Morgunn - 01.06.1981, Page 8

JAKOB JÖNSSON DR. THEOL.
SKILNINGUR FRUMKRISTNINNAR
Á „YFIRNÁTTÚRLEGUM“ ATBURÐUM
(Fyrirlestur á jundi Sálarrannsóknafélags íslands
11. desember 1980).
Það er sannarlega ekki auðvelt að flytja fyrirlestur um það
efni, sem hér hefir verið tilkynnt, skilning fornaldarinnar á
yfirnáttúrlegum atburðum. Fornöldin var í svo mörgu fjar-
læg hugsunarhætti tuttugustu aldarinnar, heimsmyndin önnur
og umhverfi mannsins annað en það, sem við eigum að venjast.
Og fornöldin bjó yfir mikilli fjölbreytni í hugsun, ekki síður
en okkar eigin öld.
Aður en við snúum okkur að spurningunni, sem fyrir liggur,
um skilning fornaldarinnar á yfirnáttúrlegum atburðum, verð-
um við að reyna að gera okkur ljóst, hvað átt er við með yfir-
náttúrlegum fyrirhærum. Að hvaða leyti þau eru aðskilin
frá hinu náttúrlega. Við, sem nú erum komin á efri ár, höfum
lært að miða við raunvísindin, sem svo eru nefnd. Það, sem
er raunvísindalega rétt, er náttúrlegt. En hvernig komast
raunvísindamennirnir að sínum niðurstöðum? T fyrsta lagi
gera þeir tilraunir og athuganir á einstökum fyrirbærum og
reyna að finna sambandið milli þeirra og skilyrðin, sem þau
eru háð. Síðan eru fyrirbærin sett í kerfi eða stærri heildir,
og þegar talað er um að skýra eða útskýra fyrirbæri, er ein-
faldlega átt við, að hægt sé að setja það í samband við eitt-
hvað annað og fá þvi sinn stað i kerfinu. Raunvísindamenn
hljóta þó að gefa sjálfum sér eina forsendu, sem við getum
kallað heimspekilegt trúaratriSi, en hún er sú, að tilveran