Musica - 01.10.1948, Síða 21

V AGN KAPPEL :
Saga tónlistarinnar
3. grein.
„Barol^'-stíllinn.
Hinar kaiþólsku messur miðaldanna náðu hámarki
sínu með hinum stórkostlegu messum Palestrina og má
segja, að hann hafi verið síðasti meistari Ihinnar ka-
þólsku kirkjutónlistar.
I Þýzkalandi kom fram ungur guðfræðingur Mar-
teinn Lúther og prédikaði gegn kúgun hinnar kaþólsku
kirkju og rödd hans varð til að vekja allt menningar-
líf álfunnar og skapaði ólgu á öllum sviðum þess.
Lútíher breytti einnig messugjörðunum, og lét söfn-
uðinn taka þátt í messusöngnum.
„Barok“-tímabilið hafði tvo mikla meistara, menn
sem enn Ihafa ekki fundið jafningja sína í listinni að
skapa holla og umfram allt — hreina tónlist.
Það sem einna bezt sýnir mikilmennsku þessara
tveggja meistara, er að nútímamaðurinn kann enn
betur að meta verk þeirra en jafnvel þeirra eigin sam-
tíð.
Það er bezt hægt að lýsa þessu tímaibili með því að
lýsa að nokkru æfiferli þessara tveggja manna nokkuð,
þar endurspeglast tíðarandinn og viðhorf aldarinnar
í baráttu þessara tveggja jöfra fyrir tilveru listar sinn-
ar.
]óhann Sebastian tíach.
(1685—1750)
Jóhann Sebastian Bach fæddist árið 1685 í Eisenach
í Túringen í Þýzkalandi.
Faðir hans, Johann Ambrosius Bach, var eftirlætis-
tónlistarmaður hertogans í Eisenaöh, og forfeður hans
höfðu allir verið þjónar frú Musicu.
Það má segja, að sjaldan hafi ein fjölskylda skapað
sér slíkan sess í sögu tónlistarinnar sem Bach fjöl-
skyldan og má fyrst og fremst þakka Johann Sebastian
Bach og sonum hans fyrir það.
Fyrstu æskuár Badhs yngra voru afar hamingju-
söm og á heimilinu ríkti tónlistin, menning og gleði.
En skugga bar brátt á hið hamingjusama fjölskyldu-
líf, því að foreldrar Baöhs dóu bæði með stuttu milli-
bili.
Einn af eldri bræðrum Baöhs tók drengina að sér
og sá eftir það um tónlistaruppeldi hans. En Bach
litli var svo bráðþroska að þau verkefni er bróðirinn
Johann Seh. Bach
gaf honurn nægði honum hvergi, en gæfan brosti við
honum, er hann náði í bók, þar sem bróðir hans hafði
afritað orgeltónlist, þar á meðal kóral'forleiki eftir
Pachebel merkasta fyrirrennara Bachs á þessu sviði.
En bróðir Bachs fannst hann ekki vera nógu þrosk-
aður fyrir svo þunga tónlist og tók bókina af honum.
En þrá Bachs öftir tónlistinni þurfti að fá næringu,
og hann fékk engan frið fyrr en hann hafði afskrifað
bók bróður síns, og það verk vann hann, er aðrir sváfu
og tunglið var eina Ijósið, sem hann hafði.
En svo óheppilega vilcli til, að bróðir hans komst
að þessu og — auðvitað í bezta tilgangi, eftir siðfræði
miðaldanna — tók hann allan árangur næturvinnu
Bachs af honum.
Eftir fermingu fór Bach til Lúneborgar með skóla-
kór Michaelisskólans. Notaði hann tækifæri og kynnti
sér „partitura" í bókasafni skólans og tók miklum
framförum í orgel og píanóleik, auk þess sem 'hann
fór langar gönguferðir m. a. til Hamborgar og fór í
MUSICA 21