Faxi

Ukioqatigiit

Faxi - 01.01.1990, Qupperneq 10

Faxi - 01.01.1990, Qupperneq 10
ur ívarsson lagði til. Þeir lögðu af stað árla morguns og sóttist þeim ferðin til Hafnarfjarðar vel. Þar töfð- ust þeir nokkuð enda allir orðnir drukknir nema sá yngsti, sem að- eins var 16 ára gamall. Þegar þeir komu til móts við Ströndina var degi tekið að halla. Ætlunin var að halda inn Brunnastaðasund, en þar sem formaðurinn var orðinn all drukkinn tókst ekki betur til en svo að hann sigldi upp á sker og hvolfdi bátnum. Tveim menn komust á kjöl og einn gat hangið í mastrinu en hinir tveir lentu undir bátnum og drukknuðu. Þetta sama kvöld voru börn að leika sér á tjörn í Ásláks- staðahverfi. Heyrðu þau þá mikil hljóð koma frá hafi. Urðu þau hrædd og hlupu heim til sín að Ás- láksstöðum og sögðu frá þvi sem þau höfðu heyrt. Bóndinn þar Jón Þórðarson brjá skjótt við og hljóp niður að sjó og tók með sér tvo menn sem urðu á vegi hans. Skutu þeir út báti og réru að skipinu og björguðu mönnunum þremur sem þar voru. SKÓLAHALD 1872 TIL 1982 Fyrstu árin sem Brunnastaðaskóli starfaði voru börnin ekki tekin í hann nema sæmilega læs. Skóla- tímabilið hófst fyrst í október og lauk í endaðan mars. Kennt var alla daga nema sunnudaga og hófst kennsla klukkan 10 og stóð til klukkan 2:30. Kennslugreinar voru lestur, skrift, reikningur, kver og biblíusögur. Þeir, sem best voru að sér og höfðu áhuga á, áttu þess kost að læra landafræði, sögu, réttritun og dönsku. Börnin gengu til og frá skóla og þurftu mörg þeirra að fara um lang- an veg. Fyrsta veturinn (1872—1873) kenndi Oddgeir Guðmundsson við skólann og voru þá 29 börn við nám. Laun Oddgeirs fyrir kennslu- tímabilið voru 350 krónur og þurfti hann að fæða sig sjálfur og leggja til ljós, en hann hafði ókeypis húsnæði og hita. í skólaskýrslum fyrir árið 1877—78 kemur fram að kennt hafi verið frá 1. október til loka mars mánaðar. Ólafur Rósinkrans hafði árið á undan verið kennari við skólann og hafði einnig verið ráðinn kennari þetta ár, en þar sem honum hafði boðist staða við Lærðaskól- ann í Reykjavík, fékk hann leyfi frá störfum strax um haustið. I hans stað var ráðinn Pétur Pétursson. Um hann segir sr. Stefán Thorar- ensen í skýrslu sinni: „Herra P. Pjetursson hefur reynst svo, að enginn þeirra kennara er skólinn hefur áður haft, þótt flestir hafi gefist mjög vel (t.d. núverandi prestur Odd- geir Guðmundsson og Stefán M. Jónsson), hafa náð slíkri hylli for- eldra og barna sem hann, og þó hefur enginn þeirra verið jafn strangur í kröfum, notað eins vel út hvern tíma og gefið jafn fá frí.“ 1910. Þennan vetur voru 24 nemendur í „almennri kennslu" (sbr. 13. grein reglugerðar skólans frá 1872). Auk þessa 24 voru 4 nemendur sem nutu „sérstakrar kennslu" (sbr. 13. grein). í skólanum voru haldin þrenn próf: inntökupróf að hausti, miðsvetrar- próf 23. des. og vorpróf í lok mars. Framfarir nemenda segir Stefán hafa orðið miklar, þannig að á hausti þegar skólinn byrjaði hafi vart þriðjungur barnanna verið læs, en við vorprófið hafi þau allflest ver- ið búin að ná góðum tökum á lestr- inum. í lok skýrslu sinnar getur Stef- án þess að á komandi vetri (vetur- inn 1878—79) sé ætlunin að bæta við landafræði og réttritun í „al- mennri kennslu". Auk þess getur hann