Bankablaðið - 01.07.1985, Blaðsíða 40

40
Það þýðir lítíð að tal a v ið
mig um banka núorðið.
Það eru 14 ár síðan
ég fór á eftírlaun...
EINVARÐUR HALEVARÐSSON
Það sem segir í fyrirsögn, var það fyrsta
sem Einvarður Hallvarðsson sagði, þeg-
ar við tókum hann tali, til þess að spyrja
hann urn Bankamannaskólann, en Ein-
varður sat fund, sem haldinn var um
fyrstu námsáætlun Bankamannaskól-
ans, en þetta var sameiginlegur fund-
ur S.Í.B. og fulltrúa ríkisbankanna.
Fundinn sátu Jón G. Maríasson, banka-
stjóri í Seðlabankanum, dr. Jóhannes
Nordal, þáverandi bankastjóri Lands-
bankans, Einvarður Hallvarðsson,
starfsmannastjóri og Haukur Þorleifs-
son, aðalbókari Búnaðarbankans, og að
afloknum þeirn fundi, má segja að
Bankamannaskólinn gæti tekið til starfa.
Og ekki eru þar með upp talin afskipti
Einvarðs af Bankamannaskólanum, því
nreðan hann var starfsmannastjóri
Landsbankans, voru tengsl hans við
skólann náin og eins gegndi hann trúnað-
arstöðunr fyrir Samband ísl. banka-
manna, er bæði átti frumkvæðið að
stofnun Bankamannaskólans og hefur
haft margvísleg áhrif á rekstur hans og
viðgang.
VANN í LANDSBANKANUM
í 40 ÁR
Einvarður tók samt af sinni kunnu Ijúf-
mennsku á móti þeim er þetta ritar, og
við gefum honunr orðið:
- Ég er nú orðinn 83 ára og hætti í
Landsbankanum fyrir aldurs sakir og fór
á eftirlaun árið 1971, þannig að það er í
rauninni fátt sem ég get sagt um banka-
mál núorðið. En ég man þó enn þegar
Bankamannaskólinn tók til starfa 2. nóv-
ember árið 1959. Það var merkur áfangi,
og þótt þeir sem að þessu stóðu vissu að
þeir voru að vinna að framförum, þá hef-
ur líklega engan órað fyrir þeirri þörf,
sem síðar varð fyrir slíka stofnun, eftir
að bankarnir urðu flóknari og þjónusta
þeirra víðtækari en áður var.
Af mér var það að segja, að ég hóf
fyrst störf í Landsbankanum árið 1928
og var þá sumarmaður, en á þessum
árum var maður nokkuð óráðinn. Ég
hafði verið í menntaskóla og á togurum.
Varð stúdent frá MR. 1925 og þegar ég
fékk fasta vinnu í Landsbankanum
sumarið 1929, má segja að lífsstarfið
væri ráðið, því ég var bankamaður eftir
það, ef undanskilið er, að ég var skrif-
stofustjóri gjaldeyrisnefndar 1932-1937
og síðan formaður nefndarinnar, þar til
hún var aflögð í árslok árið 1942, en þá
fór ég aftur í bankann, því ég hafði verið
lánaður í þessi störf af Landsbankanum.
Má því segja að ég hafi unnið í banka í
40 ár, - nú eða í tæplega hálfa öld, ef
nrenn vilja heldur taka það þannig.
- Hvað eru bankar garnlar stofnanir?
- Hér á landi eiga þeir ekki tiltakan-
lega langa sögu, fylgdu eiginlega
sjálfstæðisbaráttunni og fullveldinu.
Annars greinir menn nokkuð á um for-
sögu bankastarfsemi, nema vitað er að
forn menningarríki höfðu bankastarf-
semi af einhverju tagi, til dæmis Kín-
verjar, Babyloníumenn, Forn-Egyptar
og Grikkir og á miðöldum var sérstakt
bankakerfi í mörgum löndum. Almennt
held ég að menn rekji þó upphafið að nú-
tírna bankastarfi til Rialto bankans í Fen-
eyjum, sem stofnaður var árið 1587 og í
byrjun 17. aldar opnuðu bankar í Am-
sterdam, eða 1609, í Hamborg nokkrum
árum síðar og fyrsti banki á Norðurlönd-
um var Stokkhólmsbanki, sem stofnaður
var árið 1656. Nú og Englandsbanki
varð svo til árið 1694, þannig að hin
samfellda bankasaga rekur sig tvær, eða
þrjár aldir aftur í tímann.
LANDSBANKINN KOM í
KJÖLFAR STJÓRNAR-
SKRÁRINNAR 1874
Eins og ég sagði áðan, þá komu bankar í
kjölfarið á sjálfstæðisbaráttu þjóðarinn-
ar. Auðvitað höfðu breyttir atvinnuhættir
sitt að segja, eða að fallið var frá sjálfs-
nægtabúskap upp í sveit. þar sem afurðir
búanna og hlunnindi, uppfylltu nær allar
þarfir og lítið þurfti að kaupa. Þetta fór að
breytast í byrjun seinustu aldar, en sú
breyting gerði hina hefðbundnu vöru-
skiptaverslun örðugri en var, meðan
rnenn bjuggu með gamla laginu og sára-
lítið varð að kaupa í búð. Þetta kallaði á
peningastofnanir í einhverri mynd, og til
þess að mæta þeirri þörf var Landsbank-
inn svo stofnaður með lögum frá 1885 og
tók til starfa árið eftir. íslandsbanki tók
síðan til starfa árið 1904.
Að vísu var hér fyrir sparisjóður, þeg-
ar Landsbankinn tók til starfa, en bank-
inn yfirtók rekstur hans og hann varð að
sparisjóðsdeild í bankanum, og eitthvað
munu menn kannast við samskonar
þróun, eftir að bankarnir fóru að færa út
kvíarnar, að þeir yfirtóku oft sparisjóð-
inn á staðnum.
En það hafa orðið fleiri breytingar.
Bankarnir hafa einnig breyst. Áður var
t.d. allt handskrifað og engar bókhalds-
vélar voru til. Þá var oft langur vinnu-
dagur í bönkunum. Mig minnir að
Landsbankinn hafi t.d fengið sínar fyrstu
vélar árið 1933 og núna er allt komið í
tölvur.
Bankamannaskólinn bjó við fremur
örðugar aðstæður fyrstu árin. Var til
húsa hér og þar í bönkunum og tæki
bankanna voru notuð. Þetta dugði til
þess að byrja með, þar til bankamir fóru
að vélvæðast og auka starfsemi sína.
Einkabankar tóku til starfa og sparisjóðir
efldust. Þessar breytingar kölluðu á
breytt fyrirkomulag í skólahaldi, því það
er forsenda í bankastarfsemi, að allar
peningastofnanir vinni á svipuðum
grundvelli, sem er meira og minna al-
þjóðlegur. Þetta er flókið kerfi og
hraðvirkt, og eitt af grundvallaratriðun-
um er að bankamir geti þjálfað starfslið-
ið og tekið nýjungar í þjónustu sína.
Það er stundum sagt, að bankar verði
að þjálfa starfslið sitt sjálfir, og það hafa
þeir gert, þeir ungu læra bæði í starfi og í
Bankamannaskólanum, og þótt ég fylg-
ist ekki mikið með þessu skólastarfi nú-
oröið, veit ég að það hefur verið og er
ómetanlegt fyrir bankana og fyrir banka-
menn sem stétt.