17. júní - 01.09.1925, Blaðsíða 9
17. JUNÍ
41
Lýðháskólinn Askov.
Það er erfitt að
segja hvenær Grundt-
víg fekk fyrst hug-
myndina um lýðhá-
skólann, en það er
eftir þetta tímabil, að
hún skýrist meira og
meira fyrir honum.
Allra fyrst hugsaði
hann sjer e. t. v.
aðra leið til þess að
hefja alþýðumenning-
una hjá þjóðinni, og
sjálfsagt var það til-
raun í þá átt, þegar
hann á árumum 1815—1822, með
dæmafárri elju og dugnaði þýddi bæði
Noregskonunga sögur Snorra og
Danasögu Saksa *) á dönsku, svo nærri
töluðu bændamáli sem komist varð.
Seinni þýðingar af þessum verkum
standa líklega vísindalega þessari framar,
en engin hefur náð henni f djarfleika
og alþýðlegri íyndni.
Þelta virðist benda í þá átt, að
Grundtvíg í fyrstu hafi hugsað sjer að
þjóðin yrði vakin til sjálfsmeðvitundar
við lestur góðra bóka. Sjálfur sagði
hann, að þýðingarnar ættu að vera til
þess að „endurlífga hetjuanda Norður-
landa til kristilegra dáða á braut, sem
hæfði kröfum tímans og þörfum“.
Bækurnar urðu nú samt sem áður
ekki annað en undirbúningur sjálfs
starfsins fyrir fræðslu almennings. En
þær og „Goðafræði Norðurlanda“, er
Grundtvíg einnig samdi — rnjög ein-
kennileg og frábærlega samin bók, þó
vísindin hafi nú kollvarpað ýmsu í
henni — þessar þrjár bækur urðu um
') Sem kunnugt er ritaöi Saksi hina frægu
Danasögu sina á latinu.
langan aldur aðalbækur lýðháskóla-
manna — uppsprettur, senr þeir usu
af, þjóðinni til vakningar — og því má
bæta við, þessum mönnum og nem-
endum þeirra til sóma, að á fyrsta
mannsaldrinum í sögu lýðháskólans,
þegar þýðing hans var hvað mest,
voru þessi hin fornu fræði Noðurlanda
sett í öndvegi og gcrðu ómetanlegt
gagn í því að vekja menn til umhugs-
unar um, að mannlegt gildi væri annað
og meira en það, „sem í askana
verður látið“.
Eftir því sem kröfurnar um hluttöku
almennings í stjórn ríkisins jukust, óx
einnig krafa Grundtvígs um almennan
lýðháskóla. — Skóla með engu inn-
töku- eða burtfararpróíi, en þar sem
allir undantekningarlaust gætu komið
og unnið sjer þá mentun er þeir
þyrftu til þess, að lifa lífi sínu eins
og frjálsum og frjálsbornum mönnum
sómdi; ennfremur að fá þekkingu í
sögu og náttúruvísindum, og fyrst og
fremst að læra móðurmál sitt og halda
því í heiðri.
„Annars", segir Grundtvíg, „munu
þeir, er þeir eru kjósendur og þing-