Faxi - 01.09.2006, Blaðsíða 10

Skúli Magnússon

Frá Vatnsnesvör og gömlu hafskipabryggjunni í Keflavík. Paö var á þessum
slódum semþýsku kaupförin lögöu aö landi fyrir meira en fimm hundruö árum.
Verslun Þjóðverja
við Vatnsnes
Allt frani á 20. öld lifðu um það niunnmæli í
Keffavík að þýskir kaupmcnn hcfðu verslað
innan við Vatnsncs við klöpp sem þar skag-
aði út í sjóinn. Því til sönnunar var örnefnið
Þýskavör utan við klöppina að austan. Þar
hefur fyrr á öldum trúlega verið hægt að
lcnda smábátum eða koma þeim við á meðan
verslunarskip lágu annaðhvort við klöppina
eða út af licnni, en dýpið var mikið þarna
svo mögulegt var að komast alveg upp að
umræddri klöpp sem stóð út í sjóinn cins og
sjálfgerð bryggja. Skúli Magnússon hendir á
það í lýsingu sinni á Gullbringusýslu frá því
um 1785 að Þjóðverjar hafi verslað þarna
sunnan við Vatnsnesið áður en verslun hófst
úti í Keflavík.
Munnmælum gamalla Keflvíkinga fylgdi að
skipin hefðu lagst bókstaflega upp að klöppinni
10 FAXI
til verslunar, vitanlega í logni og ládauðum sjó
sem vissulega gefst á sumardögum. Ég var þó
lengi í vafa um það hvernig skipin gátu lagst
þarna að landi án þess að festingar í líki polla
nútímans væai þarna sjáanlegar, því að á I5.
og 16. öld og fram á 18. öld var engin byggð á
Vatnsnesi og engin mannvirki.
Ljóst er að lega skipa úti á Vatnsnesvíkinni
við akkeri hefur tæplega verið góð í Ijósi þess
hve víkin er lítil þó djúp sé og trúlega hefur
verið erfitt að komast þaðan á brott gengi veður
upp til austan eða suðaustan áttar. En þær áttir
voru hættulegastar skipum í Keflavík fyrr á
tímum.
Klöppin á Vatnsnesi
Fyrir nokkru varð á vegi mínum mynd úr
þýsku handriti frá I44I sem rennir þó traustum
stoðum undir sagnir gamalla Keflvíkinga um
að skipin hafi á I5. öld lagst upp að klöppinni
góðu á Vatnsnesi. Myndin birtist í sögu Noregs
sem kom út skömmu fyrir 2000 og í texta með
henni segir að á henni sjáist þýsk verslunar-
skip liggja við kajann í Björgvin skömmu fyrir
miðja I5. öld einmitt á sama tíma og Þjóðverjar
voru farnir að venja komur sína að Vatnsnesi.
Skipin á myndinni sem hér birtist með eru
tvístöfnóttir kuggar, belgmiklir og breiðir og
stýri þeirra voru tvö aftan til á milli skuts og
stefnis, þannig búin að þeim mátti kippa inn í
skipið lægi það við land, eins og myndin sýnir.
en á meðan mátti nota götin sem stýrin sátu í
fyrir akkerisaugu á skipin aftanverðu. Akkeri
þess tíma voru samkvæmt myndinni þríarma
drekar sem krækt var í grjótið uppi á landi eða
í annað öruggt festarhald á meðan að skipið
var losað. Þannig hefur ýmist mátt festa skipin
við land bæði úr stafni og skut eða öðru hvoru