Faxi - 01.12.1996, Blaðsíða 10

76 ára og enn var hann við góða heilsu. Það mátti
því halda að draumurinn hefði verið markleysa, en
hann varð síðan 79 ára og talan 6 getur líka verið 9
sé henni snúið við!
Á ættarmótinu las Ingvar Jóhannsson kafla úr
bókinni “Frá Suðumesjum” en þar birtist frásögn af
svaðilför Áma og fleiri manna á bátnum Hug árið
1912. Frásögnin er eftir Gísla Guðmundsson og er
byggð á viðtölum hans við Áma og Bjama Jónsson
á Bæjarskerjum. Taldi Ingvar að frammistaða Áma í
þeirri svaðilför lýsa best mannkostum hans. Fer
þessi frásögn hér á eftir.
Þegar „Hugur“ var talinn af
Vorið 1912 var vélbáturinn „Hugur“ gerður út frá
Sandgerði til fiskiveiða. Eigandi hans og útgerðar-
maður var Einar Sveinbjörnsson, útvegsbóndi í
Sandgerði.
„Hugur“ var um 10 smálestir að stærð, einmastr-
aður tvístöfnungur, með 10 HK. „Alpha“ vél.
Áhöfn hans var þessi:
Ámi Magnússon, Krókskoti, formaður. Sigurður
Runólfsson, Reykjavík, vélstjóri. Bjami Jónsson,
Bæjarskerjum, háseti. Eggert Eggertsson. Stöðul-
koti, háseti og Sigurbergur Þorbergsson, háseti, úr
Rangárvallasýslu.
Það var miðvikudaginn 29. maí, að farið var í róð-
ur fyrri hluta dags í góðu veðri og siglt, eftir venju,
um fjórar klst. frá landi norðvestur í Faxaflóa; var
þá komið vestur á svonefnda kantaslóð. Þar var lín-
an lögð og legið yfir, sem kallað er, í nokkum tíma,
síðan var „stímað á rnilli", þ.e., siglt milli enda lín-
unnar og byrjað að draga þann endann, sem fyrr var
lagður. Þá var kominn nokkur vindur af suðaustri,
og var það mótvindur til lands í Sandgerði. Þegar
dreginn hafði verið um helmingur línunnar, kom það
óhapp fyrir, að vélin stansaði. Við athugun kom í
ljós, að brotnað hafði þrýstirör frá olíudælu. Þessa
bilun var eigi hægt að lagfæra um borð, og því ekki
annar kostur hendi nær en að yfirgefa það, sem enn
var ódregið af lóðunum, og reyna að komast til
lands á seglum.
Var nú strax tekið til við að koma upp seglunum.
Er þau voru komin upp, var siglt inn Faxaflóa með
vind á stjórnborða og haldið svo nærri vindi sem
unnt var.
Vindur fór stöðugt vaxandi, svo að segl voru
minnkuð með því að „rifa“ þau. Þannig var siglt til
kl. 4 á fimmtudagsmorgun. Var þá komið svo nærri
landi á Mýrum og veðurhæð orðin svo mikil, að
ekki var talið óhætt að halda lengur sömu stefnu.
Var bátnum því „lagt yfir“ og stórsegl tvírifað, en
fokka dregin niður. Á þessum tíma, sem siglt hafði
verið, hafði bátinn drifað mikið af leið, vegna þess
að hann var mjög léttur. Sá fiskur,sem fékkst á það,
sem náðist af línunni, veitti litla kjölfestu. Aðeins
var eitt mjög lágt skilrúm í lestinni; kastaðist fiskur-
inn því til eftir því, sem báturinn valt.
Var nú „látið hala“ suður flóann með vind á bak-
borða, því áttin var hin sama, landsynnings rok svo
mikið, að óstætt mátti heita og sjógangur að sama
skapi. Valt bátuimn nú svo óstjómlega, að Ámi ótt-
aðist að honum gæti jafnvel hvolft. Kallaði hann til
Eggerts, - því hann var elstur og reyndastur þeirra
skipverja - og spurði, hvort honum litist ekki ráðlegt
að færa akker og keðjur yfir á bakborð og binda þar
fast, ef vera kynni að það stöðvaði bátinn nokkuð.
