Útvarpstíðindi - 02.12.1940, Blaðsíða 8

»Don Quixote«
Tónverk eftir
Richard Strauss, leihið (jriðjud. 10. des.
öldungurinn Richard Strauss, er
eitt frægasta núlifandi tónskáld
Þjóðverja. Er hann fæddur 1864 í
Múnchen og ekki skyldur ætt Jó-
hanns nafna síns eða valsakonungs-
ins.
Einkennandi sérgrein 1 tónskáld-
skap hans er hin svonefnda „hermi-
tónlist“ eða „Programm-Musik", er
náði hámarki sínu í lok síðustu ald-
ar. — Má telja hana merkilegt en
„hættulegt" sönglistarform, þar sem
hér er reynt að lýsa ákveðnum at-
burðum og hugsunum með og í tón-
um einum. (Sérprentað prógram er
þó venjulega selt og keypt í sam-
bandi við þá hljómleika, þar sem
slík tónverk eru leikin!)
„Don Quixote", „Riddarinn öm-
urlegi“, verður nú að teljast tónverk
af þessu tagi, og er það kennt við
skáldsögu samnefnda eftir spánska
ar yfir Noreg gengið síðan 9. apríl,
segir Sk. Sk., er vér tölum við hann,
en þjóðin hefur ekki hátt um það.
í Noregi er minna talað nú en ella,
en ef til vill fleira hugsað en nokkru
sinni síðan fyrir meira en heilli öld.
Þá var brauð gert úr trjáberki og
fólkið svalt. Enn sem komið er, er
ekkert svelti í Noregi, en fólk harm-
ar ekki, þó að það verði að neita sér
um ýmislegt, sem kannske er talið
nauðsynlegt af þeim, sem hafa nóg
af öllu.
Hins vegar harma það allir sannir
Norðmenn, að frelsi landsins fer for-
görðum fyrir athafnir vondra
manna. En allir þrá frið sem fyrst
— ef frelsið fæst um leið.
Richard Strauss, teikning eftir Liebermann.
stórskáldið Cervantes (1547—1616).
Þessi saga var upphaflega samin
sem háðrit á móti hinu mikla flóði
háfleygra en lélegra riddarasagna
eða'reyfara hans tíma.En snilld höf-
undarins gerði hana í senn að dæmi-
sögu eða táknmynd um aðstöðu hins
draumlynda hugsjónamanns gagn-
vart umheiminum og einkum hinu
borgaralega lífi. Endar barátta
aðilja með uppgjöf hugssjóna-
mannsins, Don Quixotes, og andláti
hans._
Bragarháttur tónverksins er til-
brigðaháttur; enda er fyrirsögnin:
„Don Quixote. Ævintýraleg tilbrigði
við riddaralegt stef“. Stefið byrjar á
þessa leið:

□~
!•, h r— 1 □ 2 r . n •r
- -n -1 n 1
—• • . • •
Þetta stef eða tema er aðalviðfangs-
efni í formála, hinum 10 tilbrigðum
og eftirmála verksins.
Formálinn (Introduktion) lýsir
út- og atgerðaþrá riddarans.
Hin 10 tilbrigði (Variationer)
segja frá ýmsum ævintýrum Don
104
ÚTVARPSTÍÐINDI