Bankablaðið - 01.09.1981, Blaðsíða 30

30
Gerðardómsmálið
sé ákvæði uni að kjarasamningur skuli
gilda minnst tvö ár. Til að auðvelda samn-
ingsgerð til svo langs tíma liafi verið sett í
samkomulagið ákvæði þess ef'nis að
endurskoða mætti á samningstímabilinu
launalið kjarasamningsins „að gefim sér-
stöku tilefni" með tilliti til þeirrar
þróunar, sem orðið haft á starfskjörum hjá
fólki, sem vinni „við sambærileg störf.
Hafi svo verið um samið til að tryggja að
ekki kæmi til verulegrar kjararöskunar á
löngum samningstíma. Nú hafi svo skip-
ast, að um það bil tveim mánuðum eftir að
gengið hafi verið frá kjarasamningi hafi
verið óskað endurskoðunar á honum. Þó
haft samningur þessi aðeins átt að gilda til
loka ágústmánaðar 1981. Þá kveður varn-
araðili tilefni endurskoðunarinnar vera
óljóst. A þeim tveim mánuðum, er um
ræðir hafi að vísu fallið dómur í máli
B.H.M. og ríkisins, en sá kjaradómur hafi
falið í sér minni kjarabætur en samningur
bankamanna. Þá hafi einnig verið gerður
viðaukasamningur við aðalkjarasamning
B.S.R.Ii. og ríkisins, en hann getiekki talist
tilefni til endurskoðunar.
Varnaraðili kveður kjarasamning
bankamanna hafa falið í sér um 7% launa-
hækkun þegar tillit sé tekið til hækkunar á
launastiga og vægi hans eftir fjölda starfs-
tnanna í launaflokkum, hækkunar á or-
lofsf ramlagi og starfsaldursálagi. Auk þess
hafi verið greiddur kaupauki í janúar og
febrúar, þannig að útgjaldaaukning bank-
anna hafi verið yfir 8% á samningstíman-
um. Aðalkjarasamning B.S.R.B. telur
hann hafa falið í sér 3,5—4% hækkun og
viðbótarsamninginn nálægt 2,6% hækk-
un. Kjaradómurinn í máli B.H.M. og ríkis-
ins hafi verið felldur eftir að almennir
samningar og samningur bankamanna
hafi legið fyrir og hafi hann falið í sér 6%
hækkun. Hann telur að gefa þurfi því
gaum frá hvaða tíma samningarnir gildi.
Samningur bankamanna gildtfrá 1. ágúst
1980, aðalkjarasamningur B.S.R.B. frá
sama tíma og viðbótarsamningur B.S.R.B.
taki gildi í áföngum á árunum 1981 og
kjaradómur B.H.M. gildi frá 1. desember
1980. A stuttum samningstíma vegi hver
mánuður allnokkuð. Um hina almennu
kjarasamninga segir varnaraðili að þeir
hafi tekið gildi þrem mánuðum síðar en
bankamannasamningurinn, en hafi þó
legið fyrii 1 1/2 mánuði fyrir gerð þess
samnings. Kauptaxta verkamannasam-
bandsins kveður hann samsvara 3.-4.
launafiokki bankamanna og séu tekju-
hækkunar áhrif þeirra sögð 10—12%-, en
hjá verslunar- og skrif stof ufólki 6,2%, sem
sé lægri en í 8 neðstu flokkum bankastarfs-
manna. Varnaraðili bendir á, að ýmis
ákvæði megi finna í kjarasamningi banka-
manna, sem komin séu úr sérkjarasamn-
ingum aðildarfélaga B.S.R.B. og B.H.M.,
en samningurinn sé mun rýmri til túlkun-
ar en hinir samningarnir. Þannig færist
menn hraðar upp í launastiganu, einkum í
neðri flokkunum og sama starfsheitið nái
oft yfir 2—4 flokka og geti menn því flust á
milli án þess að þess sjáist merki í samn-
ingnum. Frá þessu kerfi hafi bankamenn
ekki viljað hverfa til þrengri samnings-
ákvæða, þar sem hver tilfærsla komi fram.
Um 3% leiðréttinguna vegna ákvæðis í
eldri samningi, segir varnaraðili, að það sé
af og frá, að bankarnir hafi samið um það,
að bankamenn skyldu hækka í launum um
3% umfram aðra. Samningurinn gildi frá
1. ágúst 1980 og féli ekki í sér „neina aftur-
virkni". Sú túlkun að bankarnir hafi fallist
á 3% launahækkun umfram aðra og það í
teynd frá 1. júlí 1979, sé því alröng.
