Musica - 01.10.1948, Síða 4

• • •
Island er minn starfsvettvangur
segir dr. Victor Urbantschitsch
• • •
Það er kvöld í september. Ég er staddur í fhúsi einu
við Hverfisgötu, þar sem mér ‘hafði verið boðið til
stofu af góðlegum manni, sem brosti, þegar ég kynnti
mig. Hann hafði skroppið aðeins frá, og á meðan
nota ég tækifærið og litast um í þessari vinalegu stofu.
Á gólfi stendur stór flygill, en á veggjum hanga
myndir af ýmsum tónsnillingum. Þar ber hæst
Beethoven, sem horfir ströngum, bitrum svip yfir þessa
stofu og fær huga manns til að staldra við stundar-
korn. — Ég er hér staddur á heimili tónlistarmanns,
sem um áratug 'hefur starfað hér á landi í þágu tón-
listarinnar og okkar, — sem höfum yndi af fögrum
tónum.
Þegar ég var eitthvað um fermingu var ég sendi-
sveinn í prentsmiðju hér í bænum. Prentsmiðja þessi
prentaði aðgöngumiða og dfnisskrár fyrir Tónlistar-
félagið og ekki man ég betur en verkstjórinn þar
væri meðlimur hljómsveitarinnar. Þá var það í fyrsta
skipti, að ég heyrði nafnið Victor Urbantsóhitsch. Ég
heyrði mikið talað um manninn, sem bar iþetta nafn
og nokkrum sinnum sá ég honum bregða fyrir í prent-
smiðjunni. En ekki gat ég gert að því, — mér fannst
nafnið alltaf dálítið undarlegt. Hann hlaut að vera
útlendingur, hugsaði ég, alveg eins og Schu'bert, Schu-
man, Ohopin og allir íhinir. En svo var mér sagt, að
hann væri ekki útlendingur — hann væri tónlistar-
maður og þeir væru 'hvergi útlendingar, vegna þess
að þeir ættu allan heiminn að föðurlandi. — Og það
fannst mér skrítið þá.
Síðan þetta var eru liðin tíu ár og á því tímabili
hef ég kynnzt þessum manni betur — þó aðeins sem
Ungu mennirnir fá ekki að afla sér frekari mennt-
unar, tónskáldin okkar fá afgangsbita í úthlutun lista-
mannastyrkja (en það na;fn!) og blöðin sýna sigrum
íslenzkrar tónlistar fullkomið tómlæti.
áhorfandi og þögull hlustandi. Ég hef ávallt fylgzt
vel með öllu, sem hann 'hefur flutt hér af tónlist, og
oift undrað mig á krafti þeim og feikna dugnaði, sem
einkennt hefur allt hans starf, oftast unnið við hin
erfiðustu skilyrði.
Starf dr. Urbantsahitsch er orðið mikið og vaxta-
drjúgt. Hann hefur ef til vill, á þessum stutta tíma,
komist í nánari snerting við hjörtu fleiri Islendinga
en nokkur annar, og tekizt að seðja fjölda þeirra, er
unna fagurri tónlist.
En getum við gert okkur grein fyrir, hversu mikið
það er, sem liggur á bak við þetta geysilega starf.
Ætli það séu margir, sem vita að á styrjaldarárunum
varð dr. Urbantschitsch að setjast niður við að skrifa
upp hljómsveitarraddir eftir hljómplötum, vegna þess
að nótur af því tagi voru þá ekki til í landinu. Eða
liver er það, sem Ihefur gert sér 'í hugarlund eða talið
öll sporin, sem hann er búinn að stíga um borgina
okkar, í sambandi við æfingarnar og annað, áður en
hann lyftir tónsprotanum á fyrsta hljómleiknum.
Sennilega fer það framhjá okkur flestum.
Mig langar að minnast hér alveg sérstaklega á eitt
verk dr. Urbantschitsch, sem haldá mun nafni hans
á lofti svo lengi sem íslenzk tunga er töluð og enn
býr á þessu landi þjóð, sem ann tónlist.
Nokkru eftir að séra Hallgrímur Pétursson hafði
lokið við sína ódauðlegu Passíusálma, hverja hann
orti um píslarsöguna, sat snillingur að nafni Jóhann
Sebastian Bach úti á Þýzkalandi og samdi tónverk
eitt mikið, er 'hann nefndi Jóhannesarpassíu. Var verk
þetta byggt yfir texta úr Biblíunni, og um sama efni
Hvers á tónlistin að gjalda?
Er ekki kominn tími til að lyfta henni úr ösku-
buskusæti sínu upp í hásæti það, er hún réttilega á
að skipa, og hefur unnið sér.
4 MUSICA