Musica - 01.04.1950, Qupperneq 6

vélræn og monton vel tilgangi leiksins og áhrif-
um er hann á að lýsa.
En árið 1913 samdi Stravinsky þann ballett er
hefir vakið mestar deilur þeirra nútímaverka er
saminn hafa verið, en það var ballettinn „Sacre du
Pritemps“ („Vorheit bóndans frá Úr.“)
Hér kemur nýr þáttur tónlistarinnar fram, en
það er rytminn, sem Stravinsky á nýjan og óþekkt-
an hátt lætur skapa undirstöðu hinnar hljómalegu
uppbyggingar.
Ballettinn var frumsýndur 29. maí sama ár, hin
frægi ballettmeistari. Nijinsky æfði ballettinn og
málarinn Roerich málaði leiktjöldin.
Hinir afturhaldssömu áhorfendur urðu skelkað-
ir og æstir og að endingu logaði allt áhorfenda-
svæðið í áflogum og varð að hætta við sýninguna.
Með „Sacre du Pritemps11 veltir Stravinsky af
sér öllum þeim kreddum og kennisetningum, sem
var að gera allt tónlistarlífið steinrunnið.
En Stravinsky nægir ekki að „velta öllu í rúst
„heldur byggir hann á ný“, og skýrir stefnu sína
og markmið.
Stravinsky byggir ballettinn að miklu leyti upp
á rytmiskum endurtekningum og skölum eins og
Beethoven og áheyrendanum finnst að hann sé að
stefna að einingu og samræmingu hljóma og
rytma, impressionistarnir höfðu leyst þann klafa
er hljómasamböndin voru bundin í og nú kom
Stravinsky og benti á rytmann sem nýja leið úr
þeirri sjálfheldu er tónlistin var komin í.
Með „Sacre“ er hið „rússneska tímabil“ í lífi
Stravinskys lokið, hingaðtil höfðu öll verk hans
borið einkenni hins rússneska skóla, en með næsta
verki sínu ballett-söngleiknum, „Renard“, breytt-
ist stíll hans, tjáningarform hans verður fínlegt,
og kuldalegt, rússinn er orðinn franskur.
„Renard“ er saminn fyrir aðeins sjö hljóðfæri
og samdi Stravinsky sjálfur textann. Með hljóm-
sveitinni er situr á leiksviðinu og dönsurunum er
þulur, sem útskýrir hvað gerist á bak við leik-
sviðið og grípur oft fram í gang atburðanna.
Næsta tímabil Stravinskys mætti kalla hið
kirkjulega, og má nefna t. d. verk eins og söng-
leikja-óratóríið „Oedipus Rex“ með latneskum
texta, ballettinn „Apollon Musagéte" og síðast en
ekki sízt „Sálmasinfóníuna“, sem var samin í tilefni
hálfrar aldar afmælis sinfóníuhljómsveitarinnar í
Boston.
Eitt af sérkennum „Sálmasinfóníunnar" er, að
engar fiðlur og víólur eru notaðar.
Q U/D _ _________________________
1 fúijsl. 3LTXEESg5j
E • xau - di- o . ra-ti • o-nem me-am Po - mi
Sinfónían er fyrst og fremst kirkjulegt verk,
samið til heiðurs hinum altmáttka skapara himins
og jarðar, þótt það sé ekki byggt á kirkju-
músikölskum grundvelli.
Eftir að hinu kirkjulega tímabili lýkur hefst
vinna Stavinskys við jazzinn og tilraunir hans til
að taka tjáningarform hans í þjónustu hinnar skap-
andi tónlistar og stendur það tímabil enn yfir.
Er Stravinsky tók að fást við jazzinn, snéru
margir af fyrri aðdáendum hans bakinu við hon-
um, sögðu hann vera orðinn rótlausan og stefnu-
lausan uppreisnarmann, en Stravinsky heldur
ótrauður áfram og allir frjálslyndir tónunnendur
fylkja sér undir merki hans.
Við getum ávalt búist við einhverju nýju af
hendi Stravinskys, sumt verður e. t. v. lélegt en
við vitum, að Stravinsky mun ótrauður halda
áfram brautryðjendastarfi sínu og ekki láta óp og
köll hinna afturhaldssömu trufla sig.
T. A.
Mascagni stjórnar (skppmynd).
6 MUSICA