Morgunn - 01.06.1990, Blaðsíða 48

Dulræn skynjun dýra
MORGUNN
án straums. Það var skoðun dr. Schmidts að kakkalakkarnir
myndu, ef þeir hefðu yfir að ráða svokaUaðri dulrænni
kjörleitni, nota þann hæfileika sinn til þess að hafa áhrif á
inni verkan rafalsins, sem stjórnaðist af hraðgengum
sveiflugjafa, og valda truflun á honum þannig að hann gæfi
frá sér straum á eitthvað minna en 50% tímans. Svo notað
sé slæmt orðalag, þá yrðu þeir að rugla vélina. Schmidt
prófaði fjölmarga kakkalakka áður en hann gerði alveg
furðulega uppgötvun. Svo virtist sem að kakkalakkarnir
fengju rafalinn til þess að gefa fleiri rafstuð en búist hefði
verið við. Það var engu líkara en að skordýrin sæktust eftir
því að fá í sig rafmagnsstuð sem einhvers konar örvun.
Það virtist vissulega ekki vera nein líffræðileg skynsemi í
þessu, af þeirri (einföldu) ástæðu að dýr reyna, ekki síður
en mannfólkið, að forðast óskemmtilega reynslu.
Þessi uppgötvun varð til þess að dr. Schmidt stóð frammi
fyrir verulegum vanda varðandi þessa rannsókn sína. Þar
sem hann hafði sjálfur unnið tilraunina með kakkalakkana,
var það þá hugsanlegt að hann hefði notað sína eigin hæfi-
leika til dulrænnar kjörleitni til þess að hafa áhrif á rafalinn?
Það er nokkur skynsemi í þessari hugmynd vegna þess að
margt fólk hefur eðlilega og tilfinningalega andúð á skor-
dýrum. Schmidt játaði einu sinni fúslega fyrir mér og starfs-
félögum sínum einnig, að hann hefði ekki minnstu löngun
til þess að vinna með kakkalakkana. Svo að andúð hans á
eigin tilraun kann að hafa fengið hann til þess að refsa
skordýrunum ómeðvitað með því að koma rafalnum, án
þess að vita af því, til þess að gefa fleiri rafmagnsstuð en
henn hefði átt að gera við eðlilegar að.stæður. Dr. Schmidt
gerði sér brátt grein fyrir að hann yrði að endurskoða
tilraun sína til þess að komast framhjá þessu erfiða vanda-
máli.
Fyrir næstu tilraun ákvað Schrrddt að nota köttinn sinn og
auka sjálfvirknina í tilrauninni svo hann þyrfti ekki að
stjórna henni sjálfur. Hann vonaði að með því myndi hann
ekki hafa áhrif á tilraunina. Hann byrjaði á því að setja
köttinn í skýli á bak við húsið sitt í Durham. Það getur orðið
ansi kalt á næturnar þarna og eini varmagjafinn í skýlinu
46