Musica - 01.03.1950, Blaðsíða 7

Björgvin Guðmundsson, tónskáld:
íslenzk tónlist er ekki í „Öldudal"
Einhver, sem ekki þorir að láta nafns sins getið,
en kallar sig „íslending“, — já, „íslending“ skrifar
í síðasta hefti tímaritsins Musica greinar-ómynd,
sem hann nefnir, eða hefst á orðunum „Islenzk
tónlist er í öldudal". Þar eru íslenzku tónskáldin
hæverskulaust dæmd æru- og hæfileika-lausir rit-
þjófar, allt frá „a la Mózart“ — hrein íslenzka, ekki
satt? Til „Stravinsky á duggarabands-árum hans“.
Auk þess stela þau helst ekki öðru en „væmnum"
og „ofnotuðum“ hljómum. Ekki gerir greinar-höf-
undur sér það ómak, að færa nein rök fyrir þess-
um „vingjarnlegu“ ásökunum, o, sei-sei, nei. Þess
gerist ekki þörf þegar verið er að særa og svívirða
íslenzk tónskáld. En er ekki yndislegt að vera
tónskáld hjá þjóð, sem tekur verkum þeirra með
slíkum feginleik og þessi „íslendingur?” — Þessi
líka „íslendingur". Ó, nei. Hér er hvorki um ætt-
jarðarást, tónlistarást né neina aðra ást að ræða,
heldur allt aðrar hvatir, ef það er þá nokkuð
annað en bara bjánalegt spangól í takt við það
margtuggna, öfundssjúka og illgjarna áróðurs-
holtaþokuvæl, sem skafið hefur hlustir íslenzkra
tónskálda síðustu áratugina. „Þú dæmir aðeins,
dæmir, þar við situr og dæmir aldrei rétt“, kveð-
ur Davíð um ritdómarann. Það er vissulega orðið
tímabært, að spyrna alvarlega fótum við þessari
Á Metropolitan kynntist Jussi fyrst tauga-
óstyrknum og segir hann svo frá sjálfur: „Þegar
ég átti að syngja aríuna í fyrsta þætti í „Bohéme“
byrjaði vinstri fóturinn skyndilega að skjálfa og
sama hvað ég gerði. Þá hélt skjálftinn áfram“.
Eftir þáttinn sagði ég starfsbræðrum mínum frá
þessu og hélt að ég væri veikur, en þeir vissu
betur. „Þú ert taugaóstyrkur, og ekkert annað“,
sögðu þeir.
En þrátt fyrir taugaóstyrkinn tókst Jussi að
leggja Bandaríkin fyrir fætur sér.
Þau lönd eru nú fá, sem Jussi Björling hefir ekki
áróðurs-ósvinnu, og það því frekar sem íslenzkir
tónmála-aðilar virðast hlynna beint og óbeint að
þeirri moldvörpustarfsemi, með því, m. a., að sofa
rólegir á verðinum, með íslenzkt tómlæti fyrir
yfirsæng.
íslenzk tónlist er, að vísu á byrjunar-stigi, en
hún er í engum öldudal, m. a. vegna þess, að hún
er of ung að árum til að geta verið það. Ef Sv.
Sveinbjörnsson, sem vegna ævilangrar fjarvistar
hafði lítil áhrif á þróun íslenzkrar tónmenningar,
þótt hann að vísu skaraði fram úr sinni samtíð, er
undanskilinn, getur tónmenning okkar ekki talist
meira en 40 til 50 ára gömul, og með það í huga
virðist mér árangurinn of góður til að sæta sífelldri
íllúð og tortryggni. Að því er ég bezt veit er
„Grand-óperan“ það eina tónrænt form, sem enn
hefur ekki komið frá hendi íslenzkra tónskálda,
en annars, allt frá ferskeyttu rímnalagi upp í
sónötur, sinfóníur, óperettur, kantötur og oratórí-
ur. Og þegar þess er ennfremur gætt, að flest af
þessu kemur frá mönnum, sem hafa orðið að vinna
sig upp af þóttunni eða smalaþúfunni, og sumir
þeirra varla séð hljóðfæri fyrri en þeir voru komn-
ir hátt á tvítugs aldur, þá virðist það harla van-
þakklátt og ósanngjarnt, að hafa ekkert annað
við þessa menn að segja en sí- endurteknar sær-
heimsótt, og enn vex vegur hans með hverjum
hljómleik er hann heldur.
Margir spá að hann verði eftirmaður Giglis sem
mesti söngvari heimsins og sem fyrsti söngvari á
Metropolitan, en tíminn einn mun gera út um það.
Jussi er auðvita stolt sænsku þjóðarinnar, og
með rödd sinni gleður hann okkur sem búum
svo langt frá listamiðstöðum álfunnar með söng
sínum á hljómplötum.
En ekki er öll nótt úti, hver veit nema Jussi
eigi einhverntíma leið hér um . . . já hver veit?
T. A.
MUSICA 7