Faxi - 01.12.1986, Blaðsíða 60

„ Maður lœrði afsjálfam sér
og naunganum
Afmœlisviðtal við Jóhann Bergmann um bíla og breytingar
Jóhann Bergmann, bifreiðastjdri, Suðurgötu 10 í Keflavík
varð áttræður 18. nóvember sl. Tilefnið var notað til að taka
við hann eins konar afmælisviðtal handa Faxa. Það er staldr-
að við það brot úr ævisögunni sem tengist vinnu og vinnuskil-
yrðum á þriðja og fjórða áratugnum. Arin þegar vélar voru að
komast í almenna notkun í atvinnutækjum til sjós og lands.
Og menn urðu að læra að fára með þær með því að ráðgast við
náungann og álykta rétt út frá eigin reynslu.
— Ja, ég byrjaði nú til sjós, á
fjögurra manna fari, bara tólf ára
gamall. Það var strangur skóli að
sitja undir árum — og þótti skipta
meira máli en bóknámið. Að vísu
þurfti ekki að róa mjög langt. Og
stundum komumst við í slef hjá
mótorbát. Við sóttum undir
Stapa, útaf Berginu og í Leirusjó.
Hann gekk grunnt og maður man
best eftir einhverjum uppgripum.
Til dæmis man ég eftir að ein-
hvem tíma á þessum árum þá var
golþorskur goggaður upp inni á
Vatnsnesklettum. Þetta var bátur
sem pabbi átti og var með. Áður
átti hann áttæring.
— Stefán, faðir minn, hætti í út-
gerð nokkru eftir þetta og fór að
verka fisk fyrir bátana. Ég fór
næst á 15 tonna mótorbát, Bjama
Ólafsson, með Albert Bjamasyni,
á línu. Þeir sem verkuðu fisk
keyptu hann ekki heldur verkuðu
hann fyrir bátana sem seldu hann
svo til þeirra sem fluttu hann út.
— Við krakkamir kynntumst
alls konar störfum því pabbi hafði
kindur og kýr og heyjaði fyrir
þær. Þorskhausar og hryggir vom
þurrkaðir á túnunum og seldir í
gúanó, í beinamjöl. Um leið var
þetta áburður á túnin.
AUt var nýtt til þrautar?
— Blessaður vertu. Slóg og kúa-
mykja í garðana. Menn ræktuðu
sjálfir kartöflur og rófur. Margir
höfðu hænsni. Nú, allir vita
hvemig sauðkindin er nýtt. Það
var engu hent sem hægt var að
nota til matar. Tfos hafði hver eins
og hafa vildi, t.d. saltfisk sem
ekki var nógu fínn til að flytja út.
Nú svo var það ýsan, aðal mat-
fiskurinn. Hún var ekki söltuð þá
frekar en nú svo hver sem var gat
bara sótt sér í soðið niðrá bryggju.
Það var ekki farið að selja fisk hér
í Keflavík fyrr en Kristinn Helga-
son byrjaði í skúmum ofan við
Edinborgarbryggjuna einhvem
tíma í stríðslok að mig minnir. En
Þetta þótti nú aldeilis farartœki. Falur Guðmundsson, skipstjóri, ökumaður
bfísins 1933.
Jóhann Bergmann.
það var ekki hægt að torga allri
ýsunni hér — og frystihús ekki
komin til sögunnar. Og þá var að
reyna að koma henni á markað í
Reykjavík.
Jd, þú vannst við að keyra
ýsuna til Reykjavíkur?
— Já, pabbi fór svo út í rekstur
vömbflastöðvar sem var nokkuð
sérstök. Hann átti bflana og réði
menn í aksturinn, nema hvað við
bræðurnir, ég og Hreggviður og
Þorsteinn áttum bflana sem við
keyrðum á móti honum. Seinna
bættist rúta við, GK 14, kassabfll
sem byggt var yfir hjá Kristjáni
vagnasmið. Þetta urðu víst einir
níu bflar þegar flest var.
- Já fyrstu vörubflarnir í bæn-
um vom auðvitað aðallega notaðir
til að flytja fisk. Bæði innan bæj-
arins og svo var heilmikið að gera
við að koma fiski, aðallega ýsu, til
fisksalanna í Reykjavík. Henni
var safnað úr bátunum á kvöldin,
allt suðrí Sandgerði. Svo var keyrt
af stað í bæinn um fimmleytið á
morgnana og komið inneftir um
klukkan sjö. Þegar fram í sótti þá
fór þetta aðallega til Steingríms í
Fiskhöllinni sem seldi svo til
karla sem seldu úr vögnum á göt-
unum.
- Jú, þessu fylgdu vökur og
snúningar. Menn vildu koma
kippu til vina og ættingja í Reykja-
vík og Hafnarfirði - og stundum
þurfti að koma við í búð eða á
verkstæði í bænum eins og nærri
má geta. Farþega hafði maður oft
með. Það var ekki mikil hætta á að
sofna við stýrið, aldrei langt í
næstu beygju - og svo þurfti að
vaka yfir því að finna stað til að
mætast á því það var ekki hægt að
mætast hvar sem var.
- Vegurinnjá. Hann var nú orð-
inn til áður en bflarnir komu,
malarborinn vegur fyrir hest-
vagna — og lystikerrur. Þær voru
eitthvað á ferðinni þama á milli.
Árið sem Katla gaus, 1918 hefur
Horft norður Suðurgötu áður en hún var breikkuð. Hús Jóhanns er lengst til
vinstri en Veghús tií hœgri.
336 RAXI