Faxi - 01.12.1986, Blaðsíða 53

Príma Donna Absolúta
ítalir kölluðu Maríu Callas
óperusöngkonu þessu nafni. Hún
hafði skólað einstæða rödd sína
með fádæma viljastyrk, þrotlaus-
um æfingum og meðfæddum
hæfileikum á hljómblæ, radd^
styrk og skýrum textaframburði.
Hún lagði líka hinn vestræna
hljómlistarheim að fótum sér.
En hæsta listin er þó sú að kom-
ast lífsgötuna alla, án þess að bug-
ast eða brotna, hvað sem fyrir
kemur á þeirri leið. A slíkri braut
þarf bæði sálarstyrk og líkams-
burði samfara dæmalausri geðró,
sem er einkenni hinna fáu út-
völdu.
Ráðhildur Jónsdóttir húsfreyja
og stórútvegskona á Kalmanns-
tjörn í Höfnum 1820-1897 var í
sannleika Príma Donna Absolute
á Suðurensjum á sinni tíð. Hún
leysti af höndum æðstu listina í
lífinu að bugast hvorki né brotna,
þá brotsjóir féllu á lífsbraut
hennar og hún hélt bógnum á mót
hverri báru með fádæma hug-
rekki og sálarstyrk til hinstu
stundar. Og í hafróti lífs hennar,
var hún Prímadonna Absolute,, ,sú
fyrsta og fullkomna" á þessu helj-
arsviði lífsins. Lfklega finnst eng-
in hennar líki, þótt litið sé yfir
liðnar aldir, hvorki á Suðurnesj-
um né annars staðar.
Það mátti segja, að hún minnti á
fagran bláan fjallstind, sem alltaf
gnæfir fagur og hreinn upp úr
hverju bálviðri og bylgjum, já
hvernig sem viðrar og blæs.
Hvernig var hún þessi kona? Svo
vel vill til, að ég á lýsingu af henni.
Sú lýsing er eftir Ólaf Ketilsson
bróður fóstra míns, sem sá hana,
þegar hann var ungur. Hann
sagði: ,,Ég sá Ráðhildi, þegar ég
var innan við tvítugt. Það var um
það leyti sem hún missti þriðja og
síðasta manninn. Hún var meðal-
kona, frekar grönn en ákaflega vel
vaxin og fríð að sama skapi.“ Og
Ólafur bætti við og sagði orðrétt:
„Ráðhildur var fegursta kona,
serri ég hefi augum litið fyrr og
síðar.“
Andlitsfallið var til hins ýtrasta
sveipað einhverri dæmalausri
formfegurð og vöxturinn, þegar ég
sá hana, og til hinstu stundar
minnti á einhverja fegurðardís,
hafna yfir breytingar tímans.
Ekkert grátt hár sást á höfði henn-
ar og engin breyting varð á útliti
hennar til dauðadags.
Hún gekk alltaf í rauðum sokk-
um á búskaparárum sínum. Bú-
hyggja og framúrskarandi fjár-
málavit voru einkenni hennar.
Hún gekk alltaf með eirfesti um
sig, þar við héngu búrlyklar
hennar og skemmulyklar. Hún
var vinnuhörð á vetrarvertíðum,
svaf þá lítið og aldrei þreytt. Ann-
an tíma ársins virtist frekar lítið á
henni bera. Hún sagði, að þá
þyrfti aðeins hægt andóf til þess
að halda heimilisbrag og hjúa-
haldi í réttri stefnu og skorðum.
Heimili hennar var gríðarstórt
og mannmargt allan ársins hring,
en þó langflest á vertíðum. Vertíð-
araflinn, verkun hans í verðmæti
og svo heimilisúttekt hennar að
haustinu voru þau verkefhi, sem
höfuðstarf hennar snerist um. Út-
tekt hennar sum hjá kaupmönn-
um var stærst um alla sveit henn-
ar, og voru þó miklir stórbændur
samtíðarmenn hennar í Kirkju-
vogi og Kotvogi og í Merkinesi.