þess að Pétur hygðist halda áfram kennslu við skólann (en hann kenndi til vorsins 1883. Árið 1886 var byggt við skólahús- ið á Brunnstöðum. Viðbygging þessi var sex álnir á annan veginn en tíu álnir á hinn. Af skólaskýrslum og bréfum sr. Árna Þorsteinssonar, prests á Kálfa- tjörn, til stiftsyfirvalda á þessum ár- um sést að skólahald í Brunnastaða- skóla hafi verið svipið því sem það var veturinn 1877—78, frá ári til árs, eða allt til ársins 1893. Um tímabilið þar á eftir, eða allt til SKÓLAR Á SUÐUR- NESJUM aldamóta, tókst höfundum þessarar ritgerðar ekki að finna neinar ör- uggar heimildir. Hins vegar vitum við (vegna síðari tíma heimilda) að einhvern tíma á þessu tímabili var farið að kenna á bænum Þórustöð- um, jafnhliða kennslunni á Brunna- stöðum. Aðalástæðar fyrir því hefur sennilega verið sú hversu langt var fyrir börn af Innströndinni að sækja skólann á Brunnastöðum. í bréfi sem séra Árni sendi stiftsyfirvöldum 1. febrúar 1893 er ekki minnst á skólahald á Þórustöðum, en það hlyti hann að hafa gert ef skólahald þar hefði verið hafið, vegna þess að í bréfi þessu fór hann fram á styrk til skólans. í styrkbeiðni hreppsnefnd- ar til landshöfðingjas árið 1901 er farið fram á styrk vegna fyrirhug- aðrar skólabyggingar á Innströnd- inni. í henni kemur fram að hús það sem kennt hafi verið í undanfarin ár hafi nú verið rifið (þ.e.a.s. húsið á Þórustöðum). Haustið 1893 er Jón G. Breiðfjörð frá Grunnastöðum, ráðinn kennari og kennir hann til ársins 1903. Á sama tíma kennir Sigurjón Jónsson við Brunnastaðaskóla. Vegna þess að þetta er i fyrsta sinn sem tveir kennarar kenna við skól- ann samtímis (að vísu kenndi Árni Th. Pétursson 1889—90 og 1890—91 ásamt Sigurjóni) leyfum við okkur að gera ráð fyrir að með ráðningu Jóns sé verið að fá kennara til starfa á Þórustöðum. Eins og áður kom fram minnist séra Árni í bréfi sínu 1. febrúar 1893 ekkert á skólahald á Þórustöðum og teljum við því ósennilegt að ráðning Árna Th. haustið 1889 standi í sambandi við skólahald þar. Eins og áður segir fór hrepps- nefndin 1901 fram á styrk til skóla- byggingar. Ekki varð þó úr skóla- byggingu það ár, því í skólaskýrslu 1901—1902 kemur fram að kennt hafi verið í stofu í Landakoti, og kennari þar hafi verið Magnús Jóns- son. 1. september 1902 segir séra Árni Þorsteinsson í bréfi til stiftsyfir- valda: „Hinn gamli barnaskóli þarf mikillar viðgerðar við áður en kennsla getur hafist í haust og mun sú viðgerð kosta töluvert fé, einnig þurfum við að byggja barnaskóla á Innströndinni. Því að sú stofa sem kennt var í í fyrra fæst nú eigi leigð. Við höfum því ráðist í að taka allt að 500 kr. lán til þessarar skólabyggingar sem við álýtum afar nauðsynlega þar sem hér eru um 20 börn sem annars myndu fara á mis við skólakennslu og eru flest þeirra á heimilum sem ónóga, litla eða Sudurkotsskóli. Aríð 1907 var byggður nýr skóli á grunni eldru skólahússins frú 1872 og 1888. í noróurenda hússins var íbúó skólastjóra. Smiður hússins var Skúli Högnason úr Keflavtk. iVorðurkot. Húsið var byggt sem skóluhús árið 1903 og notað við kennslu til ársins 10 FAXI

x

Faxi

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Faxi
https://timarit.is/publication/678

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.