Musica - 01.04.1950, Blaðsíða 5

•óhræddur við að leggja út á nýjar brautir, og þessi
maður var einmitt lögfræðineminn Igor Stravinsky
Hinn ungi Stravinsky nam, er hér er komið
sögu lögfræði við háskólann í Pétursborg, og ef
satt skal segja var hann mjög lélegur lögfræði-
nemi.
Hann byrjaði að læra tónfræði af sjálfum sér,
og á kostnað lögfræðinámsins.
Hann samdi á þessum árum ógrynni af smá-
verkum, mestmegnis fyrir píanó og þótt ekkert
þeirra sé neitt listaverk, og mörg þeirra afleit, má
þó telja að Stravinsky hafa lagt grundvöllinn und-
ir framtíðarverk sín með þessum fyrstu verkum
sínum.
Stravinsky hefir breytt um stefnur í tónlist, ekki
einu sinni heldur oftsinnis, en hið byltingarsinnaða
er kemur fram í þessum æskuverkum sínum er
en óbreytt, hinar byltingarsinnuðu tilraunir æsku-
mannsins til að brjóta af sér kreddur og fúnuð
lögmál hrörnandi skóla.
En til að verða brautryðjandi nýrra kenninga
var ekki nóg, að hafa auðugt hugmyndaflug og
So/dnteu* Mrlniti
Þrjú tóndcemi úr „Sögu hermannsins." 1. ileemi sýnir temað
er ávalt jylgir hermanninum, á hinni von/ausu lcit hans að
hamingjunni, er hann aldrei ncer. — 2. dcemi sýnir hinn
tignarlega kontmgsmars takið scrstakjcga eftir hinum sér-
kenni/egu rytmabreytingum. — 3. dcemið sýnir nokk'a byrjun-
artakta úr vals.
vera óhræddur við fordóma og almenningsálitið,
heldur varð brautryðjandinn að vera vel menntur.
Mesta lán Stravinskys var að hann skyldi fá
sem kennara, einn mesta tónfræðing er þá var
uppi, Rimsky-Korsakoff.
Korsakoff var ekki aðeins bráðslyngur tónfræð-
ingur heldur var hann einnig frjálslyndur og leyfði
Stravinsky að halda sérkennum sínum, án þess að
reyna á nokkurn hátt, að þröngva inn á hann
áhrifum frá sjálfum sér.
Á tveim árum tókst Korsakoff að breyta Strav-
insky úr óframfærnum áhugamanni í tónskáld
er vissi hvað hann vildi og hið nána samstarf þess-
ara tveggja manna varð enn nánara er Stravinsky
giftist frænku meistarans.
Frá þessum árum eru nokkur af fyrstu tónverk-
um Stravinskys, þeim sem enn eru leikin og sýna
þau eins og fyrstu tónverk hans hvert straumur-
inn liggur, og þótt áhrifa fyrirrennara hans gæti
töluvert sumstaðar er þó stíllinn sérkennilegur og
uppreisnarkenndur.
Glazunoff, Duka er samdi („Lærisveinn galdra-
mannsins11,) og Maeterlinck höfðu á þessum árum
töluverð áhrif á Stravinsky án þess þó að skilja
eftir nokkur varanleg merki í þróun hans.
Árið 1908 dó Korsakoff og varð Stravinsky
mikið um dauða hans og samdi minningarverk
um þennan mikla tónjöfur.
En sama árið varð Stravinsky fyrir því láni að
kynnast hinum fræga ballettdansara, stjórnanda
„Ballets rysses“ í París, Sergei Diaghileff.
Diaghileff var stórgáfaður og víðsýnn maður,
og er hann kynntist Stravinsky greip hann tæki-
færið og fól honum að semja balletta, fyrir félag
sitt.
Fyrsti ballettinn nefndist „Chopiniana" og not-
aði Stravinsky þar tvö lög eftir Chopin sem uppi-
stöðu, þarnæst kom ballettinn „Eldfuglinn“, sem
var byggður á rússneskri þjóðsögu, og hin þekkta
hljómsveitarsvíta er einmitt byggð á balletnum.
Þriðji ballett Stravinsky „Petruschka“ markar
tímamót í tónsmíðum hans og með honum hefur
Stravinsky göngu sína sem brautryðjandi nútíma-
tónlistarinnar.
Ef Petruschka er athuguð má sjá að hin
rússneska þjóðvísa og áhrif Debusy hafa þar sam-
einast persónuleika Stravinskys.
Ballettinn gerist á rússnesku markaðstorgi og
aðalpersónurnar eru dansmær, negri og dúkkan
Petruschka.
Petruschka er þekkt persóna frá hinum rúss-
nesku dúkkuleikhúsum og látbragðsleikjum, og er
þar klaufinn sem alltaf fer illa fyrir og allir níðast
á og hlæja að.
En Stravinsky hlær ekki að Petruschka, heldur
sýnir hann sem táknmynd okkar mannanna er
viljalaust göngum okkar skeið.
Petruschka verður hrifinn af dansmeynni, en
hún hrífst af karlmennsku og ruddaskap negrans,
sem drepur Petruschka og lýsir tónlistin, sem er
MUSICA 5