Útvarpstíðindi - 02.05.1949, Blaðsíða 6

150
Útvarpstíðindi
— Ekki treysti ég mér til að gefa neina
slíka lýsingu. Það yrði sagan um íslenzkan
ungling, sem fer til höfuðstöðva tónmennt-
anna og dreymir um að verða heimsfrægur
á þremur árum, — en svo þegar þau eru
liðin, þá skilst honum, að hann kann ekki
neitt. Annar draumur minn hefur verið
að geta sezt að á íslandi, samlagast nátt-
úru landsins og sett hana í tóna, '•— en í
30 ár varð ég að vera búsettur erlendis,
enda þótt ég kæmi til íslands svo oft sem
unnt var. Tekjur hafði ég öll þessi ár helzt
af því að skrifa greinar fyrir erlend blöð og
tímarit. Þetta studdi þó einnig listviðleitni
mína bæði beinlínis og óbenlínis.
— Hvað er yður ferskast í minni, er þér
horfíð til baka yfir langan og víðburðarík-
an listamannsveg?
— Þrennt er mér minnisstæðast, — fyrst
er ég kom fram á hljómleikum Tónlistar-
háskólans í Leipzig þann 17. júní 1921 og
lék píanóhljómleik eftir Bach og sónötu
eftir Graener, sem var einn af kennurum
mínum. Annað er heimsókn mín með
Hamborgar Philharmonie hlj ómsveitina
hér 1926, er sinfonisk tónlist hljómaði í
fyrsta sinni á íslandi. Þriðja er þegar ég
stjórnaði hljómleik mínum fyrir organ og
hljómsveit með Berliner Philharmonie
hljómsveitinni þ. 10. marz 1941 og allt
lenti í uppnámi, svo að við slagsmálum lá
og fullur salurinn nærri því tæmdist með-
an á flutningi verksins stóð. Aldrei hef ég
verið vissari í minni sök. Verk mín höfðu
verið á svörtum lista í Þýzkalandi síðan
1937, en „Preussische Akademie der
Kiinste“ fékk þarna „undantekningarleyfi"
til að láta flytja verkið á hljómleikum sín-
um. — Annars hefur það verið afdrifarík-
ast 1 listamannsferli minum, að ég inni-
lokaðist í Þýzkalandi, að verk mín bann-
færðust í heilan áratug og að prentuð ein-
tök þeirra brunnu í loftárás hjá forlag-
inu í Leipzig. Fyrir bragðið var sem þröngv-
að á mig næöi til að rita mörg tónverk og
nokkur mjög umfangsmikil. Metorðagirnd
unglingsins varð að engu og mér skildist
til fulls, að listamaðurinn þarf að vinna
án þess að hugsa um árangurinn. Eftir inn-
göngu fslands í Bernarsambandið getur
útbreiðsla verkanna loks farið fram beint
frá íslandi.
— Hvað álítið þér um framtíð islenzkrar
tónlistar?
— Þetta er spurning um framtíð íslenzku
þjóðarinnar og norrænnar menningar I
heild. Það er trúa mín, að erfðamenning
íslendinga sé lykillinn að framtíð nor-
rænnar sérmenningar og að norræn menn-
ing muni hætta að vera til ef ekki tekst
að finna þenna lykil og nota hann. Hug-
leiðingar mínar um þetta og annað þessu
skylt hef ég dregið sáman í bók, sem ég
reit á þýzku og gefin verður út innan
skamms. — Vér íslendingar þurfum fyrst
og fremst að læra að tala íslenzku og þár
af leiðandi rita hana betur og skilja hið
tónræna listmagn hennar. Börnin eiga t. d.
að læra að kveða vísur og kvæði og með
réttum söngáherzlum stuðla bg höfuðstafa.
Hins vegar hlýtur hver alþjóðaborgari
að furða sig á því, að á íslandi er millj-
ónum í erlendum gjaldeyri eytt í að flytja
inn útlenda gervilist, en innflutningur
æðri listar hindraður og auk þess vanrækt-
ar flestar ráðstafanir til útbreiðslu þeirra
íslenzku listaverka, sem eftir inngöngu ís-
lands í Bernarsambandið geta útvegað
beinar gjaldeyristekjur, kynnt landið og
framleiðslu þess út um heim og aukið álit
þjóðarinnar og sjálfstæðisöryggi. Herir
geta runnið frá vestri til áusturs og austri
til vesturs og eytt nær öllu sem fyrir er;
ríkisstjórnir geta hrunið og stjórnskipu-
lag stórvelda breytzt. Menning þjóðanna
og viðurkennd listaverk þeirra standa sem
klettar úr hafinu og tryggja þjóðunum
frelsi á ný.