Búfræðingurinn - 01.01.1940, Blaðsíða 85
B Ú F R Æ ÐING.URINN
79
Með því að hér á landi er nú að vakna töluverður áliugi
á slíku framleiðslu-fyrirkomulagi, virðist ekki úr vegi
að atliuga i fáum atriðum sögu þessara samtaka í Noregi.
Sagan liefst árið 1871 i sveitinni Álen í Suður-Þrænda-
lögum. Nokkrir bændur þar í sveit stofnuðu með sér fé-
lagsskap í því skyni að hefja útflutning á smjöri til Eng-
lands. Þeir skuldbundu sig til þess að strokka heima lijá
scr einn tiltekinn dag í viku, flytja síðan hið nýstrokkaða
srnjör á nánar tiltekinn stað. Þar skyldi smjörið saltað,
hnoðað og sett i smjördunka til útflutnings.
Þetta var mjög fábrotinn fclagsskapur, er liafði litinn
kostnað í för með scr. Bændur voru því auðfengnir til að
stofna slík félög, en þrátt fyrir það urðu þau ekki mörg,
og lágu aðallega þær ástæður fvrir því, að þau urðu undir
i harðri samkeppni við kaupmenn. Þvi að nú tóku
einnig einstakir smjörkaupmenn að notfæra sér þessa að-
ferð, og sakir verulegs aðstöðumunar á smjörmarkaðin-
um, urðu sjálf félögin undir í samkeppninni. En eftir hví
sem tímar liðu fram, mistókst vinnslan og dreifingin að
mörgu leyli Iijá kaupmönnunum. Þeir voru ekki vel vak-
andi vfir vörugæðunum, iog þeir höfðu slæma aðstöðu gagn-
varl bændum, því að ef þeir fundu að smjöri þeirra eða
vildu verðfella það sakir gæðaskorts, þá brugðust hgendur
reiðir við og fluttu viðskipti síu vfir til næsta kaupmanns.
Áköf skiptiverzlun álli sér stað og mikil tortryggni í garð
kaupmanna út af vigt og verði. Þannig komu mistök á
mistök ofan, en þessi reynsla liðinna ára, ásamt ýmsu
öðru, liefir kennt Norðmönnum að meta gildi hinna gömlu
samtaka, sem stofnuð voru í Suður-Þrændalögum árið
1871. Fyrir nokkrum árum siðan bófst svo ný öld sinjör-
samlaga.
Á árunum 1928—1930 ferðaðist norski ríkisráðunautur-
iun í mjólkurmálum (Meieriinspektören) um uppsveitir
Suður-Noregs. Hélt bann þar fundi með bændum og öðr-
um starfsmönnum landhúnaðarins. Þessir fundir urðu
þess valdandi, að nokkur rjómabu og smjörsamlög voru
stofnuð.