Musica - 01.04.1950, Page 7

Kína geymir enn hinn upprunalega skyldleika tónlist-
arinnar og tungunnar
Eftir Fritz A. Kuttner
Skyldleiki tónlistarinnar og hins mælta máls, er
einn af þeim hlutum sem við vitum að er stað-
reynd, þótt við getum ekki enn bent á augljós rök
til stuðnings þessari vitneskju, eða á hvern hátt
uppruni tónlistarinnar hafi myndast í sambandi
við hið mælta mál.
Tónfræðingar og málfræðingar hafa gert nokkr-
ar athuganir, en slíkar rannsóknir sem þær er
framkvæma þyrfti, yrðu svo umfangsmiklar, að
enn hefir öllum vísindamönnum óað við að leggja
út í þær.
En það er áreiðanlegt að þessi vinna verður haf-
in, og að blæju leyndardómanna verður svift
burtu.
Við getum tekið nokkur dæmi til að sýna fram
á skyldleika tungu og tónlistar, án þess að við
skiljum hið eiginlega samband þeirra.
Það er staðreynd, að Bel-kanto söngurinn er
ítalskt fyrirbrigði og nær sínum mesta ljóma
einmitt þar, það er einnig staðreynd að bestu
Wagner- söngvararnir komu aðeins frá norður-
löndum, og einnig að bestu bassasöngvararnir
koma frá Rússlandi.
Einnig er einkennilegt að frönsk blásturshljóð-
færi hafa sérkennilegt nefhljóð, sem hvergi er til
annars staðar.
í Kína er skyldleiki tónlistarinnar við hið mælta
mál, svo skýr og greinilegur, að mál- og tónfræð-
ingar hafa valið sér Kína að rannsóknarstöð.
Einn mesti fræðimaður í þessari grein John H.
Lewis, bendir þó á, að þótt um augljósan skyld-
leika sé að ræða, megi varast að draga nokkrar
ályktanir af því, heldur verði eingöngu að fara
eftir staðreyndum, en ekki láta getgátur hafa
áhrif á sig.
Kínversk tunga er ein hinna svokölluðu, tón-
tungumála, þar sem orð í einni tónhæð, þýðir
annað en sama orð í annari tónhæð.
Þannig getur sama orð með mismunandi hljóð-
falli þýtt fjölda hluta.
Athugið vel, að hljóðfall þýðir ekki áherzlur,
sem eru algengar meðal hinna vestrænu þjóða.
Fyrir hverja hljóðbreytingu er til merki í kin-
verska stafrófinu, og þessvegna hefir kínverjum
gengið mjög erfiðlega, að venjast hinum vestrænu
stafrófi.
Flestar kínverskar mállýskur hafa fjórar aðal-
hljóðbreytingar og eru þær kallaðar „P’ing tsu“ og
skiftast í hin vaxandi tón, hin fallandi tón, byrjun-
ar tón og langan tón.
Þessar hljóðbreytingar gera útlendingum nær
ómögulega að læra nokkru sinni að tala kínversku
til hlýtar eða að skilja hana.
Hinn langi tónn er örlítið hærri en venjuleg
hæð hins mælta máls og dregur nafn sitt af því,
að hann er dreginn lengur en hinir tónarnir.
Hinn vaxandi tónn, er eins og nafnið bendir til
hækkandi og svipar til upphrópana eins og ,,Ó!“
sem eiga að lýsa undrun.
Hinn fallandi tónn, fer örlítið niður á við í
byrjun hljóðsins og fer svo upp aftur í enda
hljóðsins.
Byrjunar tónninn fellur best við eyru vestrænna
manna, og líkist snöggum skipunum, eins og t. d.
stopp og önnur hliðstæð orð.
Eg vil taka hér eitt dæmi til að skýra þetta bet-
ur út:
Ma . . . (Langur tónn) þýðir móðir.
Ma . . . (hækkandi tónn) þýðir hampur.
Ma . . . (fallandi tónn) þýðir hestur.
Ma . . . (byrjunar tónn) þýðir að bölva.
Eins og gefur að skilja, gefur hljóðbreytingin
orðinu rétta merkingu, og án þess að veita hljóð-
inu nána athygli er ekki hægt að gera sér von
um að fá réttan skilning á hinni kínversku tungu.
Þesar hljóðbreytingar hljóta að hafa áhrif á
sönginn, enda er hið kínverska þjóðlag þannig,
að laglínan myndast af orðunum. Þó hafa þjóðlaga-
tónskáld kínversk, seinustu aldirnar myndað lag-
línu með orðum, án þess að taka verulegt tillit til
innihalds orðanna.
MUSICA 7