Hún birgði sig líka vel upp af því,
sem hún bjóst við að þryti, þegar
leið á veturinn. Þá fékkst það hjá
henni, og hún tók venjulega þorsk
upp úr sjó, í skiptum. Um úttekt
hennar get ég ekki sagt, en Oddur
Oddsson, fræðimaður á Eyrar-
bakka, sem var sjómaður í Höfn-
um þá, sagði mér sem eitt dæmi
um úttekt á árunum 1870-80,
hafi potturinn af brennivíni farið
jafnvel niður í 10 aura, ef gerð
voru stórinnkaup eins og t.d. á
heimilum, sem hann minntist á.
Ráðhildur var alla ævi mikill
vinnuforkur, stjómsöm og gædd
framúrskarandi fjármálahyggju.
Hvemig var lífsbraut hennar?
Ráðhildur Jónsdóttir var fædd
4. sept. 1820 í Austurey í Laugar-
dal í Miðdalasókn. Foreldrar
hennar voru Jón Diðriksson og
Þorbjörg Ólafsdóttir búandi þar.
Nú fýlgi ég frásögn Ólafs Ketils-
sonar áfram: Ráðhildur kom fá-
tæk og allslaus suður í Hafnir og
falaðist eftir að verða hlutakona á
Kalmannstjörn. Þar réðist hún.
Þá var Einar Sæmundsson, eig-
andi Kalmannstjarnar orðinn
roskinn maður og efnaður en
ókvæntur alla tíð. Sagt er, að hann
hafi hrifist strax af glæsileika
hennar og gengið eftir henn til eig-
inorða, sem loks endaði með því,
að hún tók honum.
Þaugiftust30. sept. 1841. Þávar
Einar 50 ára en Ráðhildur 20 ára
bústýra hans. Börn þeirra voru
Vernharður Einarsson f. 28. nóv.
1843, d. 22. mars 1844 og Sæ-
mundur Einarsson f. 14. jan.
1846, d. 21. sama mánaðar.
Hjónaband Ráðhildar og Einar
varaði aðeins í tæp 5 ár. Einar dó
17. júní 1846 úr mislingum. For-
eldrar hans vom Sæmundur Eyj-
ólfsson og Marín Jónsdóttir.
Nú víkur sagan að Stefáni
Sveinssyni, sem ættaður var úr
Silfrastaðasókn í Skagafirði.
Hann kom ungur drengur suður í
Hafnir með móður sinni, Elínu
Þórarinsdóttur, sem fór að Merki-
nesi og giftist þar Guðna Ólafs-
syni, hreppsstjóra. Þar var Stefán
hjá þeim og síðustu tæp 10 árin
vinnumaður þar.
Nokkru eftir lát Einars á Kal-
mannstjöm, fór Stefán til Ráð-
hildar sem ráðsmaður. En svo fór,
að þau giftust 31. okt. 1853. Þau
hjón vom á svipuðum aldri, rösk-
lega þrítug, þegar þau giftust.
Sagt var, að Stefán þessi hafi verið
fullhugi mikill og sjósóknari og
formaður, því mjög að skapi Ráð-
hildar, sem hún elskaði mest
manna sinna, að sagt var. Nú varð
Kalmannstjörn stórútvegsstaður
og mannmargt heimili og þriðja
stórheimili sveitarinnar, og reisn
þessa staðar varð æ mikil, meðan
Ráðhildar paut við. Þaðan gekk
alltaf teinæringur, að minnsta
kosti, í búskap Ráðhildar, á vetr-
arvertíðum og sexmannafar á öðr-
um tíma ársins.
FRÁ ALMANNATRYGGINGUM
í Keflavík, Njarðvík, Grindavík og
Gullbringusýslu
Vegna tölvuvinnslu skal bótaþegum bent á að
tilkynna umboðinu strax um breytingu á heimilis-
fangi. Til að komast hjá erfiðleikum í útsendingu
bótamiða.
Símar okkar eru 3290 og 4411.
Bæjarfógetinn í Keflavík, Njarðvík og Grindavík
Sýslumaðurinn í Gullbringusýslu
FAXI 329