Faxi - 01.02.1993, Blaðsíða 25

STAFNES
CÖMUL SÖCN UM
„Þú skaU Stafur heita
og nesiÖ Stafnesu
Mælt er, að til forna hafi verið 24
hjáleigur og tómthús á Stafnesstorf-
unni. Taldi Jón Jónsson hreppstjóri
frá Fuglavík, sem síðast bjó í Glaum-
bæ við Stafnes, mjög glöggur maður
og fróður um margt, upp 14 af hjá-
leigum þessurn, sem nú hafa verið
fjölda mörg ár í eyði, og voru þær
þessar: Nes, Hólmi (tvíbýli), Sand-
liús, Garðar, Rif, Refshalakot, Gosa,
Hattakollur, Sveinshöfði, Vallarhús,
Halakot, Lodda og Þemba.
Kvaðst hann á yngri árum sínum
hafa heyrl lleiri bæjamöfn nefnd, en
ekki rnuna þau. Sum af býlunr þess-
um voru með vissu grasbýli frá Staf-
nesi, en þó flest þurrabúðir. Fisk-
veiðar munu óvíða hafa verið stund-
aðar með meiri dugnaði og betri
hagnaði en frá Stafnesi, enda er
þaðan örskammt að sækja á fiski-
miðin. Fiskur var þá almennt hertur
eða þá kasaður, svo sem skata og
hákarl. Var fiskurinn hertur í grjót-
byrgjum, sem byggð voru hingað og
þangað upp um hraun, og sést þeirra
víða merki enn í dag.
A Stafnesi eru nú þessi býli:
Stafnes, Glaumbær, Nýlenda, Bali,
Litlibær, Hólakot og Grund, og eru
hér talin 21 alls, ef byggð hinna
síðarnefndu býla er svo gömul sem
hinna. Er þá ekki nema þremur fátt í
þá tölu, sem hin forna sögusögn
greinir,
Svo er sagt, að endur fyrir löngu
hét Stafnes ekki því nafni, heldur
aðeins Nes. En sú saga er til þess, að
nafnið breyttist, er hér fer á eftir, og
er hún skráð eftir því, sem sagði Jón
fyrrum hreppstjóri í Fuglavík árið
1888, og var hann þá unt áttrætt.
I fyrndinni bjó maður nokkur í
Nesi, og mun bærinn þá hafa staðið,
þar sem nú er kallað Urð, og er þar
nú rif, sem kemur aðeins upp með
hálfföllnum sjó.
Maður þessi var orðinn gamall og
blindur, þegar þessi saga gerðist.
Hann átti tvo sonu, er stunduðu sjó-
mennsku og reru til fiskjar frá Nesi.
Einn dag að áliðnum vetri, er þeir
voru á sjó að vanda, brimaði snögg-
lega svo mikið, að ólendandi var tal-
ið. gerðist gamli maðurinn órór, gekk
til smíðahúss og tegldi þar staf einn
eða kefli, en bað vinnukonur sínar að
vera á höttunum og tjá sér, hvers þær
yrðu áskynja úrn afdrif skipsins.
Um miðjan dag kernur ein þeirna
inn til hans og segir, að ekki muni
lengur þurfa að bíða þess, að synir
hans lendi, því að þær stúlkurnar
höfðu horft á þá bræður leggja í
sundið, en þá hafði Boðinn komið og
fallið á bátinn flatan; hafði honum þá
þegar hvolft og hann borist upp á
skerið. Gamla manninum sást lílt
bregða og svo var að sjá, sent honum
kæmi þetta ekki á óvart. Bað hann
stúlkuna að koma aftur til smíða-
hússins eftir litla stund. og þá tvær
saman.
Þegar stúlkumar kontu lil karls,
hafði hann lokið við að smíða stal'-
prik sitt, svo sem honum líkaði. Var
stafurinn ekki rnikill, en haglega
gerður og með útskurði allmiklum.
Stakk hann stafnum niður með
vestisboðang sínum og biður stúlk-
umar að leiða sig frarn á nesið, þar
sem Boðinn falli á land, segir þeim
að leiða sig svo nærri sjónum, sem
frekast sé fært og láta sig vita
nákvæmlega, þegar Boðinn falli
hæst á land við fætur sér.
Gera þær nú, sem karl leggur fyrir,
og þegar Boðinn rís hæst, tvíhendir
karl stafinn á loft, keyrir hann í öld-
una og mælir: „HéSan í frá skalíu
Stafur heita og nesið Stafnes. Aldrci
skaltu framar mönnum að tjóni
verða, sé rétt sundleið farin, og
leiðið mig nú heim“.
Það fylgir sögu þessari, að um-
mæli karls hafi orðið að áhríns-
orðum, því að í manna minnum hafi
engir menn frá Stafnesi farist á sund-
inu, þó að jafnan hafi þaðan sjór
verið sóttur djatflega og stundum
brimað snögglega.
Á þeim tímum, er konungsút-
gerðin stóð í sem mestum blóma,
t'órst þó eitt skip þáma með 20
manna áhöfn, en þeir voru komnir
langt inn fyrir aðalsundið og boðann
Staf. Hafði skipið ekki farið rétta
sundleið og steytti á skeri því, sem
Brúnkolla heitir, á gjánni rétt framan
við aðallendinguna.
Kftir liL'imildum frá Villijálini Kr.
Hákonarsyni frá Stafnesi. - Kauilskinna
FAXI 57