Vísbending - 01.08.2008, Blaðsíða 3

V í s b e n d i n g • 2 8 . t b l . 2 0 0 8 3
F rumkvöðlastarfsemi á Íslandi er með því mesta sem gerist meðal hátekjuþjóða í heiminum og talsvert
meiri en meðal annarra þjóða í Evrópu.
Þetta kemur fram í nýrri skýrslu Global
Entrepreneurship Monitor (GEM) sem er
umfangsmesta samanburðarrannsókn á
frumkvöðlastarfsemi í heiminum. Há-
skólinn í Reykjavík og Klak – Nýsköpun-
armiðstöð atvinnulífsins unnu rannsókn-
ina á Íslandi.
Þetta er mikilvægt og áhugavert en
þá vaknar spurningin: Af hverju eru
Íslendingar líklegri til þess að stunda
frumkvöðlastarfsemi en aðrar þjóðir?
Venjulega er bryddað upp á tvenns
konar útskýringum á frumkvöðlastarfsemi.
Annars vegar er horft til persónueinkenna
frumkvöðla en erfiðlega hefur gengið að
finna persónueinkenni sem einkennir þá
og hafa þær skýringar átt síminnkandi fylgi
að fagna. Hins vegar hefur útskýringa verið
leitað í umhverfinu – nýsköpun, frelsi í
viðskiptum o.s.frv. Nú aðhyllast menn að
það sé sambland af þessu tvennu sem skýri
hverjir stundi frumkvöðlastarfsemi.
Skrýtnir Íslendingar
Hafa Íslendingar einhver sérstök per-
sónueinkenni sem geta útskýrt af hverju
þeir eru svona miklir frumkvöðlar?
Hægt er að setja fram ýmsar tilgátur
um það en fátt er þó í hendi hvað það
varðar. Meðal skýringa gætu verið:
Víkingablóðið, einsemd og einfeldni
eyjarskeggjans, sveigjanleiki og þraut-
seigja sjómennskunnar, vinnusemi þræls-
ins, Evrópu-Ameríku þversögnin, sjálf-
stæðisvitund ungrar þjóðar, nágranna-
öfundin og efnishyggjan, hrokinn, skamm-
sýnin, skáldgáfan og þörfin fyrir íslenska
drauminn. Ekki gott að segja hvort
eitthvað af þessu skýrir málið. Sérstaklega
ef erfitt er að henda reiður á hvaða
persónueinkenni það eru sem duga við
allar aðstæður. Sumir eiginleikar geta
hentað vel í ákveðnum tilvikum en illa
í öðrum. Við vitum þó að Íslendingar
hafa verið bjartsýnni á tækifæri en aðrar
þjóðir og meta færni sína ekki síðri. Þessi
bjartsýni og trú á eigin getu eru mikilvæg
fyrir frumkvöðla því yfirleitt vantar upp á
að aðrir sjái framtakið með sömu augum.
Samkvæmt GEM-rannsókninni eru
það tækifærin frekar en neyðin sem toga
Íslendinga út á frumkvöðlabrautina. Á
Íslandi er sjaldgjæft að fólk stofni eigin
rekstur í neyð, t.d. vegna þess að það missi
vinnuna eða fái ekki starf við hæfi. Þetta
styður þá tilgátu að bjartsýni Íslendinga
og trúin á eigið ágæti leiki mikilvægt
hlutverk í að skapa frumkvöðlastarfsemi
hér á landi. Þetta hljóta því að vera góðir
eiginleikar þó að sömu eiginleikarnir
geri það að verkum að Íslendingar geta
Hvað er sérstakt við
frumkvöðlastarf á Íslandi?
þótt skrýtnir og ábyrðarlausir í augum
annarra.
Sú hugmynd að Íslendingar hafi
eitthvað frumkvöðlagen er hins vegar
varhugaverð. Það er t.d. ekkert sérstaklega
áberandi að Íslendingar sem búa í öðrum
löndum séu áberandi miklir frumkvöðlar
í þeim löndum þó að auðvitað séu dæmi
um það. Það hefur heldur ekki tekist að
einangra eiginleika frumkvöðlagensins til
þess að meta hvort það megi rekja aftur í
ættir Íslendinga.
Í hagstæðu umhverfi
Ef erfitt er að færa rök fyrir því að
Íslendingar séu gæddir sérstökum eigin-
leikum sem gera þá að frumkvöðlum
vaknar spurning hvort umhverfi til
frumkvöðlastarfsemi sé öðruvísi hér
en annars staðar? Í stuttu máli þá
virðist umhverfið sambærilegt við aðrar
hátekjuþjóðir samkvæmt GEM-rann-
sókninni þegar kemur að grunnaðstöðu
og grunnstoðum viðskiptalífsins. Einnig
virðast vera sömu hindranir hér á
landi á frumkvöðlastarfsemi og hjá
öðrum þjóðum: Skortur á fjármagni,
framhald á bls. 4
Eyþór Ívar Jónsson
viðskiptafræðingur.
Tafla 1: Niðurstöður GEM-rannsóknarinnar
Meðaltöl úr einkunnagjöf sérfræðinga um umhverfi frumkvöðlastarsemi. Einkunnin 5 þýðir
að umhverfið styður mjög vel við frumkvöðlastarfsemi, einkunnin 1 þýðir að umhverfið hindri
mjög frumkvöðlastarfsemi.
GEM-rannsóknin mælir
fyrst og fremst viðhorf
til frumkvöðlastarfsemi
og frumkvöðla. Það
eru mun jákvæðari
viðhorf hér á landi til
slíks en annars staðar á
Norðurlöndunum.