Féllst Eggert á þessa ráðagerð og skreið meira en
gekk fram þilfarið til að framkvæma þetta, en kemur
jafnharðan aftur og segir, að Sigurbergur sé óður að
komast upp úr „lúkamuin" og fleygja sér í sjóinn,því
hann telji alveg víst, að báturinn muni farast með
öllu, og vilja því sjálfur binda sem skjótastan endi á
þennan hrakning. Ámi biður þá Eggert að fara sem
skjótast fram í og gæta þess að Sigurbergur kæmist
ekki upp úr lúkamum. Skömmu síðar en þetta gerð-
ist, bráðlygndi allt í einu. Voru þá leyst rif úr stór-
segli og fokka dregin upp. Þetta mun hafa verið um
kl. sjö á fimmtudagsmorgun.
Gekk nú þannig fram yfir miðjan dag, en þá rann
aftur á ofurlítið suðaustan kul. Var þá reynt að
„krusa“, en það gekk illa, vegna þess hvað kaldinn
var lítill.
Nú verður að geta þess, að það óhapp hafði hent,
að vatnskúturinn hafði gleymzt í landi, þegar farið
var í róðurinn, og voru skipverjar orðnir mjög
aðþrengdir af þorsta. Höfðu sumir reynt að slökkva
þorsta sinn með því að drekka augnvökva úr ýsu og
karfa, aðrir jafnvel freistazt til að drekka sjó, en sem
nærri má geta, var það aðeins til að gera vont verra.
Eftir að hafa slagað langan tíma í þeirri von að ná
landi við sunnanverðan Faxaflóa, veitti Ámi því at-
hygli, að þeir höfðu færzt norður, eftir miðum í
landi, og olli því norðurstraumur og mikil alda.
Ákvað Ámi þá að lensa undan þessum litla kalda og
reyna að ná landi á Búðum á Snæfellsnesi, því þar
var hann kunnugur. Er þeir voru komnir á leið vest-
ur, fór að þykkna í lofti og rigna, losuðu bátsmenn
þá seglið frá mastrinu og breiddu það á lestarlúguna
þannig, að vatn gæti safnazt í það. En þetta koin
ekki að notum, skúrin, sem kom, var svo lítil og
vatnið, sem í seglið kom eyðilaggðist af sjávarselt-
unni, sem í seglinu var, var þá seglið fest upp aftur
og haldið áfram að sigla í áttina vestur að Búðum.
Gekk nú þannig í um það bil eitt dægur. Sást þá
til lands, en mugga hafði byrgt landsýn, sáu þeir nes
eitt framundan til stjómborða, var þar brim mikið og
alveg óhugsandi að ná norður fyrir nesið, vegna þess
hvað vindur var lítill og að aldan fleygði bátnutn
hratt upp að landinu. Austan við nesið var vík, og
sást frá bátnum, að sandur var þar í fjöruborði svo
Ámi ákvað að beygja af leið og reyna að sjá út leið
gegnum brimið. Kom hann eftir skamma stund nið-
ur á þilfar, og var þá reynt að ná bátnum undan öld-
unni, það mistókst vegna gangleysis. Var þá tekið
það ráð að nota skilsrúmsborðin úr lestinni sem árar
og það heppnaðist, svo að nú gátu þeir haldið inn
víkina. Lét Ámi þá Bjama á Bæjarskerjum stýra, en
fór sjálfur í reiðann, til að geta betur séð út leiðina
gegnum brimið, og sagði þar eftir til um stefnuna.
Tókst þetta giftusamlega; komust þeir klakklaust
inn fyrir brimgarðinn og lögðust þar við akker,
drógu upp veifu og biðu svo þess, að þeim yrði veitt
athygli.
Eftir svo sem klukkustund sáu þeir, að fólk fór að
110 FAXI