátaflotans og nú
reyndi svo sannarlega á það. Var
nú sett á fulla ferð og öllu til tjald-
að. Kristinn skipstjóri reiknaði út
að vegalengdin til Sauðárkróks
væri um 16 sjómflur. Þjáningar
þess slasaða voru miklar, einnig
mæddi hann blóðrás. Kristinn,
skipstjóri, hafði aldrei til Sauðár-
króks komið, en svo vildi til að
kippkom utan við innsiglinguna
var opinn bátur, julla. Var nú sleg-
ið af og stoppað, og krókstjaka
krækt í bátinn, og karlinum, sem
um borð var, skipað að koma upp-
úr bátnum, og gerast lóðs. Mann-
greyið vissi ekki hvaðan á hann
stóð veðrið, hélt víst helst að bölv-
aður Týrkinn væri kominn, og
væri nú skammt til ævilokanna.
En þrátt fyrir ókunnleikann þá
náðum við að komast að bryggju.
Var þá háfjara, og erfitt að koma
slasaða manninum upp, en allt
gekk þetta að lokum. Síðan feng-
um við að vita hvar lækninn væri
að finna. Þá var læknir á Sauðár-
króki hinn landskunni maður
Jónas Kristjánsson. Hann var
fljótur til, og var kominn til hjálp-
ar eftir stutta stund. Einnig kom
þama kona sem var honum til að-
stoðar við verkið. Þá mun hafa
verið notað klóruform við svæf-
ingar, en eins og margir vita er
ákaflega sterk lykt af því, enda
fundum við fyrir því og fómm að
tínast út nema bræðumir Jón og
Sigurhans, þar með var okkar
verki lokið, hinn slasaði var kom-
inn í góðar hendur hjá Jónasi
lækni.
Mig langar að geta þess að tím-
inn frá því að sett var á fulla ferð
og þar til Bára rann að bryggju var
1 klst og 25 mínútur, en vega-
lengdin var 16 sjómflur, sem áður
sagði.
Ég hef aldrei fengið vissu um
það, hvað maðurinn var lengi á
spítalanum á Sauðárkróki, en
hann mun hafa fengið eins góðan
bata og mögulegt var. Á síðast-
liðnu sumri, 1982, kom ég á Sauð-
árkrók. Þar hitti ég tvo menn, sem
aldurs vegna hefðu getað munað
hvar þessi bryggja var sem við
lögðum Bám að fyrir 52 ámm, en
þeir vom þá ekki komnir á Krók-
inn eins og þeir orðuðu það.
Nú fer þessi pistill að styttast,
en þó er ýmislegt eftir að greina
ffá, svo sem nafni mannsins sem
slasaðist. Hann heitir Halldór
Þórarinsson og átti heima í Garð-
inum fram um 20 ára aldur, en var
þegar hér var komið sögu, búsett-
ur og giftur í Reykjavík. Húsið
sem hann átti heima í, í Garðin-
um, var kallað Steinbogi. Hann
302 FAXI