Faxi - 01.02.2006, Blaðsíða 3

Þór Tjörvi Þórsson
Fyrstu Hljómarnir 1963: Rúttar
Júlíusson, Eittar Júlíusson,
Erlingur Björnsson, Gunnar
Þórðarson og Eggert Kristinsson
allra
Hljómar og upphaf útrásar íslenskra tónlistarmanna
Þegar fjallað er um útrás íslenskra tónlist-
armanna er auðvelt að sjá hver jir hafa náð
árangri og hverjum hefur mistckist. Það er
hins vegar mun vandasamara verk að greina
hvers vegna sumir ‘meikuðu’ það en aðrir
ekki. Til að mynda er ekki nóg aö hlusta
á viðkomandi tónlistarmenn og dæma út
frá því, þar sem slík aöferðarfræði byggir
eingöngu á huglægu mati og persónulegum
srnekk gagnrýnandans. Þar sem tónlist er
iöulega barn síns tíma verðum við að forðast
aö tónlistarmenn séu rnetnir á ósanngjörnum
forsendum nútímahugmynda og styðjast við
samtímaheimildir. Hugleiöingar um vel-
gengni íslenskra tónlistarmanna á erlendri
grund geta samt aldrei verið algjörlega
hlutlausar, því einn mikilvægasti þáttur
útrásarsögunnar er samanburður viðkom-
andi útrásarbanda við ríkjandi strauma og
stefnur erlendis.
Slíkur samanburður kallar vitaskuld á per-
sónulegt mat en afhjúpar um leið rauðan þráð í
islenskri útrásarsögu: Það er gæfusamara fyrir
tónlistarmenn að leggja línurnar í stað þess að
fylgja þeim eftir. Með öðrum orðum; hljóm-
sveitir sem drukkna ekki í erlendum áhrifum,
eru framsæknar og samkvæmar sjálfum sér eru
lfklegri til að ná frama á útlendum vettvangi.
Það hefur margoft sýnt sig að íslenskar hljóm-
sveitir kaffærast ef þær róa í meginstraumnum
og því sé mun vænlegra fyrir þær að þróa sér
eigin stíl úti á jaðrinum. Þannig hafa margar
af vinsælustu hljómsveitum íslands, eins og til
dæmis sveitaballaböndin, fallið flatt um tilraun-
ir sínar til frægðar erlendis á meðan listamenn
á borð við Mezzoforte, Sykurntolana, Björk,
Sigur Rós og Múm hafa náð góðum árangri. Ef
meginmarkmið tónlistarmanna er vinsældir en
ekki listsköpun, er hætt við að aðdáendahópur
þeirra takmarkist við hinn smávaxna innlenda
rnarkað. Þrátt fyrir undatekningar á þessari
reglu, eins og til dæmis vinsældir diskóbands-
ins Þú og ég í Japan um 1980, eru frumleiki og
tónsmíðar á eigin forsendum veigamesti þátt-
urinn þegar fella á dóm um velgengni íslenskra
tónlistarmanna erlendis. Vitaskuld hafa önnur
öfl líka áhrif eins og takmörkuð hljóðversað-
staða hérlendis framan af, stuðningur erlendra
útgáfa við útrásarböndin, samfélagsleg þróun
og þá sérstaklega ört stækkandi markhópur
fyrir fjölbreyttari tónlistarstefnur og þrautseigja
tónlistarmannanna. Þetta er sú mælistika sem
verður að mestu leyti fylgt eftir í þessu erindi.
Bílskúrar fá nýtt hlutverk
Frá lokum Seinna stríðs gengu íslendingar
taktföstum skrefum úr hinu fátæka bændasam-
Þór Tjörvi Þórsson
félagi ylir í tæknivæddan nútímann. Velmeg-
unin skilaði sér inn á íslensk heimili og aukin
fjárráð veittu almenningi meira svigrúm til þess
að njóta hinnar fjölbreyttu dægurmenningar
sem óhjákvæmilega fylgdi hernámsliðinu. Um
miðjan sjötta áratuginn gekk rokkæðið yfir
landið og helsti neytendahópur dægurmenning-
ar, unglingurinn, varð til. Atak Viðreisnarstjórn-
arinnar í að afnema innflutningshöft og tolla
FAXI 3