Morgunn - 01.12.1980, Blaðsíða 69

VÍSINDAÞING UM DULRÆN EFNI
163
nefndri ráðstefnu. Mun ég greina lauslega frá nokkrum er-
indanna, en þau voru um 60 talsins eins og áður sagði og eru
sum þeirra prentuð í 400 blaðsíðna bók, sem fundarmenn
fengu í hendur í upphafi fundahaldsins.
Fjarhrif
Margar tilraunir hafa verið gerðar til að kanna fjarhrif
manna á milli (,,hugarlestur“). Til þess að geta komið við
tölfræðilegum útreikningum, hefur „sendandinn“ t. d. haft
fyi'ir framan sig stokk spila og litið á þau eitt af öðru, en
„viðtakandinn" skráð ágizkun sína jafnharðan. Fjöldi spilanna
ákvarðar áreiðanleik tilraunarinnar og er hægt að reikna út
líkindin á því, að eitthvað annað en tilviljun sé að verki, m.
ö. o. líkindin á því að fjarhrif — eða skyggni — sé með í tafli.
Auðvitað eru allar hugsanlegar varúðarráðstafanir hafðar
um hönd til þess að koma í veg fyrir að viðtakandi komist
með eðlilegum liætti á snoðir um hvað sendandi hefur í huga.
Reynt hefur verið að tengja velgengni eða erfiðleika send-
anda og viðtakanda í tilrauninni við ýmis atriði, sem kynnu
að hafa áhrif, svo sem líðan þátttakenda, gagnkvæm afstaða,
skapferli og jafnvel bjartsýni og trú á eigin hæfni og jákvæð-
an árangur í tilrauninni. Þannig er reynt að kanna eðli dul-
rænnar skynjunar.
Alllangt er síðan menn prófuðu i fyrsta sinn, hvort fjar-
lægð skipti máli og sannfærðust menn um að fjarhrif ættu
sér stað óháð fjarlægð milli þátttakenda.
Önnur tegund fjarhrifatilrauna er nú reynd á ný í aukn-
um mæli, en hún þótti stundum takast vel hér fyrr á tíð.
Gallinn var sá, að örðugt var að dæma um árangurinn á lilut-
lægan hátt. En nú hafa ýmsar hlutlægar aðferðir komið fram
á sjónarsviðið sem beita má til að skera úr um ágæti „við-
tökunnar“ hjá þeim, sem reynir að skynja með fjarhrifum.
1 þessum tilraunum leitast hann við að skynja og lýsa lands-
lagi eða stað, sem sendandi annað hvort lítur eigin augum
eða á mynd.