Musica - 01.10.1948, Qupperneq 22

1 skini tunglsins afskrifaði Bach litli fegurstu verk, er samin
höfðu verið fyrir orgelið.
söngleikjalhúsið, sem þá var heimsfrægt, og hlustaði
auk þess á orgelleikarann Johan Adam Reinken, sem
lék í Katrínarkirkjunni, en hann var einn af beztu
mönnum 'hins norður-þýzka orgelskóla, en brautryðj-
andi hans var Hollendingurinn Swellink, en hann
lagði mikla áherzlu á tæknina bæði í kóröllum sínum
og frjálsum „improvisationum", sem hann var snill-
ingur í.
Arið 1704 var Badh — eftir að hann hafði verið
hirðhljóðfæraleikari í Weimar — kallaður til orgel-
leikarastarfsins í Arnestadt. Hér fékk hann í fyrsta
sinn á æfinni stórt og nýtt orgel til umráða og gat
mikið til ótruflaður samið tónsmíðar.
En hann fann brátt að hann þurfti að læra meira,
sótti um frí, og lagði af stað fótgangandi hina Iöngu
leið til Lybek á fund danska orgelmeistarans, Didrik
Buxtehude, sem var orgelleikari við Maríukirkjuna í
Lybek, þar sem hann á hverju hausti hélt hina frægu
kvöldtónleika sína, þar sem hann uppfærði verk eftir
sjálfan sig og kom fram sem organleikari auk þess
sem hann stjórnaði kór.
Buxtehude fæddist í Helsingborg árið 1637 og hafði
verið orgelleikari í Helsingör þar til hann var kjörinn
til að vera eftirmaður orgelmeistarans Franz Tunders
sem orgelleikari við Maríukirkjuna.
Hugmyndaflug og snilld Buxtehude var svo mikil,
að aðeins Baoh hefur getað skyggt á snilli hans. Sér-
staklega var Buxtehude þekktur fyrir Ghanconnur sín-
ar sjá eftirfylgjandi dæmi.
Ferð Bachs til Lybek fékk mjög mikla þýðingu fyrir
tónlistarsöguna. Kynning hans af Buxtehude var hon-
um svo kær, að hann skeytti ekki um að frí hans var
aðeins veitt til þriggja mánaða heldur dvaldist hjá
Buxte>hude mun lengur.
Ef til vill hafði Baoh hugsað sér að verða eftirmaður
Buxtehude, sem var orðinn gamall maður, og líklegt
er, að hann hafi eggjað Bach til að vera kyrr, en em-
bættinu sem eftirmaður Buxtehude fylgdi eitt skilyrði:
Bac'h varð að giftast dóttur hans, en hún var j^á 36
ára, en Bach aðeins 20. Endirinn varð sá, að Bach
fór heim til Arnstadts aftur og fékk alvarlega áminn-
ingu af kirkjuráðinu vegna hinnar löngu fjarveru
hans. Að Badh hafði orðið fyrir áhrifum sem vöruðu
allt lífið skildu hinir íhaldssömu kirkjuráðsmenn ekki.
Bach fékk þarna forsmekkinn af vandræðum þeim,
er ríkið og kirkjan áttu eftir að valda honum.
Badh var auðmjúkur trúmaður, og hver tónn, er
hann samdi er saminn til vegsemdar guði, en í mót-
setningu auðmýktar hans við guð og hins hamingju-
sama fjölskyldulífs hans, er þrái hans í deilum þeim,
er hann átti í, e. t. v. fyrirlitning snillingsins á hinum
smáborgarlega hugsunarhætti yfirvaldanna.
Heimití Bachs.
M. a. kvörtuðu hinir háu herrar í kirkjuráðinu yfir
því, að orgelleikur Badhs væri öf mikið útflúraður, þar
ofan á bættist að hann lét „ókunna jómfrú" syngja úr
kórnum sem hneykslaði hinar gömlu ,yhárkollur“ sér-
staklega.
Þessi „ókunna jóm'frú" varð seinna eiginkona Bachs,
María Barbara, og varð móðir tveggja elztu sona 'hans.
Hún dó ung, en sá áður snilli Bachs í fullum blóma.
Framhald.
22 MUSICA