Ummæli í þá veru gefi aðeins í skyn að
samningar bankamanna hafi verið hærri
en hjá sambærilegum starfsstéttum að
þessu sinni og megi það lil sanns vegar
færa. Aðþví er taki til 6% kröfunnar, segir
varnaraðili. að kjarasamningur banka-
manna sé heildarsamningur, sent falið
hafi í sér um 7% launhækkun fyrir utan
kaupaukann. I 8 neðri flokkunum séu um
2/3 félagsmanna sóknaraðila og beinn
launaliður þeirra flokka hafi hækkað meir
en 6%. 1 ef ri fiokkunum sé þorri manna í
3. launaþrepi og með meira en 12 ára
starfsaldur í banka, þannig að nteð ltækk-
un starfsaldurrsálags og orlofsframlags
hafi laun þeirra hækkað um meiren 5% og
sé þá kaupaukinn ekki talinn með. l.auna-
hækkunin haft átt sér stað frá 1. ágúst
1980, en 6% launahækkun féiagsmanna
B.H.M. frá 1. desember sama ár. Yfir
samningstímann hafi því laun banka-
manna í þessum flokkum hækkað tneiren
hjá B.H.M. Meginatriði sé þó hitt að um
heildarsamning sé að ræða og ekki sé hægt
að hækka þessa flokka án þess að lækka
hina. Vilji sóknaraðili auka hlut hærri
flokkanna ntiðað við þá lægri sé það samn-
ingarnál.
Mál þetta snýst unt rétt til endurskoð-
unar á launalið kjarasamningsins frá 15.
desember 1980. Endurskoðunarréttur er
byggður á samkomulagi um kjarasamn-
inga félagsmanna í S.I.B. og bankanna frá
13. maí 1977. I 4.gr. 1 .mgr. samkomulags-
ins segir, að í kjarasamningi skuli in.a.
kveða á um föst laun og Ijölda launa-
flokka. I 2.mgr. sömu gr. er ákvæði um 2ja
ára samningstíma hið skemmsta. I tengsl-
um við kjarasamninginn frá 15. desember
1980 var þessu ákvæði breytt þannig, að
um gildistíma skyldi samið bverju sinni.
Síðan segir, að óski annar hvor samnings-
aðila, „að gefnu sérstöku tilefni, endur-
skoðunar á launalið kjarasamnings á
samningstímanum", þá skuli aðilar þegar í
stað hefja viðræður. Náist ekki samkomu-
lag skuli ágreiningsatriðum skotið til
gerðardóms, „sbr. ákvæði 6. gr.“ sam-
komulagsins. Slík endurskoðum skal ekki
fára fram oftar en einu sinni á samnings-
tímanum. Um úrskurð gerðardómsins
segir í 6. gr. „Skal úrskurðurinn taka tillit
til starfskjara og þróunar þeirra við sam-
bærileg störf á vinnumarkaði almennt,
hvort sem er hjá atvinnufyrirtækjum eða
ríkisstofnunum, sveitarfélögum og stofn-
unum þeirra." Við skýringu þessa ákvæðis
ber að líta til þess að eftir samkomulaginu
er meginhlutverk gerðardómsins að setja
aðilum heildarkjarasamning takist ekki
samningar um hann, enda séu báðir aðilar
á það sáttir að leggja málið í gerð, sbr. 5. og
6. gr. Ætla verður því að viðmiðunin eins
og hún er sett fram í ofangreindu samn-
ingsákvæði eigi fyrst og fremst við úrskurð
um heildarkjarasamning. Eðli málsins
samkvæmt verður ekki tekið ntið af sömu
atriðum í báðum þeim tilvikum, sem um
ræðir, þ.e. við setningu heildarkjarasamn-
ings og endurskoðun á einstökum kjaralið
á samningstíma. Ekki er ætlandi, að fyrir
aðilum hafi vakað að heildarendui skoðun
starfskjara fari fram við úrlausn á endur-
skoðunarmáli slíku sem hér um ræðir. Af
framangreindu leiðir, að það er komið
undir frjálsu mati gerðardómsins að
ákvarða hvenær tilefni til endurskoðunar
sé fýrir hendi, þó að teknu tilliti til loka
málsliðar ö.gr. að því leyti, sem hann getur
átt við.
Ekki þykir leitt í ljós, að launabreytingar
þær, sem áttu sér stað hjá aðalviðmiðunar-
hópum félagsntanna sóknaraðila eftir
gcrð kjarasamningsins frá 15. desentber
1980. þ.e. B.H.M. og B.S.R.B., séu það
verulegar, að þær gefi sérstakt tilefni til
almennrar hækkunará launastiganum. Er
þá m.a. til þess litið, að launahækkanirnar
voru að hluta til ákveðnar til samræmis við
þá launahækkun, sem um var samið í
heildarkjarasamningum, en samningar
þessir voru niðurstaða úr samningalotu,
sem lengi hafði staðið með óhjákvæmileg-
um víxláhrifum milli samninga og kjara-
ákvarðana. Einnigerlitiðtil niðurfellingar
á 3% hækkun á launastiga hinn 1. júlí
1979, sent sóknaraðili telur að síðan hafi
verið samið um leiðréttingu á og sem ekki
skuli koma til álita við mat á hækkun
launastigans. Áhrif þessa atriðis á gerð
kjarasamningsins frá 15. desember verða
ekki nægilega glöggt rakin til að á því verði
byggt sérstaklega.