Nýi tíminn - 01.12.1932, Blaðsíða 3

komu að BÍðuBtu fram i þeirri
mynd, að 50 manns, sem áður
voru í bæjarvinnunni, var nú
sagt upp. Þá óx reiði verka-
manna enn um allan helming.
En þeir þögðu og andstæðing-
arnir hugðu að þeím mætti alt
bjóða og þolinmæði þeirra gæti
aldrei þrotið. Atvinnurekendur
höfðu í hyggju að leggja alt
kapp á það, að lækka laun
verkamannanna nú í vetur og
hugkvæmdist það snjallræði, að
ráðast á garðinn þar sem hann
var lægstur og siga bæjarstjórn-
armeirihlutanum á laun þeirra
manna, sem unnu í atvinnubóta-
vinnunni og höfðu 1—2 vikur
i mánuði með 6 stunda vinnu-
degi, og öllum var vitanlegt að
þetta var gert með það fyrir
augum að almenn lækkun á
launum verkamanna myndi
sigla í kjölfarið.
En þá varð mælirinn svo
fullur að út af flóði. 0g það
var ekki aðeins á meðal verka-
mannanna að reiðin brauat út
yrfir þessu svívirðilega athæfi
bæjarstjórnar og atvinnurek-
enda. Millistéttarmenn, sem fylgt
hafa Sjálfstæðisflokknum að
málum ár eftir ár og greiddu
honum atkvæði við nýafstaðnar
þingkoaningar stóðu agndofa
yfir þessari harðvitugu og ó-
mannlegu framkomu. Samþykt
þessi var gerð á bæjarstjórnar-
fundi, þegar verkamenn höfðu
vanrækt að vera viðBtaddir
nema fáir einir. En þegar sam-
þyktin hafði verið gerð, þá lýsti
-einn af foringjum kommúnista-
flokksins þvl yfir, að þessi
launalækkun skyldi aldrei ná
fram að ganga og tóku verka-
menn þeir, er viðstaddir voru,
undir það einum rómi.
Og á næsta fund er kominn
sá múgur og margmenni, að
slíks þektust áður engin dæmi.
Hér er ekki rúm til að skýra
nákvæmlega frá atburðum. En
hver sá, er gekk innan um
mannþröngina, hlaut að sann-
færast um það, að hópurinn
stóð sem einn maður um að
knýja bæjarstjórnina til að taka
samþykt sína aftur. Hér var
stór hópur manna, sem var að
berjast gegn nýrri og svivirði-
legri árás, sem gerð var á þá
litlu lífsmöguleika, sem þeir áð-
ur höfðu-
Og eftir nokkrar skærur við
lögregluþjóna, þar sem nokkrir
særðust af báðum aðiljum í bar-
áttu fyrir rétti verkamanna til
að vera inni í húsinu, þá var
málum svo komið að útlit var
fyrir að bæjarstjórn myndi láta
undan síga. Nokkrir fulltrúar
voru farnir af fundi, en forseti
taldi ekki fráleitt að setja fund
að nýju, ef hægt væri að ná
svo mörgum fulltrúum saman,
að hann gæti orðið lögmætur.
Og til þess að svo væri, vant-
aði aðeins einn. Nú var mönn-
um kunnugt um að Maggi
Magnús læknir faldi sig í kjall-
ara hússins, og fóru nokkrir
verkamenn af stað til að sækja
hann.
Þá skeði þessi örlagaríki at-
burður að Hermann lögreglu-
stjóri sigar lögreglunni á þessa
menn og gaf fyrirskipun um að
ryðja salinn. Áður hafði Her-
mann, sem bæjarfulltrúi greitt
atkvæði gegn kauplækkuninni.
En þegar hann nú sá að verka-
mönnum ætlaði að takast að
knýja bæjarstjórnina til að
nema hana úr gildi, þá kom
hans sanna innræti í ljós. Áður
var hann að hræBna fyrir
verkamönnum, meðan auðvaldið
var nógu sterkt til að sam-
þykkja kauplækkunina án hans
hjálpar. Réðust nú lögreglu-
þjónarnir fram með kylfur og
önnur barefli og særðu menn,
þótt engin mótstaða væri veitt.
Ráku þeir flóttann út úr húsinu,^
en þá tók múgurinn á móti
þeim og voru þeir hraktir inn
í húsið aftur, en nokkrir særð-
ust. Sáu verkamenn þá að skil-
yrðin fyrir því að knýja málið
fram á þessum fundi voru búin
og sauð nú í þeim reiðin gegn
lögreglunni, sem hafði hindrað
þá í því að koma vilja sínum
fram. Og þegar þeir loks komu
út, þá veittu þeir þeim þá ráðn-
ingu, sem kunn er, að aðeins
örfáir voru uppistandandi. En
verkamennirnir ákváðu að halda
baráttunni áfram og hefja verk-
fall í bænum næsta dag, og á
þann hátt að knýja fram kröf-
ur sinar um afnám lækkunar-
innar, fjölgun í atvinnubóta-
vinnunni o. fl. Það var í lófa
lagið að knýja fram hvaða
kröfu sem var. Yfirstéttin Bkalf
á beinunum og hefði keypt sér
friðinn háu verði. En henni kom
sú hjálp sem dugði, á þessum
alvarlegu tímum. — Formaður
verkamannafjélagsins í Rvik,
stórkaupmaðurinn Héðinn Valdi-
marsson samdi við stéttarbræð-
ur sina, burgeisana, á sama
tima og verkalýðurinn var að
ráða ráðum sínum. á fundi þar
sem þúsundir voru samankomn-
ar. Og Héðinn átti svo rik ítök
hjá miklum hluta verkalýðsins,
að hann beygði sig fyrir gerð-
um hans. Fylkingin var rofin,
baráttuviljinn deyfður, svo að
þaráttunni var ekki lengur á-
fram haldið. Héðni tókst að
lama hreyfinguna svo að yfir-
stéttin gat ráðist í það, að koma
upp hjálparhersveit, til þess að
hægt væri að berja niður verka-
lýðinn næst er hann risi upp
sér til varnar, þegar auðvaldið
kæmi fram með nýjar kúgunar-
tilraunir, og hefja málarekstur
gegn þeím mönnum, er fremst-
ir stóðu i baráttunni.
Það er sist álitlegt, þegar svo