Morgunn - 01.06.1990, Blaðsíða 50

Dulræn skynjun dýra
MORGUNN
hann byrjaði að velta því fyrir sér hvort þeir byggju yfir
hæfileikum tii dulrænnar kjörleitni.
Braud hannaði brátt nýstárlegt próf til þess að kanna
þennan möguleika. Fyrst varð hann sér úti um tvo Síams
bardagafiska. Þessir fiskar eru mjög árásargjarnir og ráðast
jafnvel á eigin skugga. Þeir voru settir í sérstakan tank sem
útbúinn var með spegli sem hægt var að snúa ýmist að
fiskunum eða frá þeim. Spegillinn var svo tengdur við rafal
sem framkallaði mjög hraðar sveiflur. Svo lengi sem rafall-
inn gengi snurðulaust, þá myndi spegillinn snúast að tank-
inum í ákveðinn fjölda skipta. Auðvitað urðu fiskarnir mjög
órólegir um leið og þeir sáu spegilmynd sína. Þeir skiptu
litum, þöndu tálknin, slógu til sporðinum og settu af stað
heilmikið sjónarspil. Kenning Brauds gerði ráð fyrir að þeg-
ar fiskurinn væri kominn í tankinn, þá myndi hann sam-
kvæmt árásargjörnu eðli sínu nota hæfileika sína til
dulrænnar kjörleitni til þess að hafa áhrif á sveiflurnar sem
rafallinn framkvæmdi og valda því þar með að spegillinn
snerist oftar að þeim en hann ætti að gera við eðlilegar
aðstæður. Og hann hafði rétt fyrir sér. Eftir marga daga
tilraunir uppgötvaði dr. Braud að bardagafiskurinn gat haft
áhrif á sveiflurnar. Til þess að sannprófa uppgötvun sína,
þá prófaði hann líka tvær aðrar tegundir árásargjarnra fiska
og auk þess venjulegan gullfisk en gullfiskar eru yfirleitt
frekar friðsælir. Eins og hann hafði búist við, þá gátu allir
bardagafiskarnir haft áhrif á rafalinn en gullfiskurinn ekki.
Tilraun dr. Brauds eru vissulega bráðsnjöll. Vönandi verð-
ur hún fljótlega endurtekin af öðrum dulsálarfræðingum
sem áhuga hafa á rannsóknum á dulskynjunum hjá dýrum.
Heimur dulrænnar kjörleitni hjá dýrum hefur ekki, því
miður, verið rannsökuð jafn ítarlega og æðri skynjun dýra.
Af þeirri ástæðu er erfitt að draga einhverjar ákveðnar
ályktanir af þeim tiltölulega fáu rannsóknum sem fram-
kvæmdar hafa verið á þessu sviði. Svo spurningin er hvort
þessi próf gefa raunverulega til kynna að dýrin búi yfir
sérstökum hugarorkuhæfileikum. Þetta er býsna erfið
spurning og henni er erfitt að svara. Vandinn við flestar
tilraunirnar sem við höfum rætt varðandi dulræna kjör-
48