Útvarpstíðindi - 16.12.1940, Síða 11

Tryggve Andersen:
Við arineldinn.
Það var á milli jóla og þrettánda.
Unga fólkið af bænum og allir jóla-
gestirnir voru á dansleik. Bóndinn og
ég vorum einir heima. Gigtin og ald-
urinn vörnuðu honum að taka þátt í
ærslum unga fólksins, og ég — ja,
mér hefur kannske fundizt líka, að
ég væri of gamall. En hver sem á-
stæðan annars var, þá sat ég heima
honum til samlætis, enda þótt einhver
seiðandi þrá vildi lokka mig til að
slást í hópinn, þegar fullfermdir sleð-
amir brunuðu úr hlaði með háværum
bjölluhljómi og stefndu inn á kóngs-
veginn.
Svo móktum við báðir lengi í rökkr-
inu. Við drógum tvo körfustóla að
arninum, settum síðan bollana með
brennivínskaffinu í arinopið, svo að
ekki skyldi kóina í þeim, og höfðum
ekki rænu á að kveikja á lampanum
eða draga gluggatjöldin fyrir.
Við sáum, hvernig bláhvítt tungl-
skinið lék um glitrandi snjóbreið-
uraar úti. Það féll inn um gluggana
og markaði rúðurnar á gólfið með
löngum, skökkum, bleikum ferhyra-
ingum, sem hurfu annað veifið fyrir
sterkum, rauðum bjarma, sem flæddi
yfir gólfið frá arainum, þegar við
köstuðum nýjum skíðum á glóðina,
svo að snarkaði í henni og eldurinn
blossaði upp á hý.
Eftir nokkra stund komst samræða
okkar á rekspöl, og eins og oftast,
þegar við röbbuðum saman, snerist
samtalið um horfna daga og sérstæða
atburði, sem þá gerðust.
Byggðir Upplanda eiga sínar sér-
kennilegu sögur og sagnir, sem bera
það með sér, að þær hafa forðum
daga verði sagðar, þegar fólkið sat
við arineldinn á löngum vetrarkvöld-
um. Frásögnin var oft tengd við bæ-
inn eða nágrennið, og þær ættir, sem
þar höfðu búið. Sjaldan kom það fyr-
ir, að óvæntur gestur truflaði sögu-
manninn, því að stórbýlin voru strjál
og afskekkt. Hitt gat fremur átt sér
stað, að hann næmi staðar í miðri frá-
sögn til að hlusta eftir ýlfri úlfanna
neðan frá ísi lögðum firðinum.
Orðin liðu rólega og látlaus af vör-
um hans og skipuðu sér í ótrúlega
Ijósar og lifandi myndir, þegar sagt
var frá einstökum atburðum, en kyrr-
látt rokkhljóðið blandaðist rödd sögu-
mannsins. — Og ömurleiki langra,
dimmra skammdegiskvölda í tómlegu
eldhúsgímaldi, þar sem fólkið hélt sig,
gæddi sögurnar lífi og litum. Algeng-
ast var, að þessar sögur fjölluðu um
ástríðuþrungnar ástir, óheillavæn-
lega fyrirboða, örlagaríka atburði og
orsakir fyrir því, að hinir dauðu
hlutu hvorki ró né frið í gröfum sín-
um, heldur gengu aftur og héldu sig
þar, sem þeir höfðu þjáðst og strítt.
Veitti sögnin þeim nokkur eftirmæli,
vora þau jafnan reist á illverkum
þeirra. Hið „góðláta gaman", sem
sagt er að einkenni nörska bændur,
er ekki ríkt í eðli Upplendinga. Það
kemur lítt fram í daglegri umgengni
og finnst varla í sögum þeirra og
sögnum. Aftur á móti eiga þeir nóg
af seinheppnum, sárbeittum hálfkær-
ingi og hafa ekki svo lítið dálæti á
því, sem er hryllilegt og dularfullt.
Ég man, að ég var að hugsa um allt
ÖTVAEPSTlÐINDI
139